Merkez Bankası (MB) politika faizini üst üste dördüncü kez pas geçti. 16 Aralık 2021’de yüzde 14’e düşürülen faiz, ocak ayından bu yana sabit tutuluyor. MB’nin faiz kararını ve ekonomik göstergeleri Medyascope’a değerlendiren Prof. Dr. Aziz Konukman, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz indirimine referans gösterdiği “Kuran’ın nasları” ifadesine atıfla “Nası pas geçtiler. İnat ediyorlar ama kendi içinde de tutarlı değiller. Klasik makro iktisat ders kitaplarında yazanlar, anladığım kadarıyla Tayyip Erdoğan’ın kitabında yazmıyor” dedi.
Merkez Bankası’nın politika faizini sabit tutma kararını, Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Konukman, Medyascope için değerlendirdi. Uygulanan para politikasını, bütçe hakkı ve anayasaya aykırılık yönleriyle de değerlendiren Konukman, alınan kararın tutarsızlığına dikkat çekti.
“İnat ediyorlar ama tutarsızlar”
Konukman, iktidarın faizi yükseltmemek için inat ettiğini ancak sabit tutarak, 2019-2023 yılları için hazırlanan 11. Kalkınma Planı ile de çeliştiğini söyledi. Planın 288 numaralı tedbirinin hatırlanması gerektiğini beirten Konukman, “Bu resm tedbir özetle ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ der. Bir nevi Tayyip Erdoğan’ın günlük konuşmalarda söylediği şey, uygulanan bir politikaya çevrilmiştir. Bu politikaya göre faizi düşürmeye devam etmesi gerekiyordu ama MB, nası pas geçiyor. Peki artırabilirler mi? ‘Biz faiz artıranlarla yollarımızı ayırdık’ lafı üstlerine yapıştı, onu da yapamıyorlar. İnat ediyorlar ama kendi içinde de tutarlı değiller” diye konuştu.
“İktisat kitaplarında olan Erdoğan’ın kitabında yok”
Enflasyonun yüksek seyrettiği örneklerde yeni yöntemler uygulanmasının risklerine dikkat çeken Konukman, MB’nin faiz yükseltmesi gerektiğini şu sözlerle açıkladı:
“Dalgalı kur varsa ve MB bağımsız para politikası izliyorsa, hem faizi hem kuru aynı anda belirleyemezsiniz. Klasik makro iktisat ders kitaplarında birinci kural bu ama anladığım kadarıyla Tayyip Erdoğan’ın yazdığı kitapta yok, enflasyon yükseliyorsa, faiz de yüksek olmalıdır. Enflasyonu düşürmeden yapılan faiz indirimiyle, kurun ve enflasyonun ateşi daha da yükselir.”
“Faizin enflasyona sebep olduğu hipotezi doğru değil”
Konukman, Amerikan Merkez Bankası FED’in, kasım ayında tahvil alımlarını azaltacağını ve 25 baz puanla başladığı faiz artırımını altı kez yapacağını duyurmasının ardından çevre ülkelerin politika faizini yükseltmeye başladığını belirtti ve “Herkes Mersin’e giderken bizim Merkez Bankası tersine gitti. Son dört aydır enflasyon sürekli yükseliyor ve martta yüzde 61 oldu. ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ hipotezinin doğru olmadığı ortaya çıktı” dedi.
“KKM, bütçe hakkının ihlali ve anayasaya aykırı”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Konukman, kurdaki yükselişin önüne geçmek için geliştirilen Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi için ise şunları söyledi:
“Bankalarla mudiler arasındaki finansman tekniğini, bir iktisat politikasına çevirdiler. KKM sisteminde, bankalar yalnızca vadenin üç aylık yüzde 4,25’lik faizini karşılıyor, mevduatın asıl yükü Hazine’ye kalıyor. 2022 Bütçe Kanunu Meclis’e sunulurken bu gider tartışılmadı, bununla ilgili bir ödenek ayrılmadı. KKM düzenlemesi, bütçe hakkının ihlali ve Meclis’in vermediği bir izni icra organının kullanması demektir. Vergi hukukçuları KKM’nin Hazine’ye yükünün, bütçe gideri olmadığı için vergi gelirleriyle finanse edilemeyeceğine dikkat çekiyor.”
“Büyüme hastalığına tutulmuşlar, hiperenflasyon kapıda”
Politika faizinin beklentilerinin üzerinde yükseltilmesi gerektiğini vurgulayan Konukman, eski ayarlara dönmek mümkün olmasa da bazı sıcak para çıkışlarının engellenebileceğini ve gelecek olan paranın garanti altına alınabileceğini söyledi ve şöyle devam etti:
“Alınan kararı, ayağına kurşun sıkmak olarak yorumluyorum ve enflasyonla mücadele gibi bir dertleri olduğuna inanmıyorum. Polisiye tedbirlerle, mücadele ediyor gibi bir izlenim veriyorlar çünkü büyümeden taviz vermek istemiyorlar. Bir büyüme hastalığına tutulmuşlar. İşçi sınıfının milli gelirden aldığı pay küçülüyor ama milli gelir büyüyor. Bu sermaye kesimlerine yarayan bir büyüme ve bedeli yükselen enflasyon. Koronavirüs salgınıyla ve Ukrayna-Rusya savaşının etkisiyle artan tedarik zincirindeki sorunlar da devam edecek. Müdahale edilmezse hiperenflasyon bile kapıda.”
Merkez Bankası’nın faiz kararlarına bir bakış
Yüzde 8,25 seviyesindeki politika faizini Eylül 2020’den Aralık 2020’ye kadar yüzde 17’ye çıkaran MB, Ocak ve Şubat 2021’de faizi pas geçti. 18 Mart 2021’de faizin 200 baz puan artırılarak yüzde 19’a çıkarılmasıyla, yalnızca 132 gündür MB başkanı olan Naci Ağbal görevden alındı ve yerine Şahap Kavcıoğlu getirildi. Kavcıoğlu başkanlığında MB, altı ay boyunca faizi sabit tuttu. Eylül 2021’de tekrar faiz indirimlerine başlandı ve aralık ayına kadar politika faizi, yüzde 19’dan yüzde 14’e geriledi. Ocak ayından bu yana politika faiz kararını pas geçen MB, faizi bugün de sabit tuttu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre faiz indirimine başlanan Eylül 2021’de yüzde 19,68 olan yıllık enflasyon, aralık ayında yüzde 36,08 ve Mart 2022 itibariyle yüzde 61,14 seviyesine ulaştı. MB verilerine göre, 23 Eylül 2021’de, faiz indirimlerine başlanmadan önce 8,63 TL olan dolar kuru, aralık ayında faizin yüzde 14’e düşürülmesinin ardından 21 Aralık’ta 18 TL seviyesini aşmıştı. Ancak Erdoğan’ın açıklamaları ve KKM sisteminin duyurulmasının ardından 23 Aralık’ta 11,39 TL’ye kadar geriledi.
