Küresel piyasalar bir yandan başta ABD ile Çin arasında süren ticari savaş, diğer yandan birçok ülkenin ekonomik büyümesinin yavaşlaması ile birlikte girdiği çalkantılı dönemde son yüzyılın en ağır krizine doğru ilerliyor. Dün ve bugün başta ABD borsaları olmak üzere tüm dünya borsaları günü yüksek kayıplarla kapattı. ABD’de dün Dow Jones endeksi yüzde 3,5, NASDAQ 100 endeksi ise yüzde 3,8’lik düşüşle günü tamamlarken, Almanya’da DAX endeksi şu sıralarda yüzde 0,83’lük, Japon Nikkei endeksi ise yüzde 1,21’lik düşüş yaşadı. Londra’da FTSE endeksi de düşüşten nasibini aldı. FTSE endeksi yüzde 1’lik düşüşle, marttan bu yana en düşük seviye olan 7078’e geriledi.
Dünya borsaları ani düşüşlerle sarsılırken bu sabaha kadar bayram tatili nedeniyle kapalı olan Borsa İstanbul‘da da BIST 100 endeksi şu ana kadar yüzde 2,31 değer kaybetti. Borsalarda işlem gören kağıtlar hızla değer kaybederken birçok ülkenin uzun vadeli tahvilleri de düşüş trendine katıldı. Tahvil piyasalarında ilk olumsuz sinyal, ABD’nin 10 yıl vadeli tahvillerinin 2 yıl vadeli tahvillerin faizinin altına düşmesi ile geldi. ABD’de 30 yıl vadeli hazine tahvillerinin faizi ilk kez 2 yıl vadeli hazine tahvillerinin altına inerken, negatif faizli tahvillerin toplam tutarı 16 trilyon doları aşarak rekor kırdı. ABD’nin yanı sıra, Almanya’nın 30 yıllık tahvillerin getirisi de ilk defa yüzde -0.2’nin altına düştü.
Negatif faiz oranları ilk kez, 20 yıl önce Japon para piyasalarında ortaya çıkmıştı. Yaşanan son finansal kriz ise, Japonya, İsveç, İsviçre’deki devlet tahvili piyasalarını sarstı. Euro bölgesindeki faiz oranları sıfırın altına düşerken merkez bankaları düşük enflasyon ile boğuşuyor.
Avrupa ve gelişmiş ekonomiler negatif faiz oranları ile karşı karşıyayken aralarında Arjantin ve Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülkeler ise yüksek enflasyonu indirmeye çalışıyor. Türkiye’de bayram nedeniyle piyasaların kapalı olması fırtınalı hafta başında geçici bir korunak sağladı ancak uzun süredir ekonomik sorunlarla boğuşan ve enflasyonu yüzde 22 civarında olan Arjantin yaşanan çalkantıdan en çok etkilenen ülkelerden biri oldu. 27 Ekim’de yapılacak devlet başkanlığı seçimine katılacak adayları belirlemek için pazar günü yapılan önseçimlerde mevcut devlet başkanı Mauricio Macri’nin yüzde 32 oy ile ikinci olmasının ardından Arjantin’de piyasalar şiddetli şekilde sarsıldı, Arjantin Pesosu haftaya ABD Dolarına karşı yüzde 30 değer kaybederek başladı. Macri hemen bir ekonomik program açıklasa da yeni program ülke ekonomisindeki yangını söndürmeye yetmedi.
Dünya borsalarında sert düşüşle başlayan haftanın ortasında özellikle Almanya ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin ekonomik büyüme rakamlarındaki yavaşlama, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşında artan gerilim, Çin ordusunun sivil eylemlerle sarsılan Hong Kong yakınlarında resmi geçit düzenlemesi, İngiltere ile AB arasındaki Brexit gerilimi, İtalya’da seçim hazırlığı ve bankacılık sektöründe ihtiyaç duyulan düzenlemelerin geri bırakılması gibi etkenler küresel piyasalardaki endişeleri artırdı. Petrol fiyatları ABD’de ham petrol stoklarındaki beklenmedik artış ve küresel talebe ilişkin artan endişelerle birlikte kayıplarını korurken altının ons fiyatı son altı yılın en yüksek seviyesi olan 1500 doların üzerinde seyrediyor. Geçen hafta Medyascope’ta konuk ettiğimiz Eski Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Doç. Dr. İbrahim Turhan küresel piyasalarda yaşanan gerilim için “Birileri paniğe kapılırsa tüm piyasalar iskambil kağıdından kule gibi çökebilir” demişti:
