Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması”nın 2020 yılı sonuçlarını açıkladı. Türkiye toplumunun en yüksek gelire sahip yüzde 20’lik grubunun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,2 puan artarak %47,5’e yükseldi. En düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0,3 puan azalarak %5,9’a düştü.
Eşitsizlik artıyor
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor. Araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,015 puan artış ile 0,410 olarak tahmin edildi.
Toplumun gelirden en fazla pay alan %20’sinin elde ettiği gelirin en az pay alan %20’sinin elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,4’ten 8’e, gelirden en fazla pay alan %10’unun elde ettiği gelirin en az pay alan %10’unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 13,0’dan 14,6’ya yükseldi.
Öte yandan yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 2019’a göre %15,8 artarak 2020 yılı anket sonuçlarına göre 69 bin 349 TL oldu. Yıllık ortalama fert geliri ise 2019’a göre %17,2 artarak 28 bin 522 TL’den 33 bin 428 TL’ye yükseldi.
Ne var ki yıllık ortalama fert geliri en yüksek hane, “tek kişilik” hane oldu. Tek başına yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının yıllık geliri, geçen yıla göre 5 bin 450 TL artarak 42 bin 712 TL’ye yükseldi.
İşçi-memur bir toplumuz
Toplam gelir içinde en yüksek payı, %47,1 ile bir önceki yıla göre 0,4 puan artan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı %21,8 ile önceki yıla göre 0,1 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri alırken üçüncü sırayı %17,7 ile 2019 yılı anket sonuçları ile aynı paya sahip müteşebbis geliri oluşturdu.
Öte yandan tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı 2019 yılı anket sonuçlarına göre 1,7 puan azalarak %20,9 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı 0,1 puan azalarak %91,7 olarak gerçekleşti.
Okuyan daha çok kazandı
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Yıllık ortalama esas iş gelirleri, sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 63 bin 085 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 41 bin 855 TL, lise altı eğitimlilerde 32 bin 838 TL, bir okul bitirmeyenlerde 22 bin 936 TL ve okuryazar olmayan fertlerde 16 bin 785 TL olarak hesaplandı.
Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış %25,5 ile bir okul bitirmeyen en düşük artış ise %18,8 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.
Yıllık gelirini en çok inşaatçı artırdı
Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde, en yüksek yıllık ortalama gelirin 46 bin 034 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 25 bin 263 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü. Bir önceki yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış %31 ile inşaat sektöründe gözlenirken, bunu %26,1 ile sanayi sektörü izledi. Diğer taraftan hizmet sektöründe %23,9, tarım sektöründe ise %15,8 artış gözlendi.
En yüksek esas iş geliri işverenlerin
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 125 bin 698 TL, ücretli maaşlılarda 42 bin 006 TL, kendi hesabına çalışanlarda 33 bin 207 TL ve yevmiyelilerde 17 bin 577 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre en yüksek artış %31,6 ile işverenlerde en düşük artış ise %19 ile yevmiyelilerde oldu.
2020’de her türlü yoksulluk arttı
TÜİK’e göre, toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılıyor. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2020 yılında 0,6 puan artarak %15 oldu. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre yoksulluk oranı ise son yılda 0,6 puan artarak %21,9 olarak gerçekleşti.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,6 puanlık artış ile %8,9 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,5 puanlık artış ile %29 oldu.
Toplumun %13,7’si sürekli yoksul
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2020 yılı anket sonuçlarında sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,0 puan artarak %13,7 oldu.
Eğitim azaldıkça yoksuluk artıyor
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okuryazar olmayan fertlerin %26,7’si, bir okul bitirmeyenlerin %25,7’si yoksul iken, bu oran lise altı eğitimlilerde %14, lise ve dengi okul mezunlarında ise %8,3 oldu. Yükseköğretim mezunları ise %3,2 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği grup oldu.
Maddi yoksunluk da yükseldi
Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden “maddi yoksunluk”, çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme ve evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme durumu ile ilgili hanehalklarının algılarını yansıtıyor.
Yukarıda belirtilen dokuz maddenin en az dördünü karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan ciddi maddi yoksunluk oranı 2019 yılında %26,3 iken 2020 yılı anket sonuçlarında 1,1 puan artarak %27,4 olarak gerçekleşti.
