Et ve Süt Kurumu (ESK), “uzun kuyruklar oluştuğu” gerekçesiyle et ve süt ürünlerine yüzde 48 zam yaptı. ESK Genel Müdürü Osman Uzun, açıklamaları nedeniyle görevinden alındı. Medyascope olarak et ve süt ürünlerine gelen tartışmalı zammı besiciler, hayvan sahipleri, kasaplar ve vatandaşlarla konuştuk.
Et ve Süt Kurumu (ESK) Genel Müdürü Osman Uzun, et ve süt ürünlerinin zamlandığını 22 Mart’ta “Çok uzun kuyruklar oluşuyordu. Bu nedenle biz fiyatı artırdık” sözleriyle duyurdu. Uzun bu sözleri nedeniyle ESK Genel Müdürlüğü görevinden alındı, yerine eski Hayvancılık Genel Müdürü Mustafa Kayhan getirildi. Zammın ardından sığır kıymanın kilosu 56 liradan 83 liraya, sığır bonfilenin kilosu ise 154 liradan 228 liraya yükseldi.
ESK’nın “2019 Sektör Değerlendirme Raporu”na göre 2018 yılında 55 bin 752 ton kırmızı et ithal eden Türkiye, 2019’da 5 bin 36 ton ithalat yaptı. Rapora göre, et ithalatı için ödenen döviz miktarı da yüzde 89,8 oranında azaldı. Et ithalatına 2018 yılında 260 milyon 107 bin dolar ödenirken, 2019’da 26 milyon 554 bin dolar ödendi.
Medyascope’a konuşan besici Süleyman Gençoğlu, ESK’nın piyasanın altında kırmızı et satışı yapmasından dolayı üreticilerin zor durumda olduğunu söyledi. Gençoğlu, kurumun ithal et aldığını, artan döviz kuru ile kurumun zarar ettiğini ve zararına satış yaptığını belirtti. Kurumun “yap, işlet, devret” gibi bir sistem ile yönetildiğini ve zararın da devlet hazinesi tarafından ödendiğini aktaran Gençoğlu, yem fiyatlarının artışı nedeniyle üreticilerin zamma ihtiyacı olduğunu söyledi. Ulusal Kırmızı Et Konseyi’nin (UKON) verilerine göre kırmızı et maliyetinin yüzde 65-70’ini yem maliyeti oluşturuyor.
İstanbul-Beşiktaş’ta konuştuğumuz bir kasap, artan fiyatların sorumlusunun aracılar olduğunu belirtti ve “Kırmızı et 100 lira iken daha fazla kazanıyordum. Şu an kırmızı et 140 lira ama biz daha az kazanıyoruz” dedi.
Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran da et fiyatlarını aracıların etkilediğini belirtirken 2008 yılında da benzer bir kriz yaşandığını hatırlattı:
“Kırmızı et piyasasında 2008 yılında benzer bir durum yaşandı. O yıl yaşanan krizin Türkiye’ye maliyeti 9.2 milyar dolar oldu. 2022 yılında bu rakam, ilk üç ayda 1 milyon doları aştı. Yıl sonunda 25-30 milyar dolarlık bir zarar bekleniyor.”
Kapıkıran, zam yapılmasının üreticiler açısından şart olduğunu belirtti ve bir büyükbaş hayvanın aylık ortalama maliyetinin 300 lira olduğunu söyledi.
