Muş, Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) kafa kafaya yarıştığı bir il. 2018 genel seçimlerinde HDP’nin cumhurbaşkanı adayı Selahattin Demirtaş oyların yüzde 53,3’ünü, AKP’nin cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan ise yüzde 38,4’ünü aldı. Muş hem AKP’yi tercih eden muhafazakâr Kürt seçmenlerin hem de HDP seçmeninin kuvvetli olduğu bir il. Fakat Muş’taki ekonomik sıkıntılar başta olmak üzere, sağlık hizmetlerinin yetersizliği ve gençler için iş imkanlarının kısıtlı olması seçmeni bir değişime itiyor. Sahra Atila ile birlikte Muş’ta yurttaşlar, siyasetçiler ve yerel gazetecilerle görüştük ve siyasi dinamikleri sizlere anlattık.
Haber: Murat Türsan & Sahra Atila
AKP ve HDP’nin yarıştığı Muş’ta kilit nokta muhafazakâr Kürtlerin seçimi. 2018 genel seçimlerinde eski HDP Eş Genel Başkanı Demirtaş, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a karşı yarışı kazandı ancak 2019 yerel seçimlerinde durum tersine döndü ve AKP, HDP’yi yüzde 1 oy ile geçerek belediyeyi kazandı. 2019 yerel seçimlerinde AKP’nin adayı Feyat Asya yüzde 34,76, HDP’nin adayı Sırrı Sakık yüzde 33,59 oranında oy aldı. 2018 genel seçimlerinde, Muş’un altı ilçesinden dördü Demirtaş demişti.
Muş’ta bir de kayyum sorunu var. 2019 yerel seçimlerinde HDP, Varto ve Bulanık ilçelerini kazandı ancak aralık 2019’da HDP’li belediye eşbaşkanları görevden alındı, yerlerine kayyum atandı. AKP’den kopan seçmenlerin Muş’ta yeni adresi Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi ve Gelecek Partisi gibi gözüküyor. Bu sorunun cevabını öğrenmek için ilk durağımız DEVA Partisi İl Başkanlığı oldu. AKP teşkilatı ise seçimler için Ankara’da olduklarını, bu yüzden röportaj veremeyeceklerini söyledi.
AKP’li seçmenin yeni adresi DEVA ve Gelecek Partisi mi?
DEVA Partisi’nin il başkanı, Kasım 2021’e kadar avukat Elif Çelik idi. Ancak Elif Çelik, il ve ilçe yönetiminde yer alan 45 kişi ile birlikte partiden istifa etti. Düzenlenen basın toplantısında Çelik, parti yönetimine sitem etti. Elif Çelik, başkanlığının ilk gününden beri Muş İl Başkanlığı’nın işlevsiz hale getirilmeye çalışıldığını ve bununla ilgili şikayetlerini genel merkeze ilettiğini anlattı. Çelik’in ardından da Mustafa Gürtürk göreve geldi. Mustafa Gürtürk, “Muş’ta AKP’den bir kopma var mı?” sorusunun da yanıtı. Çünkü Gürtürk, daha önce AKP’de siyaset yapıyordu. Hatta 2004 yılında Muş’un Kızılağaç beldesinden belediye başkanı seçilmişti. AKP’den istifa eden Gürtürk’ün yeni partisi DEVA Partisi oldu. Partiye ilgilinin yoğun olduğunu söyleyen Gürtürk, “Partimiz üç sene önce kurulmasına rağmen Muş seçmeni DEVA Partisi’ne çok ilgi gösterdi. Muş’ta yaşayan AKP’li seçmenden bir ayrılma görüyoruz. Bu seçmenin tercihi Gelecek Partisi ve DEVA Partisi oluyor. DEVA sadece AKP’den değil, tüm partilerden de seçmen alıyor” dedi.
HDP İl Eşbaşkanı Nergiz: “Vatandaşlar bu rejimden kurtulmak istiyor”
Muş’ta seçimlerde en çok oy alan partilerden HDP’nin yolunu tuttuk. Bir iş merkezindeki HDP İl Başkanlığı’na gittiğimizde bizi İl Eşbaşkanı Belma Nergiz karşıladı. Nergiz, partiye olan ilginin arttığını bunun nedeninin de seçmendeki beklenti ve AKP’nin yönetme stratejisi olduğunu söyledi. Özellikle gençlerin sıkıntısına değinen Nergiz, vatandaşların dertlerini de anlattı:
“2018-2019 seçimlerinden bu yana HDP’ye karşı Muş halkının yoğun bir ilgisi var. Çünkü AKP’nin sadece Muş halkına değil, Türkiye halkına yaşattığı büyük bir kriz var. Muş’ta gençleri bitirecek bir aşamaya geldi ve gençler yurtdışına gidiyor. Vatandaşın, HDP’nin gençlere sahip çıkacağına dair bir beklentileri var. HDP’li olarak sokağa çıktığımız zaman bize şunu söylüyorlar: ‘Bu rejimden kurtulmak istiyoruz’. Doğru bir ittifak ve yol bekliyorlar bizden. Beklentileri yüksek. Bu rejimin ve şahsın gitmesi için doğru bir yol beklentileri var. Kafalarında ki soru ‘Muş’ta düzenli bir iş ortamı olacak mı ve gençler buraya tekrar geri gelecek mi?’. Gençlerin yüzde 80’i dışarda. Çünkü iş imkânı yok. İnançlı olan vatandaşın ise kaygıları var. Muhafazakâr kesimde algı ‘CHP ve HDP birleşti camileri kapatacaklar.’ Vatandaşa böyle anlatılıyor.“
81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Eğitim Araştırma Hastanesi sözü tutulmadı
En acil çözülmesi gereken sorun işsizlik. İşsizlikler birlikte zamlar Muş vatandaşı çok zorluyor. Yani kentte en acil çözülmesi gereken sorunların en başında ekonomi geliyor. Ancak diğer büyük bir sorun sağlık. Belma Nergiz de Muş’taki sağlık hizmeti sorununu kendi yaşadığı örnek üzerinden anlattı:
“Koskocaman hastane yapıldı ancak içerisi boş. Küçük bir operasyonda bile burdan Elazığ’a gitmek zorunda kalan aileler var. Bunlardan biri de benim ailem. Her seçim öncesi Muş’a eğitim araştırma hastanesi yapılacağını söylerler, seçim sonrası bu yapılmaz.”
Muş seçmeninin oy verme dinamiği
Muş’taki son durağımız ise Gazeteciler Cemiyeti oldu. Cemiyet Başkanı Emrullah Özbey, 20 yıldır gazetecilik yapıyor ve Haber49 Gazetesi’ni tek başına çıkarıyor. Seçmenin oy verme dinamiklerini anlatan Özbey, Muş’ta partilerden çok adayların öne çıktığını, oy verme dinamiklerin adaylara göre şekil aldığını söyledi. Muş’ta aşiret faktörünün de etkili olduğunu belirten Özbey, şöyle konuştu:
“Muş’ta partilerden çok şahıslara oy veriliyor. Mesela HDP’nin, Saadet Partisi’nin, MHP’nin taban oyları var ve bunlar genelde değişmez. Bir de sürekli değişen bir oy potansiyeli var. Bu oylarda AKP’den kopup DEVA Partisi’ne ve HDP’ye gidenler de var. 2002’den bu yana HDP’nin aday adayları sayısı AKP’yi geçti. Bingöl’den gelip Muş’a yerleşen muhafazakâr kesim var. Bunlara Zaza kavimleri diyoruz. Bunların bir kısmı AKP’den koptu ve DEVA Partisi’nde siyaset yapıyor. Şahsa göre oy oranları da değişiyor.“
Sokağın tercihi: “Erdoğan’ın karşısında kim olursa ona oy vereceğiz”
Sokakta konuştuğumuz bir HDP seçmeni, partinin kararına uyacaklarını ve Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vereceklerini söyledi. Genç seçmenin sorunu ise işsizlik ve gelecek kaygısı. İlk defa oy kullanacak bir genç seçmen hâlâ karar veremediğini söyledi:
“Ülkenin gidişatı çok kötü. Şu an sınava hazırlanıyorum ve ne yapacağımı bilmiyorum. İlk defa oy kullanacağım şu an kafam karmakarışık. Seçim günü oy pusulasına gittiğim zaman ülke çıkarları için en iyi seçimi yapacağım.”
Ayrıştırıcı değil, birleştirici bir yönetim istediğini söyleyen bir vatandaş ise tercihini bu yüzden Kılıçdaroğlu’ndan yana kullanacağını dile getirdi:
“20 yıldır ülke iyiye gitmiyor. Yargıda, siyasette, sağlıkta, ekonomide hiçbir şey düzenli gitmiyor. Gitmediği için de Kılıçdaroğlu. Temiz bir anlayış bekliyoruz. Şu an ötekileşmiş bir siyaset var. Bu yüzden ayrıştırıcı değil, birleştirici bir hükümet istiyoruz. Tercihim Kılıçdaroğlu.“
Bir vatandaş ise isyan etti. Mevcut hükümetin değişmesi için oy vereceğini söyleyen seçmen, “Biz iyiyi görmedik” dedi ve ekledi:
“Mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın karşısında kim olursa ona oy vereceğiz. Diyorlar ki ‘Erdoğan kötünün en iyisi.’ Öyle bir şey yok. İyiyi görmedik ki. Biz kötüyü değil, iyiyi istiyoruz.”
