Türkiye, 6 Şubat 2023’te tarihinin en ağır deprem felaketlerinden birini yaşadı. Kahramanmaraş merkezli depremlerde 40 binin üzerinde kişi hayatını kaybetti. Sosyal medya deprem felaketi konusunda haberdar olmamızı sağlayan en önemli araçlardan biriydi. Bununla birlikte, deprem uygulamaları da ön plana çıktı. Bu yazıda, sizin için en fazla indirilen uygulamaları derledik.
Ana akım ve “yandaş” diye tabir edilen iktidar medyasının felaketi takip ederken gösterdiği performans mutlaka tartışılacaktır. ama bağımsız medya kuruluşlarıyla birlikte sosyal medya, bu sınavda öne çıktı. Ben de haberleri ana akım medya organlarından değil, bağımsız ve tarafsız haber veren kişiler ile kuruluşlardan takip ettim. Ancak en çok da sosyal medya üzerinden.
Twitter bu deprem felaketinde;
- İnsanların sevdiklerini bulmasını sağladı.
- Evcil hayvanların güvenli bir şekilde sahiplerine ulaşmalarını sağladı.
- Kayıp olan ya da isimsiz çocukların bulunmalarını aileleriyle iletişime geçilmesini sağladı.
- Kurtarma ekiplerinin ulaşamadığı alanlarda gönüllüler Twitter üzerinden ağlar kurarak birbirleriyle haberleştiler.
Twitter aynı zamanda depremzedelere ulaşması gereken yardımların toplanması için de bir araç oldu.
Peki bu süreçte en çok tercih edilen ve en çok indirilen mobil uygulamalar hangileri oldu?
Mobil uygulamalara dair yayınladığı verilerle adını duyurmuş Sensor Tower tarafından günlük olarak güncellenen en çok indirilen mobil uygulamalar listesine girdiğimde, App Store ve Play Store için ayrı ayrı kategorilere ayrılmış olduğunu gördüm. Öte yandan indirme verilerine ulaşmak istediğiniz ülkeyi de seçebiliyorsunuz.
Türkiye’yi seçtim
Tarih olarak depremin gerçekleştiği 6 Şubat’ı işaretledim. Buna göre App Store’da en çok indirilen 10 uygulama şunlar:
- Afad Acil Çağrı
- Deprem Uyarılarım
- eAfad
- Eathquake
- Rasathane(Boğaziçi Üniversitesi)
- Güvendeyim
- Gerçek Düdük- Spor ve Acil
- Düdüğüm
- Deprem Bilgi Sistemi ve Uyarı
Görüldüğü gibi depremin olduğu gün indirilen ücretsiz uygulamaların tamamı depremle bağlantılı olan uygulamalar. App Store’da ücretli olarak en çok indirilen uygulamalar arasında ise yine ilk sıralarda depremle ilgili olanlar var:
- Deprem Ağı
- Aylık Distopya
- Minecraft
- Deprem Uyarılarım Pro
- Plague
App Store verileri sayfasında kalarak sadece günleri değiştirmeye ve indirilen uygulamaların listesinin güncellenip güncellenmediğini kontrol ettim. 7 Şubat’ta bir önceki günde en çok indirilen uygulamaların yerleri değişiyor sadece. Depremin ikinci günü listeye Türk Hava Yolları ve Pegasus gibi havayolu şirketlerinin uygulamaları da ekleniyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
8 Şubat verilerinde ise ilginç bir durum karşımıza çıkıyor. Twitter depremde haberleşmenin en büyük aracıydı. Deprem görüntülerinin çok daha acı ve gerçekçi olarak aktarılması ve “Yardımların doğru zamanda gelmediği” gibi eleştirilerin yükselmesinin ardından erişim engeli ile karşılaşan Twitter kullanıcıları bu duruma ses çıkartınca yaklaşık 10 saat sonra bant daraltma uygulamasına son verildi. Bu süre boyunca milyonlarca kişi VPN kullanarak uygulamaya erişmeye çalıştı.
İndirilme tarihini 8 Şubat yaptığımda ise en çok indirilen uygulamanın VPN’ler olduğunu gördüm. Üçüncü ve sekizinci sırada da VPN uygulamaları yer aldı ve erişim kısıtlaması getirilen başta Twitter olmak üzere diğer sitelere de bu şekilde bağlanıldı. Diğer en çok indirilen uygulamalar tahmin ettiğiniz gibi deprem uygulamaları oldu.
9 Şubat’ta ise Twitter altıncı sıraya çıkmayı başardı. 8 Şubat’tan sonra neredeyse deprem boyunca şubat ayının sonuna kadar VPN uygulamaları ilk sıralarda yer almaya başladı. Twitter ise neredeyse hep ilk 10’da yer aldı.
Şubat ayının son günlerine doğru, Sahibinden ve e-devlet uygulamaları da aktif bir şekilde indirilmiş.
Google Play Store tarafına baktığımda ise deprem uygulamalarının ilk sıraya çıkması 7 Şubat tarihini buluyor. En çok indirilen uygulamalar şu şekilde olmuş:
- Afad Acil Çağrı
- eAfad
- Deprem Bilgi Sistemi
- Rasathane
- Deprem Düdüğü(Whistle)
- Deprem Düdüğü: acil düdük sesi
- Attack Hole- Kara Delik Oyunu
- Stumble Guys
- Mystery Paper Fold: Super Speed
Twitter’a erişim kısıtlaması getirilen 8 Şubat tarihinde ise Play Store kullanıcılarının en çok indirdiği uygulama yine Afad Acil Çağrı ve Deprem Bilgi Sistemi olmuş. 9 Şubat tarihinde depremin ilk günü gibi bir liste bizi karşılıyor ancak beşinci ve onbirinci sırada VPN uygulamaları yerini almış.
Şubat ayının ikinci haftasında ise ilk üç değişmezken, dördüncü sırada Mystery Paper Fold: Super Speed adlı bir oyun listeye girmiş.
Apple App Store ve Google Play Store için yer alan Top Charts verilerinde durum bu şekilde.
Direkt Google Play Store’a baktığımızda bizi “AFAD Acil Çağrı” uygulaması 1 milyonun üzerinde, “112 Acil Yardım” butonu 100 binin üzerinde, AKUT’un “Güvendeyim” uygulaması 1 milyonun üzerinde, “Güvendesin” uygulaması 50 binin üzerinde, “Offline” mesajlaşma uygulaması ve tüm dünyada aslında kullanımda olan “Bridgefy” ise 1 milyonun üzerinde indirilmiş olarak karşılıyorlar.
App Store bu şekilde açık indirme verilerini göstermediği için yorum yapmak zor ancak benzer oranda indirildiğini Sensor Tower tarafından yayınlanan verilerle yorumlamak mümkün.
Journo tarafından 16 Şubat’ta hazırlanan bir analizde ise Facebook’taki haber paylaşım verileri derlendi. Depremlerin ardından yaklaşık 150 ulusal ve yerel haber kuruluşunun Facebook paylaşımlarını inceleyen Journo, en çok etkileşim alan 10 içerikten beşinde futbolcuların ve eşlerinin yer aldığı ortaya çıktı. Milyonlarca izlenmeye ulaşan videolu mesajlarla Facebook’ta en çok kullanıcıya erişen haber kuruluşları Fotomaç ve Ajansspor olmuş.
Bu da depremde indirilen değil belki ama aktif olarak Facebook’un da kullanıldığını gösteriyor. Zaten milyarlarca kullanıcısı bulunan Facebook, özellikle haber paylaşımı ve mesajlaşma tarafında halen aktif olarak kullanılıyor.
Sonuçta; Twitter eski popülerliğini koruyamamış olsa bile 6 Şubat’taki deprem felaketinde basındaki doğru ve hızlı haber alma anlayışını karşılayabildi. Özellikle deprem döneminde hissedilen bu ihtiyaç, Twitter gibi “anonim ve gerçek olmayan” hesapların kol gezdiği bir ortamdan sağlanmak istendi. Twitter ve pek çok platform mantıksız gerekçelerle erişim kısıtlamasına maruz kalıyor.
Yıllar önce Wikipedia’ya yapıldığı gibi kısa bir süre önce de Ekşi Sözlük için benzer bir kısıtlama getirildi. Bunun gibi milyonlarca kişinin bilgi aldığı platformların keyfi sebeplerle erişiminin kısıtlanmaması gerekiyor. Seçim, doğal afet ve benzeri durumlarda doğru bilgi ihtiyacı arttıkça da VPN kullanmak gibi çözümler geliştiriliyor. Bunun yerine kullanıcıların kimliklerini kullanarak giriş yaptıkları daha güvenilir bilgilerin paylaşıldığı ve yalan ya da yanlış bilgi paylaşan kişilerin banlandığı (platforma girişinin engellendiği) bir senaryo çok daha fayda sağlayacaktır.
