Tayvan bugün (18 Aralık), aralarında Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) domuz eti ithalinin durdurulmasını da içeren dört maddenin yer aldığı bir referanduma gidiyor. Bugünkü referandum, ABD ve Çin arasında gerilime yol açan ada ülkesinin ve bölgenin geleceğine dair ipuçları verebilir.
Oğuz Solak, Tayvan’dan bildiriyor.
Tayvanlı seçmenler bugün (18 Aralık), Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) domuz eti ithalatının durdurulması, adadaki bir nükleer santralin faaliyetlerine başlaması, bir doğalgaz santralinin yerinin değiştirilmesi ve referandum ile seçimlerin aynı tarihlerde düzenlenmesine dair dört maddeyi oylayacak.
Ada ülkesindeki referandumun sonucunun, Tayvan’ın geleceğine ve dolayısıyla bölgedeki ABD–Çin rekabetine etkileri olabilir.
Tayvan’daki en güçlü iki parti, adanın bağımsızlığını savunan ve halihazırda iktidarda bulunan Demokratik İlerleme Partisi (DPP) ile Çin’le daha ılımlı ilişkiler kurulmasını isteyen Çin Milliyetçi Partisi (KMT). DPP ve KMT, referandum için birbirine zıt kampanyalar yürütüyor.
Tayvanlı seçmenler yarın referandumda dört maddeyi oylayacak. Bunlardan birincisi, ABD’den ithal edilen domuz etine dair. 2020 yılında imzalanan anlaşmaların bir sonucu olarak Tayvan, ABD’den domuz eti ithalatına başlamıştı. Fakat anlaşmanın imzalanmasının ardından Tayvan kamuoyunda bu anlaşmaya karşı tepkiler yükseldi. ABD’den ithal edilen domuz etinde yer alan raktopamin maddesi, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve Çin’de yasaklı. Referandumdaki bu başlıktan “evet” oyu çıkması halinde ABD’den ithal edilen domuz etine yasak gelecek.
Parlamentoda domuz bağırsaklı protesto
Muhalefetteki KMT, iktidarı halkın sağlını tehlikeye atmakla suçluyor. Geçen yıl kasım ayında, Tayvan Parlamentosu’ndaki KMT’li milletvekilleri genel kurul salonuna domuz bağırsağı fırlatmış ve anlaşmayı protesto etmişti.
Medyascope’a konuşan 23 yaşındaki öğrenci Lily Kao, ülkesinin ABD’den domuz eti ithalatını yasaklaması gerektiğini ve bu sebeple referandumda oy kullanacağını söyledi. Kao, “ABD’den domuz eti ithali, insanlarımızın sağlığını etkileyecek” dedi.
Weng Yi-hsin (34) ise ithal domuz etinin halk sağlığını olumsuz etkileyeceğini düşünmüyor. “Tayvan, ABD’den domuz eti ithal etmeli” diyen Weng, bu sorunu hayati bir mesele olarak görmüyor. Weng, anlaşmanın iptalinden doğacak ekonomik sorunların daha önemli olduğu görüşünde.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Tayvanlılar referandumda neleri oylayacak?
Referandumda oylanacak bir diğer madde ise Lungmen Nükleer Santrali’nin aktif hale getirilip getirilmeyeceği. Bir deprem bölgesi olan Tayvan’da dört adet nükleer santral bulunuyor ve bu santrallerin ikisi aktif durumda.
Weng Yi-hsin, nükleer enerjinin tehlikeli olduğunu ve Japonya’daki Fukuşima Nükleer Santrali’nde 2011’de yaşananların bunu gösterdiğini belirtti. Weng, “Aynı sorunu Tayvan’da yaşamak istemiyoruz” dedi.
Tayvanlı seçmenler bu referandum ile adadaki bir doğalgaz santrali projesinin yerinin değiştirilip değiştirilmeyeceğine de karar verecek. Halkın bir kısmından mevcut projenin bölgedeki alg kayalıklarına çok yakın olduğu ve doğaya zarar vereceği yönünde itirazlar yükseliyor.
Referandumdaki dördüncü madde ise seçim ve referandumların aynı gün birlikte yapılıp yapılmayacağına dair.
“Rabia”ya benzeyen el işareti
Bugünkü referandumda iktidar partisi DPP dört maddenin reddedilmesini savunurken, muhalefetteki KMT “evet” kampanyası yürütüyor. Bazı KMT’liler “evet” kampanyasına desteklerini, referandumdaki dört maddeye göndermede bulunan ve AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da kullandığı “Rabia” işaretine benzeyen bir el hareketiyle dile getiriyor.
Tayvan, Çin ve ABD
Çin ve Tayvan gerginliği, son zamanlarda doruğa çıkmış durumda. Tayvan Boğazı’ndaki yüksek tansiyon, aşı konusunda yaşanan gerilim ve hava sahası ihlalleriyle kendini gösteriyor. Çin, geçen ekim ayının bir haftasında 150’den fazla uçakla askerden arındırılmış hava sahasını ihlal etmişti.
Pekin’in kendi toprağı olarak gördüğü adaya askeri müdahalede bulunma ihtimali mevcut. Vaşington’un adaya verilebilecek askeri desteğe dair bağlayıcı bir beyanı bulunmuyor ancak Tayvan, ABD Başkanı Joe Biden tarafından düzenlenen, Çin ve Türkiye’nin davet edilmediği Dünya Demokrasi Zirvesi’ne çağrıldı.
Ne olmuştu?
Resmi adı Çin Cumhuriyeti olan Tayvan, Çin İç Savaşı’ndan önce iktidarda bulunan ve iç savaşı kaybeden Çan Kay Şek’in adaya yerleştiği 1949 yılından beri kendi kendini yönetse de, resmi olarak ülke statüsünde bulunmuyor. Ada ülkesini dünyada sadece 14 ülke tanırken, Türkiye’nin de dahil olduğu diğer ülkeler, Tayvan’la olan ilişkilerini resmi olmayan kanallar aracılığıyla yürütüyor.
Çin Halk Cumhuriyeti ve Tayvan (Çin Cumhuriyeti) birbirini tanımıyor. Pekin, Tayvan’ı topraklarının bir parçası olarak görüyor ve mevcut Devlet Başkanı Tsai Ing-wen’in ilk kez seçildiği 2016 yılından bu yana bölgedeki tansiyon artmış durumda.
