2016’da dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında anonim şirketi olarak kurulan, yönetim sisteminin değişmesiyle cumhurbaşkanlığına bağlanan Türkiye Varlık Fonu (TVF) bünyesinde yedi sektörden 28 şirket, iki lisans ve çeşitli taşınmazlar bulunuyor. Fon, Sayıştay denetimine tabi değil. Denetimi özel ve bağımsız kuruluşlar tarafından yapılan fonun bünyesindeki şirketlerin bir kısmı büyük zararlar açıklarken, ekonomik kriz yaşayan vatandaşlara birçok kalemde zam yansıtıldı.
PTT’de yüzde 300’e varan zam
Tamamı 2018’de TVF’ye devredilen PTT, fon bünyesinde en çok zarar eden kurumlardan biri oldu. 2018’de 216 milyon lira kâr açıklayan PTT, 2019 yılında 1 milyar 218 milyon, 2020 yılında ise 741 milyon lira zarar etti. Varlık Fonu’na devredilmesinden sonra ekonomik dengeleri bozulan PTT, son iki yılda 1 milyar 959 milyon zarar etmiş oldu. İki yıllık zararın ardından PTT Genel Müdürü Kenan Bozgeyik istifa etti.
PTT’nin, TVF’ye devredildiğinde 2,7 milyar lira öz sermayesi bulunuyordu. TVF’ye devredildikten sonra 2019’da yüzde 44, 2020’de ise yüzde 49 azalan öz sermaye iki yılın sonunda toplam yüzde 71,6 azalarak 774 milyon liraya düştü.
Mektup, kartpostal, tebrik kartı ve benzeri gönderim tarifeleri için sabit fiyatı kaldıran PTT, 2021’de anlık kura göre değişen SDR* birimi üzerinden fiyatlarını belirledi. Böylece PTT yurtiçi gönderimlerinde yüzde 30-40 arası, yurtdışı gönderimlerinde ise yüzde 300’e varan oranlarda zam yaptı.
Yılbaşında zam yapan Türk Telekom 1 Haziran’da tekrar zam yapacak
2005’de Türk Telekom’un yüzde 55’lik hissesini Türk bankalarından çektiği kredilerle 6,5 milyar dolara satın alan Lübnanlı Hariri ailesi, kredi borçlarını ödemediği için şirket 2018’de alacaklı bankalara devredildi. 2005’te yapılan imtiyaz sözleşmesine göre Türk Telekom altyapısının tamamı 2026’da devlete dönecek iken, TVF 1,6 milyar dolara bankalara ait olan hisselerin yüzde 55 hissesini bünyesine kattı. TVF böylece Türk Telekom’un yüzde 61,68’ini bünyesine katmış oldu.
Medyascope yorumcusu ekonomist Murat Kubilay, devlete zaten devri gerçekleşecek ve yüzde 55 hissesi 1,3 milyar dolar olan kurumun 1 milyar 650 milyon dolara satın alınmasının olası sebeplerinden birinin, ana hissedar olan üç büyük bankanın (Akbank, Garanti Bankası, İş Bankası) aktiflerinde yeni krediler verilebilmesi için alan açıldığını söylüyor.
Ayrıca Kubilay sozcu.com.tr‘den Emre Deveci’ye yaptığı açıklamada, Türk Telekom’un finansal borçlarının da örtülü olarak büyük ölçüde kamuya aktarılmış olduğunu vurguladı.
Türk Telekom, perakende internet tarifi fiyatlarına 2022’nin başında zam yapmıştı. 16 Mbps’lik internet paketinin fiyatı 89,90 liradan 105 liraya, 24 Mbps’lik paketin fiyatı 99,90 liradan 119 liraya, 100 Mbps’lik paketin fiyatı ise 154,90 liradan 165 liraya yükseltilmişti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu’nun (BTK) 23 Mart’ta yayınladığı karara göre, Türk Telekom üzerinden sağlanan geniş bant internet tarifelerinin aylık fiyatlarında yüzde 67’lik bir zam artışına gidilecek.
Sabah Gazetesi’nden Dilek Güngör’e konuşan TVF Genel Müdürü Arda Ermut, bankaların teknolojik altyapı için yatırım yapmaya niyetli olmadığını, fiber ağ konusunda öncü olan Türk Telekom altyapısının yeniden düzenlenmesi ve bankaların yabancı şirketlere olası hisse satışı sonrası altyapının satın alınan şirket tarafından kullanılmasının sorunlar yaratacağını söyledi.
ÇAYKUR borç batağında
2017’de TVF’ye devredilen ÇAYKUR, 2016’da 82 milyon lira kâr açıklamıştı. TVF’ye devredildiği 2017’de 267 milyon lira, 2018’de 657 milyon lira, 2019’da 635 milyon lira, 2020’de 547 milyon lira, 2021’de ise 502,8 milyon lira zarar etti. Türkiye, dünyada kişi başına en çok çay tüketilen ülke konumunda olmasına rağmen ÇAYKUR’un 2017-2021 yılları arasındaki zararı 2,6 milyar liraya ulaştı.
ÇAYKUR’un bankalara olan toplam kredi borcu ise 5 milyar 241 milyon lira. Birgün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre, 2022 yılına devreden borcun 1 milyar 934 milyon 500 bin lirası Ziraat, 1 milyar 715 milyon 450 bin lirası ise Vakıflar Bankası’na. ÇAYKUR’un yalnızca 2021’de ödediği kredi faizi ise toplam 588 milyon 390 bin 150 lira.
Haziran 2019’da çaya yüzde 15 zam yapan ÇAYKUR, iki ay sonra yüzde 15 daha zam yapmıştı. 2022 yılının başında ise neredeyse tüm çay çeşitlerine yüzde 3 ile 6 arasında zam yaptı. ÇAYKUR, 2020 yılının başında sahip olduğu öz kaynaklarının yüzde 70’ini kaybetti.
Türkşeker’den büyük zam: 4 Mart’ta yüzde 20, 30 Mart’ta yüzde 30
Türkşeker 2021’de TVF tarafından devralındı. 2020 yılına kadar 13 şeker fabrikası özelleştirme kapsamında satılan Türkşeker’in birikmiş borç tutarı 4,6 milyar liraya ulaştı. Özelleştirmelerin ardından Sayıştay’ın, “Normal şartlarda, bu şekilde bir şirketin ticari hayatta faaliyetine devam edebilmesi mümkün değil” dediği Türkşeker, TVF tarafından devralındıktan sonra 4 Mart 2022’de yüzde 20, 30 Mart’ta ise şekere yüzde 30 zam yaptı.
BOTAŞ da TVF’ye devredildiğinden beri zarar ediyor
TVF’ye devredildiği 2017 yılında 3,3 milyar lira kâr açıklayan BOTAŞ, 2018’de 2,5 milyar lira, 2019’da 5,6 milyar lira zarar etti. 2020 yılına ait 100 milyar liralık borcu silinen BOTAŞ aynı yıl 26 milyon lira zarar etti. BOTAŞ’ın 2021 yılının ilk dokuz ayındaki zararı ise 856 milyon doları buldu. Ocak-Mart 2022 döneminde ise BOTAŞ, 52,5 milyar lira daha borçlandı.
TVF’ye devredildiğinden beri sürekli zarar eden BOTAŞ, Ağustos 2020’den beri dokuz kez zam yaptı. Yalnızca 2022 yılında konut tarifesine ocakta yüzde 25, nisanda yüzde 35 oranında zam yapan BOTAŞ, sekiz ayda konuta gelen doğalgaz faturası ücretlerini ikiye katladı. Botaş’ın 2022’de doğalgaz sanayi tarifesine yaptığı zam ise ocakta yüzde 50 ve nisanda yüzde 50 oldu.
Ayrıca BOTAŞ, 2022 yılında elektrik üretim santrallerinin doğalgaz tarifesine ocakta yüzde 15, şubatta yüzde 14, martta yüzde 18,3 ve nisanda yüzde 44,30 oranında zam yaptı. Bu zamların yaz aylarında elektrik fiyatlarında da artışa sebep olabileceği tahmin ediliyor.
TVF’nin bünyesinde bulunan şirketler ve lisanslar şöyle:
-Ziraat Bankası
-Halkbank
-Vakıfbank
-Borsa İstanbul
-Türkiye Sigorta A.Ş.
-Türkiye Hayat Emeklilik A.Ş.
-Türk Hava Yolları
-PTT
-Türkiye Denizcilik İşletmeleri
-İzmir Alsancak Limanı
-Botaş
-Türkiye Petrolleri
-TVF Enerji
-TVF Rafineri ve Petrokimya
-Nakit Karşılığı Şans Oyunları Lisansı
-At Yarışı Düzenleme ve Bahis Kabul Etme Lisansı
-Turkcell
-Türksat
-Türk Telekom
-Platform Ortak Kartlı Sistemler A.Ş.
-Çaykur
-Kayseri Şeker
-Türk Şeker
-Eti Maden
-TVF Maden
-Türkiye genelinde 46 taşınmaz
