Rize’de 1958’de doğan Mehmet Cengiz, 1980’de atıldığı iş hayatının 42. yılında onlarca şirketin sahibi, iktidara en yakın iş insanlarından biri ve muhalefetin eleştiri oklarının hedefi durumunda. Bir yandan kızının nikâh şahitliğini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı, on binlerce çalışanı olan bir iş insanı, diğer yandan yaptığı açıklamalar, projelerindeki usulsüzlükler, şirketlerinin aldığı kamu ihaleleri ve hazine garantileri ile “beşli çete”nin en dikkat çeken ismi, muhalif kesimler için adeta bir nefret objesi. Son olarak ise organize suç örgütü lideri Sedat Peker’in kendisi hakkında yaptığı paylaşımlarla tekrar kamuoyu gündeminde.
Bugün limanlardan otellere, otoyollardan madenlere, mega projelerden yurtdışı faaliyetlere uzanan devasa bir sermayenin başında bulunan Mehmet Cengiz, AKP iktidarının simge isimlerinden biri haline geldi.
Dönüm noktası: Hemşerisi iktidarda
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hemşerisi olan Mehmet Cengiz, 1980’de kardeşi Ekrem Cengiz ile birlikte kurduğu Cengiz İnşaat ile altyapı çalışmalarıyla başladığı iş hayatı serüvenine 1990’larda turizm sektörüne atılarak devam etti. Anavatan Partisi’ne (ANAP) yakınlığı ile bilindiği bu dönemde Antalya’da açtığı La Jardin Resort ve Sungate Port Royal (2007’de 450 milyon dolara sattı) gibi lüks otellerin yanı sıra Çamlıhemşin-Ayder Ilıcası Yolu, İzmir şehir içi telefon şebekesi gibi yerel projelere imza atan Cengiz’in şöhreti, AKP’nin iktidara gelişiyle devletten aldığı teşvikler ve servetiyle birlikte artmaya başladı, sahibi olduğu Cengiz Holding, 2010’lu yıllara gelindiğinde Türkiye’nin en büyük proje ve ihalelerinin vazgeçilmezi haline geldi.
Altın yıllar başlıyor: Özelleştirmelerin gözdesi
Cengiz, AKP iktidarıyla başlayan özelleştirme furyasının öne çıkan isimlerinden biri. 2004’te ETİ Bakır’ın Küre ve Samsun’daki işletmelerini, 2005’te Konya’daki ETİ Alüminyum’u, 2006’da ETİ Bakır’ın Murgul işletmesini, 2007’de ETİ’nin Hasköy tesislerini, 2011’de Eti Bakır’ın Mardin-Mazıdağı’ndaki Fosfat tesislerini aldı. 2007’de doğalgaz dağıtım şirketleri Samgaz (Samsun) ve Selçukgaz’ı kurdu. 2003’te Alanya Yat Limanı’nı, 2004’te Ereğli Limanı’nı, 2005’te de Sungate Port Royal Hotel Yat Limanı ve Giresun Limanı’nı inşa etti.
Türkiye’nin en zenginlerinden
AKP iktidarıyla açılan yolu, onu Türkiye’nin en zenginleri arasına girecek kadar ileriye götürdü. Forbes dergisinin 2009’da açıkladığı “Türkiye’nin en zenginleri” listesinde 450 milyon dolar serveti olduğu iddia edildi ve 100 kişilik listede 46. sırada yer aldı.
Erdoğan’ın dibinde
Cengiz’in Erdoğan ile olan yakınlığı yıllar geçtikçe arttı. Kızı Hülya Cengiz, 2011 yılında iş insanı Ali Uğur Ateş’in oğlu Burak Ateş ile Çırağan Sarayı’nda evlenirken nikâhı dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş kıyıyor, şahitliğini ise dönemin Başbakan’ı Recep Tayyip Erdoğan yapıyordu. 2012’de ise Konya’da dağıtılan Ekonomi Ödülleri’nde ETİ Alüminyum’a verilen “En çok istihdam oluşturan firma” ödülünü, firmanın sahibi olarak Mehmet Cengiz, Erdoğan’ın elinden alıyordu.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Bu milletin a… koyacağız”
– “Bu milletin a… koyacağız sen merak etme.”
– “İnşallah, inşallah.”
2014’ün ilk aylarında internette yayınlanan, Mehmet Cengiz ile Kolin Holding Yönetim Kurulu Başkanı Celal Koloğlu arasında geçtiği iddia edilen konuşmaya dair ses kaydının sonundaki bu diyalog, Cengiz için bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten sonra muhalif kesimlerin hedefi haline geldi, giriştiği her iş mercek altına alınmaya başlandı. Aynı dönemde gerçekleşen 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmalarının ikinci ayağında, dönemin savcısı Muammer Akkaş tarafından gözaltına alınmak istenen 41 kişiden biriydi. Akkaş’ın soruşturmadan alınmasının ardından görevlendirilen dört savcı, şüphelileri gözaltı yerine davetiye usulü ile ifadeye çağırmış, Mehmet Cengiz de 11 Şubat 2022’de İstanbul Adalet Sarayı’nda verdiği bir saatlik ifadenin ardından adliyeden ayrılmıştı.
“O cümlelere baktığımızda elbette çok da hoşuma giden şeyler değil. Bunu hazırlayan önyargılı kişilerin bile fezlekede ‘rakip firmaları kastetmektedir’ dedikleri bir konuşmayı diğerine ekleyerek, millete yönelik bir hakaret olarak sunmaları şahsımı kamuoyu önünde itibarsızlaştırma, hedef gösterme faaliyetinin bir parçasıdır.”
Mehmet Cengiz 17 Şubat 2014’te Star gazetesine verdiği röportajda ses kayıtlarına dair bu ifadeleri kullandı.
Sabah ve ATV için “para havuzu”
Ses kayıtlarında yer alan bir diğer iddia ise 2013’te Sabah gazetesi ve ATV’nin satışı için dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın isteğiyle bazı iş insanlarının bir “para havuzu” oluşturduğuydu. Mehmet Cengiz’in de bu havuza 100 milyon dolar koyduğu iddia ediliyordu. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu, partisinin 5 Şubat 2014’teki grup toplantısında konuyla ilgili olarak şunları söyledi:
“Görüşmenin konusunu öğreniyorlar, Sabah, ATV işini halledecekler. Sahibi kim? Çalık ama Çalık yok, kâğıt üstünde Çalık. Olayı bir şekliyle yönlendirmek isteyen kim? Recep Tayyip Erdoğan. Gazetelerin patronu o. Çağırıyor bunları ‘Çalık zor durumda, bir şey yapmamız lazım.’ Oturuyorlar, ‘Biz bu işi nasıl çözeriz, buraya parayı nasıl aktarırız?’ ve karar veriyorlar, ‘Bir grup müteahhide salma salacağız. Onlardan para alacağız, parayı aktaracağız, yeni bir şirket kuracağız, gazeteyi, televizyonu da o yeni şirketin içine koyacağız ve böylece bu işi çözeceğiz’ diyorlar. İyi de bu para havuzunu kim idare edecek? O da bulunuyor, Binali Yıldırım… Milyon Ali devreye giriyor. Herkesten 10-20 bin değil milyonlar istiyor. Bakın, fezleke bu. Mehmet Cengiz, Celal Koloğlu, Nihat Özdemir, ‘100’er milyon dolar veririm’ diyor. İbrahim Çeçen de, ‘100 milyon dolar veririm ama eğer üçüncü havaalanı ihalesine dahil ederseniz 100 milyon doları 150 milyon dolara çıkarırım’ diyor. Sekiz iş adamından toplanan para 630 milyon dolar arkadaşlar.”
Sabah ve ATV, 2014’te Kalyon İnşaat’tan Ömer Faruk Kalyoncu’nun’nun sahibi olduğu, İstanbul Ticaret Odası’na kaydı 23 Ağustos 2013’te yapılan Zirve Holding’e geçmişti.
2010’lu yıllar: Muhalefetin “beşli çete”si, iktidarın gözbebeği
Cengiz Holding 2010’lu yıllarda Limak Holding, Kalyon Holding, Kolin Holding ve Makyol Holding ile birlikte oluşturduğu ortak girişimler ile aldığı ihalelerle, Türkiye’nin en büyük ve en tartışmalı şirketlerinden biri haline geldi. Şirket, yap-işlet-devret modeli ile aldığı projeler, sözleşmelerle hazine garantisi altına aldığı gelirler, inşaatlardaki iş güvenliği ve çalışma koşullarının yetersizliği, projelerle çevreye verdiği zararlar gibi konularla sık sık gündeme geldi.
Dev projeler dönemi
Bu dönemde Cengiz Holding, cumhuriyet tarihinin en büyük yatırımlarından biri olarak bilinen İstanbul Havalimanı projesine, Mapa Holding, Limak Holding, Kolin Holding ve Kalyon Holding ile kurduğu ortak girişim grubuyla dahil oldu. 2013’teki ihaleyi 22,152 milyar euroluk teklifle kazanan grupta Cengiz Holding’in ortaklık payı yüzde 25’ti. Yap-işlet-devret modelli projelerden biri olan Kuzey Marmara Otoyolu’nun 169 kilometre uzunluğundaki Kurtköy-Akyazı kesimini 4 Mayıs 2016 tarihindeki ihale ile Limak-Cengiz İnşaat Ortak Girişim Grubu kazandı. Holding aynı dönemde elektrik dağıtımı sektöründeki işlerini de büyüttü. Boğaziçi Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (BEDAŞ), 2012’de açılan ihaleyle 1 milyar 960 milyon dolara Cengiz-Kolin-Limak ortaklığına satıldı. 2017 yılında ihalesi yapılan 1 milyar 78 milyon lira maliyetli Rize-Artvin Havalimanı inşasını da Cengiz İnşaat ve ASL İnşaat birlikte aldı.
Şirketin son yıllarda aldığı kamu ihaleleri listesi bir hayli uzun:
- İstanbul Taksim-4.Levent Metrosu: 2 milyar TL
- İyidere Lojistik Limanı: 1 milyar 719 milyon TL
- Limak, Çanakkale, Yalova, Balıkesir, Bursa Uludağ Elektrik Dağıtımı: 1 milyar 457 milyon TL
- Antalya, Burdur, Isparta Akdeniz Elektrik Dağıtım: 1 milyar 10 milyon TL
- Ankara-İstanbul Hızlı Tren 2. Etap: 1 milyar TL
- Trabzon-Aşkale Yolu Zigana İkmal İnşaatı: 953 Milyon 203 bin TL 11
- Trabzon Atasu Barajı: 874 milyon TL
- Şile Ağva Yolu: 527 milyon 40 bin TL
- Artvin Yusufeli Barajı: 486 milyon 80 bin TL
- Trabzon Aşkale Yolu: 484 milyon 50 bin TL
- Seydişehir Eti Alüminyum/Oymapınar HES: 417 milyon 85 bin TL
- Sivas, Tokat, Yozgat Çamlıbel Elektrik Dağıtım: 400 milyon 70 bin TL
- Ordu-Giresun Havalimanı: 300 milyon TL
- Bingöl Genç Yolu: 72 milyon 80 bin TL
- İstanbul Maltepe Dolgu: 65 milyon TL
- Maçka-Karahava yolu: 596 milyon 978 bin TL
- Ankara-İstanbul hızlı tren T26 tüneli: 456 milyon 506 bin TL
- Gayrettepe-İstanbul Metrosu: 4 milyar 845 milyon TL
- Gebze-Halkalı Banliyö Hattı: 8.3 milyon TL
- Ankara-Sivas Demiryolu Projesi: 13 milyar TL
- Bandırma-Bursa-Ayazma Demiryolu : 9 milyar 449 milyon TL
- Yerköy-Yozgat-Sivas Demiryolu: 263 milyon TL
- Yusufeli Barajı ve HES: 486.8 milyon TL
- Urfa Ilısu Barajı ve HES: 4 milyar 851 milyon TL
- Zigana Tüneli: 446 milyon 297 bin TL
- Ovit Tüneli: 1.5 milyar TL
- Ilgaz Tüneli: 572 milyon TL
- Ereğli Limanı: 40 milyon TL
- Hüseyin Avni Paşa Korusu: 31.7 milyon TL
- Atasu Barajı ve HES : 400 milyon TL
- Gümüşhane Çevre yolu
- Çamlıca Tüneli
- Gözeler Regülatörü
- Aşağı Kaleköy Barajı ve HES
- Beyhan Barajı ve HES
- Köprü Barajı ve HES
- Beyhan 2 Barajı ve HES 12
- Ankara-İstanbul Hızlı Tren Hattı
- Ankara-İzmir hızlı tren Eşme-Salihli kesimi
- Ayder Ilıcası Yolu
- Alanya Yat Limanı
- Hopa Limanı
47 milyon lira vergi
Cengiz İnşaat, Türkiye’nin en büyük ihalelerini aldığı yıllarda vergi rekortmenleri listesine, 2013’te ödediği 47 milyon 197 bin liralık kurumlar vergisi ile girdi ve listede 49. sırada yer aldı. Cengiz Holding’e ait şirketlerden Cengiz Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ. ise İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesinde 2014 ve 2015 yılları arasında büyük bir sıçrama yaparak 488. sıradan 165. sıraya yükseldi.
Babasının cenazesinde tanıdık yüzler
Mehmet Cengiz’in babası Şaban Cengiz, 2014 yılında hayatını kaybetti. Cenazesine eski başbakanlardan Mesut Yılmaz, kardeşi Turgut Yılmaz, dönemin AKP milletvekili Mustafa Şentop, dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kardeşi Mustafa Erdoğan, Şenol Güneş, Şadan Kalkavan, Turgay Ciner, Abdurrahim Albayrak ve Erdoğan Demirören gibi isimler katıldı.
Panama Belgeleri’nden çıktı, gazeteye hakaretler yağdırdı
Off-shore hesapları üzerinden “vergi cenneti” olarak bilinen ülkelerde vergiden kaçınan şirket ve isimleri gösteren Panama Belgeleri’ne göre Mehmet Cengiz, altı off-shore şirket kurdu. Cumhuriyet’ten Pelin Ünker’in haberine göre Cengiz, Akkuyu Nükleer Güç Santrali’den hisse almak için Britanya Virjin Adaları merkezli bir şirketle 15 milyon dolarlık gizli bir anlaşma da yaptı. Cumhuriyet gazetesi, 24 Haziran 2016’da yayınladığı haberinde ise Mehmet Cengiz’in gazeteyi aradığını ve hakaretler ettiğini aktardı.
Cumhuriyet gazetesi muhabirine 1 milyon liralık dava açtı
Cengiz 2019 yılında, sahibi olduğu Üsküdar’daki Hüseyin Avni Paşa Köşkü’nün içinde bulunduğu tarihi Hüseyin Avni Paşa Korusu’nda inşa edilen yapılar ile ilgili Cumhuriyet gazetesinden Hazal Ocak’ın yaptığı “Boğaz manzaralı lüks müştemilat!” haberi nedeniyle Cumhuriyet Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Alev Şahin ve muhabir Hazal Ocak’a 1 milyon lira tazminat talebiyle dava açtı. Korudaki hukuksuz yapılaşmayı aktaran haberle ilgili dava, 2021 yılında mahkeme kararıyla düştü.
2019 yılında boşandığı eşi, zina ve psikolojik şiddetle suçladı
Fatma Cengiz, şiddetli geçimsizlik ve zina nedeniyle açtığı boşanma davasında Mehmet Cengiz’in Y.Y. isimli kadınla evlilik dışı ilişkisinden olan çocuğunu nüfusuna geçirdiğini belirtirken aylık 750 bin lira tedbir nafakasının yanı sıra 250 milyon lira maddi, 150 milyon lira manevi olmak üzere 400 milyon lira tazminat talep etti. İstanbul Anadolu Aile Mahkemesi’ne, avukatları Kezban Hatemi ve Nezihe Hıdıroğlu aracılığı ile dilekçe veren Fatma Cengiz, evlilik dışı ilişki yaşadığı kadın ile birlikte sık sık yurtdışına özel uçağıyla seyahat ettiğini söylediği Mehmet Cengiz’in zina nedeniyle ağır kusurlu olduğunu ve uyguladığı psikolojik şiddete çocuklarının da tanık olduğunu öne sürdü.
Pandora’dan da çıktı
2021’de Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) tarafından 117 ülkede 650 gazetecinin çabasıyla dünya kamuoyunun bilgisine sunulan Pandora Belgeleri’ni, Türkiye’de Deutsche Welle’den Pelin Ünker ile Serdar Vardar haberleştirdi. Belgelere göre Mehmet Cengiz, vergiden kaçınmak için Britanya Virjin Adaları (BVI) merkezli MEFA Cengiz Limited şirketini kurdu. İsmini gizli tutmak için de şirketin kuruluşunda vekil hissedar ve direktörler kullandı.
Sedat Peker’in hedefinde
Organize suç örgütü lideri Sedat Peker’in sosyal medya paylaşımlarında dile getirdiği son isim Mehmet Cengiz oldu. Peker, “Deli Çavuş” adlı hesaptan dün (5 Temmuz) paylaştığı tweet dizisinde Mehmet Cengiz ile akraba olduklarını söyledi ve 1998’de Kırşehir Cezaevi’ndeyken, dönemin başbakanı Mesut Yılmaz’ın yurtdışında kumar oynadığına dair görüntüleri hapisten çıkmak için koz olarak kullandığını ve Mesut Yılmaz’ın da aracı olarak kendisiyle cezaevinde görüşmek için Mehmet Cengiz’i gönderdiğini iddia etti.
