İran’ın yaptığı kesinti nedeniyle organize sanayi bölgelerinde (OSB) kullanılan doğalgazda yüzde 40 kısıtlama yapılması ve üç günlük elektrik kesintisine gidilmesini değerlendiren eski Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) Genel Müdürü Gökhan Yardım, “Elinizde sisteme verecek gazınız yoksa mecburen talebi kısacaksınız ve şu anda da bunu yaptılar. Şu güncel verileri kaldırdılar ancak anlayabildiğimiz kadarıyla bu kesintilerle depolarda bir denge tutturuldu” dedi.
İran’ın geçen hafta teknik arıza gerekçesiyle Türkiye’ye doğalgaz akışını kesmesinin ardından pazar gününden (23 Ocak) itibaren organize sanayi bölgelerinde (OSB) kullanılan doğalgazda yüzde 40’lık kısıtlama yapılmış ve üç günlük elektrik kesintisi uygulamasına gidilmişti. Medyascope‘a konuşan Antalya OSB Başkanı Ali Bahar, kısıtlamalarla ilgili olarak “OSB’lerimizde üretimini 7/24 sürdürmek zorunda olan, en ufak bir aksaklıkta üretimi uzun süre duracak, stoku çöp olacak fabrikalarımız vardır. Ülke imalatının üç gün süreyle durdurulması hayal bile edilmemesi gereken korkunç bir şeyken, bunun eyleme geçirilmesi çok daha korkunç ve tehlikelidir” demişti.
Konuyla ilgili olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank “İran kaynaklı bu sorunu yine sanayicilerimizle el ele vererek inşallah en kısa sürede atlatacağız” açıklamasını yaparken Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de “İran’ın, kontratımızda yazılı olan basınçla ilgili şartları tutturamadığını görüyoruz” diye konuşmuştu.
Peki, Türkiye kesintilere gitmeden bu sorunu aşabilir miydi? Eski BOTAŞ CEO’su, doğalgaz ve yenilenebilir enerji uzmanı Gökhan Yardım’a göre, Türkiye’de bulunan iki doğalgaz deposunun (Tuz Gölü ve Silivri ) 1 Kasım itibarıyla tam kapasite ile dolu olması gerekiyordu. Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 14 Kasım’da yaptığı açıklamada depoların dörtte üçünün dolu olduğunu şu sözlerle açıklamıştı:
“Yeraltı doğalgaz depolarımızın dörtte üçü dolu olup, kış aylarına bu depolar tam dolu olarak gireceğiz.”
Medyascope‘a konuşan Yardım, şu an yaşanan durumun kriz değil ancak “zor gün” olduğu görüşünde:
“Bu bir ‘zor gün’. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından onaylanmış şebeke işleyiş düzenlemelerine göre arzda herhangi bir kesilme olduğunda bu ‘zor gün’ olarak ifade edilir. Zor günlerde de neler yapılacağı yazılmıştır.”
“1 Kasım’da depoların dolu olması gerekiyordu”
Yardım, doğalgaz depolarındaki doluluk oranlarının önemine vurgu yaptı:
“Tüm dünyada kabul edilen ölçüt 1 Kasım’da depoların tam dolması gerekliliğidir. Bizde 1 Kasım’da depolar tam dolu değildi. Zaten Fatih Bey de ‘dörtte üçü dolu’ diye açıklama yapmıştı. Türkiye’de iki depo var, bir Tuz Gölü bir de Silivri depoları. Silivri deposunu siz 1 Nisan-1 Ekim arasında doldurursunuz. 1 Ekim’den mart sonuna kadar da boşaltırsınız. Ancak Tuz Gölü deposu öyle değil. Yine 1 Nisan – 1 Ekim arasında tam dolu hale getirmeniz lazım ama ondan sonrasında ama kış mevsiminde tekrar doldurmanız gerekir. Baktığımızda da 1 Ocak’tan 12 Ocak’a kadar bu depoya tekrar gaz yüklendiğini görüyoruz. Ancak 13 Ocak’tan bu yana bu gaz deposundan günde yaklaşık 30 milyon metreküp gaz çıkışı oluyor. Şu anda kaça düştü bilemiyorum çünkü güncel verileri göremiyoruz.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Yardım, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda da BOTAŞ’ın günlük verileri açıklamayı durdurduğunu belirtti.
“Elinizde sisteme verecek gazının yoksa mecburen talebi kısacaksınız”
Yardım, sözlerine şöyle devam etti:
“Burada asıl olay şu: Doğalgaz işletmeciliği bir denge sorunudur. Sizin tüketiminizle arzınızı günlük olarak dengelemeniz lazım. Dengeleyemezseniz o zaman bazı tedbirler almanız lazım. Bu tedbirlerden biri yeraltı depolarından sisteme gaz vermek, spot gaz getirmişsinizdir, onları verebilirsiniz. Bunlar veriliyordu. Sistem tam dengede gibi giderken üzerine İran’ın kesintisi geldi. Bu kesintiyle birlikte sistemde günlük 28 milyon metreküplük bir açık olmaya başladı. Üzerine bir de soğuk hava dalgası da gelince -ki bunun geleceği de biliniyordu- o zaman da enerji yönetimi arz ile talebi dengelemek lazım diyerek kesintilere gitti. Elinizde sisteme verecek gazınız yoksa mecburen talebi kısacaksınız ve şu anda da bunu yaptılar. Şu güncel verileri kaldırdılar ancak anlayabildiğimiz kadarıyla bu kesintilerle depolarda bir denge tutturuldu.”
“Hedef 2023′ denmişti”
Yardım, depoların kapasitesinin artırılması gerektiği görüşünde:
“Tuz Gölü deposuna en fazla 650 milyon metreküplük gaz depolanabiliyor. Halbuki daha önceki sunumlarda 1 milyarlık bir depodan bahsediliyordu. Bu olamadı. Daha sonra 5,6 milyarlık bir hedef belirlendi. Silivri deposu da 4 milyar civarlarına çıkarılacaktı. Toplamda 11 milyar metreküpe yakın bir kapasite için ‘Hedef 2023’ denmişti.”
“En son ihtimal konutlarda kesinti”
Yardım, talebi dengelemek için yapılan kesintilerde dikkatli olunması uyarısında bulundu:
“Bu kesintilerin sırası vardır. Önce gazı kesilebilir müşterileriniz varsa önce onları kesersiniz. Ardından çift yakıtlı elektrik santrallerini kesersiniz. Arz ve talep yine dengelenmemişse o zaman ülkenin elektrik durumuna göre bazı santralları ve ondan sonra sanayi tesislerini belli bir ölçüde kısarsınız. Ancak keserken de dikkatli olmalısınız. Bazı sanayi tesisleri vardır ki teknolojisi itibarıyla kesinti yapamazsınız. Örneğin seramik endüstrisi, cam sanayii ve petrokimya endüstrisi. Bunları kesemezsiniz, kesmemeniz lazım. Çünkü çok büyük zararlar oluşur ve bir daha tesisleri devreye alamayabilirsiniz. En son ihtimal olarak da konutlarda kesinti var ama o noktalara gelmemek lazım. Zaten oraya gelmesin diye bu kesintiler yapılıyor. Böyle bir şey olacağını da zannetmiyorum.“
İYİ Parti’den araştırma önergesi
Öte yandan, İYİ Parti Grup Başkanvekili ve İzmir Milletvekili Müsavat Dervişoğlu, sanayi tesislerinde üretimin durdurulmasının neden olacağı sorunların araştırılması, doğalgaz ve elektrik kısıtlamaları nedeniyle sanayicilerin uğradığı mağduriyetin giderilmesi için, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) araştırma önergesi verdi.
Dervişoğlu, elektrik ve doğalgaz kısıtlamalarının yol açacağı mağduriyetlerin çözüme kavuşturulması, benzer aksaklıkların tekrar yaşanmaması için gerekli önlemlerin alınması amacıyla konuya ilişkin Meclis araştırması açılmasını talep etti.
