Seçim 2023 | Özgecan Özgenç’in Ardahan izlenimleri: Bir milletvekili AKP’nin, ikinci milletvekili kimin?

Kamera & Kurgu: Enes Berk Demirkol

Seçime sayılı günler kala seçimin nabzını tutmak için Ardahan’a gittik. Meclis’e iki milletvekili gönderen kentte, 14 Mayıs’ta Kılıçdaroğlu büyük destek bulsa da CHP milletvekilini kaybedebilir. 

Türkiye’nin kuzeydoğu sınırındaki şehri Ardahan, geçimini hayvancılık ve tarımla sağlamaya çalışıyor ancak yurttaşlar, destek görememekten şikayetçi. En önemli geçim kaynakları desteklenmediği gibi, sınır şehri olmasına rağmen sınır ticaretinin olmaması, istihdam yaratacak yatırımların yapılmaması ve yüksek işsizlik Ardahan’ın sürekli göç vermesine neden oluyor. Türkiye’nin en az nüfusa sahip üçüncü ili olan Ardahan, Meclis’te iki milletvekili ile temsil ediliyor.

2018 seçimlerinde bir AKP, bir CHP

Ardahan’da, 2018 seçimlerinde AKP 21 bin 704 oy aldı. AKP, yüzde 37,1 oranındaki bu oyuyla bir milletvekili çıkardı. İkinci milletvekilini ise yüzde 25,8 oranında oy alan CHP çıkardı. CHP’nin oyu ise 15 bin 115 oldu. Milletvekili çıkaramasa da 13 bin 662 (%23.3) oy alan HDP ise üçüncü parti oldu. Oyların yüzde 43,9’unu Cumhur İttifakı, yüzde 31,9’unu ise Millet İttifakı aldı. 

Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise, Cumhur İttifakı’nın adayı Erdoğan’a yüzde 42, CHP’nin adayı Muharrem İnce’ye yüzde 37, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş’a yüzde 16 ve İYİ Parti’nin adayı Meral Akşener’e yüzde 4 oranlarında oy çıktı.

2019 yerel seçimlerini, HDP’nin belediye başkanı adayı göstermemesinin de etkisiyle CHP kazandı. CHP’nin adayı Faruk Demir, yüzde 51,2 oyla başkan seçilirken, AKP’nin adayı Yunus Baydar yüzde 43 oranında oy aldı. 

• Kılıçdaroğlu Ardahan ve Kars’ta: “Onlar beşli çetelere çalışıyor, ben halka çalışacağım”

Ardahan Milletvekili Öztürk Yılmaz, CHP’den ihraç edildi

Eski Büyükelçi Öztürk Yılmaz, 2018’de CHP’den Ardahan Milletvekili seçildi. Yılmaz, 2014’te IŞİD’in Musul Başkonsolosluğu’na yaptığı baskın sonrasında, 43 kişiyle birlikte 101 gün boyunca alıkonulmuştu. 1 Kasım 2015 seçimlerinden önce büyükelçilikten istifa ederek memleketi Ardahan’da CHP’nin adayı oldu ve seçimi kazandı. 2018’de tekrar Ardahan’dan milletvekili seçilen Yılmaz, birkaç ay sonra partisinden ihraç edildi. 

Katıldığı bir programda, “Ezan Türkçe okunsun ben anlayayım. Kur’an okunsun. Benim dilim her tarafta konuşulsun” diyen Yılmaz, izin almadan televizyon programına çıktığı gerekçesiyle partisi tarafından disipline sevk edildi. Bunun ardından Yılmaz, “Arkamda duramadın trollere teslim ettin. İstiyorsun ki çekip gideyim. Sen beni rakip olarak görüyorsun. Parti içindeki yükselişimden rahatsızsın. Tarih seni yargılayacak” sözleriyle Kemal Kılıçdaroğlu’nu eleştirmişti.

20 Kasım 2018’de verilen kararla CHP’den ihraç edilmesine “vefasızlık” diyerek tepki gösteren Yılmaz, “Beni partiden bu şekilde ihraç edenleri de millet ihraç edecek, bunu göreceğiz. Ben ihanetin her türlüsünü gördüm. Önemli olan ülke, vatan, yurt meselesidir ve doğru noktada durabilme meselesidir. CHP’nin seçmenlerine saygım sonsuz, başarılı olmalarını da canı gönülden dilerim” diye konuşmuştu. Yılmaz, Temmuz 2020’de kurduğu ve genel başkanı olduğu Yenilik Partisi ile 14 Mayıs seçimlerine hazırlanıyor. Yenilik Partisi, seçimlerden kısa bir süre önce seçimlere girme yeterliliğini sağladı.

14 Mayıs’ta dengeler değişir mi?

AKP’nin seçim bürosuna gittik ancak bürodakiler konuşmak istemedi, il yöneticileri veya milletvekili adaylarını sorduğumuzda ise, sahada çalışmada oldukları için ulaşamayacağımız cevabını aldık. Sokaklarda konuştuğumuz yurttaşlar arasında oy tercihinin değiştiğini söyleyen çok kişiye rastlamadık. Oyların önemli bir bölümünü alan AKP, bir milletvekilini koruyacak gibi görünüyor. 

İkinci milletvekilliği için ise yarış, CHP ile Yeşil Sol Parti arasında geçecek. Öztürk Yılmaz’ın ihraç edilmesinin, CHP seçmenini olumsuz etkilediği yönünde bir izlenim edinmedik. CHP’nin oyunu koruduğunu, hatta ilk defa oy kullanacak seçmenin de önemli ölçüde desteğini alacağını söylemek mümkün. Diğer yandan Yeşil Sol Parti de hem genç seçmenin desteği hem de sahadaki çalışmalarıyla milletvekili kazanma iddiasını sürdürüyor.

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

Yurttaşlar ne diyor?

Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş ile birlikte 24 Nisan’da Ardahan’da yaptığı mitingde, yağışlı havaya rağmen meydanı dolduran yurttaşların coşkusuna tanık olduk. Alanda yurttaşlar, “13. Cumhurbaşkanını bekliyoruz”, “Atatürk’ün yolunda Kılıçdaroğlu’na canım feda”, “Gelecek istediğim için Kılıçdaroğlu” diyerek heyecanlarını aktardı.

Sokaktaki seçmen ne diyor?

Mitingden önceki gün ise Ardahan sokaklarında yurttaşlara tercihlerini sorduk. CHP’ye oy vereceğini söyleyen bir genç, “Bu yıl ilk defa oy vereceğim. Z kuşağının hepsi CHP’ye oy verecek sanırım çünkü artık baştakinin inmesini istiyoruz” dedi. 

Reşit olmayan ancak kamerayı görünce konuşmak isteyen birkaç genç ise “Oy verebilsek Reis’e verirdik, biz hep Reis’çiyiz” dedi.  Başka bir genç ise “Cumhurbaşkanlığı seçiminde çoğu genç gibi ben de Muharrem İnce’yi destekliyorum ama içinde bulunduğumuz durumu baz alarak, bu hükümetin değişmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu yüzden fikrimi Kemal Kılıçdaroğlu’ndan yana değiştireceğim. Milletvekili seçimi için de Meclis’te çoğunluk sağlamak adına CHP’ye oy vereceğim” diye konuştu. 

“Siyasetçiler ‘Güneşin üşüdüğü iklimin sıcak insanları’ diyor ama hiçbir şey olmuyor”

Hangi partiye oy verdiğini söylemek istemeyen bir yurttaş, “Her şey pahalandı, geçim kaynağımız yok , işsiziz. Burası hayvancılık bölgesi, hayvanımız satılmıyor. Hangisi hayırlıysa o gelsin başa, bizim gibi garibanlara yarasın” diyerek sorunlarını anlattı. Başka bir yurttaş da “Demirel zamanında Doğru Yol’a verdim, şu anda da Ali Babacan’a vermeyi düşünüyorum” diyerek Millet İttifakı’nı desteklediğini söyledi. Başka bir yurttaş ise şöyle konuştu: 

“Türkiye’de değişime ihtiyaç var, oyumuz Millet İttifakı’ndan yana olacak. Ardahan’ın sorunu çok. Hükümetler Ardahan’ı hiç görmedi. İki tane sınır kapımız var, kör bakıyoruz, hiçbir ticari faaliyetimiz yok. Gümrüklerde bazı vergiler istisna edilip sınır ticaretinin olması gerekirken, gümrükleme Kars’ta yapılıyor. Yatırım yok, istihdam yok. Gençler bomboş geziyor, işsizlik had safhada. Habire göç veren bir bölge. Siyasetçiler gelip ‘Güneşin üşüdüğü soğuk iklimin sıcak insanları’ diyor, insanlar alkışlıyor ama sonuçta hiçbir şey olmuyor.”

“Çiftçi kızıyım, ek gelirler olmasa geçinemezdik”

Yeşil Sol Parti’den milletvekili adayı olan Özgür Tanış’ın kuzeni ile karşılaştık ve ailecek ona oy vereceklerini, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Kılıçdaroğlu’nu destekleyeceklerini söyledi. Ardahan’ın sorunlarını sorduğumuzda ise “Buranın en büyük geçim kaynaklarından tarıma ve hayvancılığa önem verilmiyor. Ben de çiftçi kızıyım ve ek gelirler olmasa asla geçinemezdik” yanıtını aldık.

“Kılıçdaroğlu CHP’ye halkı tekrar hatırlattı”

“Solcuysan, Aleviysen, Kürtsen hayata 3-0 yenik başlarsın çünkü eşit görülmüyorsun” diyen bir yurttaş sosyalist olduğunu belirtti ve çoğu seçimde oy kullanmadığını ancak 14 Mayıs’ta Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini söyledi. Kılıçdaroğlu’nun parti içinde “devrim yaptığını” belirten yurttaş, şöyle devam etti:

“Halkın her kesimiyle helalleşmek istedi, bu çok büyük bir devrimdir aslında. Biz Türkiye’de kendi aramızda barışırsak, dünyada barışı sağlarız. Atatürk rahmetli olduktan sonra, milli şefimiz İsmet Paşa CHP’nin başına geldikten sonra, Türk toplumu olarak ‘H’ harfini hiç kullanamadık, biz sadece ‘C’ ile ‘P’yi gördük, Cumhuriyet ve Parti ama Halk’ı unuttuk. Kılıçdaroğlu CHP’ye halkı geri hatırlattı.”

Yeşil Sol Parti’li Tanış: “Vekillik iddiamız bu seçimde daha kuvvetli”

Yeşil Sol Parti’nin 1. sıra milletvekili adayı Özgür Tanış, “Her seçime bir vekillik iddiasıyla giriyoruz ama bu seçimde iddiamız daha kuvvetli” derken, toplumda biriken tepkinin sandıkta etkili olacağına dikkat çekti. Tanış, şöyle konuştu: 

“İfade özgürlüğünün olmaması, adaletin üzerindeki baskılar, ekonomik kriz, inanç özgürlüğüne ve anadile baskılarla ilgili toplumsal bir tepki var. Hakikaten bir çığ gibi geliyor, biz sadece bu döneme denk gelen iki isimiz (diğer aday Dicle Aktürk ile birlikte). O yüzden bu seçimde iddiamız daha fazla. İnsanlar sistem partilerinden de, eski siyaset yöntemlerinden de sıkılmış durumdalar. İnsanların artık daha çok toplumsal kaygıları, çevreyle ilgili kaygıları var. Köylere gittiğimizde bunu görüyoruz.”

“Tek görevinin oy kullanmak olduğunu düşünen insanlar, daha fazlasını yapıyor”

Seçim çalışmaları için “gönüllü ordusu” olduğunu ve çalışmalarının, eğlenceli, imce usulü geçtiğini söyleyen Tanış, “Göle’de, Ardahan’da, Hanak’da, Damal’da evlerinde sessiz bir şekilde durup, bu ülkeye dair tek görevlerinin oy kullanmak olduğunu düşünen insanlar, bu seçimde daha fazlasını yapmaları gerektiğini düşünüyorlar” dedi. Çalışmalarda güvenlikçi politikalar nedeniyle sıkıntılar yaşayabildiklerini belirten Tanış, “Seçim bürosu tutacağımız zaman bazen baskı olabiliyor. Köylerde seçim çalışmalarımıza korucular gelip gidiyor, onlar art niyetli olmasalar bile toplum üzerinde baskı oluşturabiliyor. Eşit şartlarda siyaset yarışına girdiğimiz söylenemez ama önceki seçimlere göre biraz daha rahat sayılabiliriz” diye konuştu. 

Tanış, kadınların seçim çalışmalarında geri planda kaldığını söyledive ekledi: “Başak Demirtaş buraya geldiğinde, aslında kadınların bu özgürlük mücadelesini ne kadar sahiplendiklerini gördük. Bu kadar kadın arkadaş buradayken birlikte yol alamamak, bizim eksikliğimiz olmuş.”   

Yeşil Sol Parti’li Aktürk: “Logomuzu tanıtmaya çalışıyoruz”

Yeşil Sol Parti’nin 2. sıra milletvekili adayı Dicle Aktürk, HDP’nin seçimlere Yeşil Sol Parti olarak girmesinin sahada kendileri için bir zorluk yaratmadığını söyledi. Partililerin her detayı bildiğini söyleyen Aktürk, “Biz genellikle logomuzu tanıtmaya çalışıyoruz, Yeşil Sol Parti’nin sıradaki parti olduğunu anlatıyoruz” dedi.

Kendisi de üniversite öğrencisi olan Aktürk, “Kadınlar, gençler bizim geleceğe dair umudumuz” derken, seçim çalışmalarına kadınların katılmasında eksiklikleri olduğunu, buna dair özel çalışma yapmaları gerektiğini söyledi. 

DEVA Parti’li Yılmaz: “İnşallah hep birlikte başaracağız”

Kılıçdaroğlu’nun Ardahan mitinginde, “Genç DEVA” pankartı da açılmıştı. Mitingden bir gün öncesinde görüştüğümüz DEVA Partisi İl Başkanı Candar Yılmaz, şunları söyledi: 

“DEVA Partisi’nin burada adayı yok, CHP’yi destekliyoruz. Bütün anketlerde burada CHP birinci görünüyor. İnşallah hep birlikte başaracağız.”

CHP’li Taştan: “Kılıçdaroğlu’nun bölgedeki ilk mitingini Ardahan’da yapması bizi onurlandırdı”

CHP Ardahan İl Başkanı Yalçın Taştan, bir yandan Kılıçdaroğlu mitinginin hazırlıklarını yaparken bir yandan da sorularımızı yanıtladı. Miting için oldukça heyecanlı olan Taştan, şöyle konuştu:

“Kılıçdaroğlu’nun Doğu Anadolu Bölgesi’nde ilk mitingini Ardahan’da yapmasını çok önemsiyorum. Sayın Genel Başkanımızın bu sıkışık takvimde bizi göz ardı etmemesi bütün Ardahan’ı onurlandırdı. Ardahan küçük bir il olmasına rağmen, Türkiye’nin siyasi tarihinde bir özgül ağırlığı var. Buna Genel Başkanımız da, belediye başkanlarımız da önem verdiği için çok mutlu olduk.”

“Parlamentoda çoğunluğa ihtiyaç var, Ardahan da katkı koyacak”

14 Mayıs’ta seçimin nasıl sonuçlanacağı konusunda Taştan, “Burada Muharrem İnce ve Sinan Oğan’ın etkisi yok gibi, Erdoğan ve Kılıçdaroğlu arasında bir yarış geçecek. Genel Başkanımızın bu yarışı çok önde kapatacağını düşünüyoruz, 65 binin üzerinde oy alırız” diye konuştu. Öztürk Yılmaz’ın partiden ihraç edilmesinin etkisini sorduğumuzda Taştan, “Başta olumsuz etkisi oldu, herkes emek vermişti onun seçildiği süreçte ama kendi tercihiydi, çok yapacak bir şey yok. Elbette konuşuluyor, insanların hafızasında oluyor ama ben etkili olacağını sanmıyorum” dedi. Taştan, milletvekili seçimlerine ilişkin şunları söyledi: 

“Başarılı olacağımıza inanıyoruz, Ardahan halkı da bize inansın. Bu tek adam rejiminden, diktatörlükten kurtulmak için her türlü mücadeleyi veriyoruz. Sayın Genel Başkanımız, cumhurbaşkanı olduğunda, Altılı Masa’nın söz verdiği parlamenter sisteme geçmek için elbette ki parlamentoda çoğunluğa da ihtiyacı olacak. Ona da Ardahan katkı koyacak.”

Taştan’dan Ardahan’ın üç sorunu tespiti

Kenti iyi tanıyan Taştan, en önemli sorunların neler olduğu sorumuza şöyle cevap verdi: 

“Ardahan’ın başta ulaşım sorunu var. Sadece belli saatte bir otobüs gelir ya da gider. Doğu Ekspresi’nin Ardahan’a gelmesini istiyoruz. Temel geçim kaynağımız hayvancılık. Özel iklim ve özel doğa şartları olan bölgelere, özel teşviklerin yapılması lazım. Çorum’la bizi mukayese edemezsiniz, aynı teşvikleri onlar da alıyor, biz de alıyoruz. Bizim Gürcistan’a açılan iki kapımız var ama Ardahanlılar olarak biz faydalanamıyoruz, yani sınır ticareti yok. Sınır ticaretine açılması ve bu kapılara kolay ulaşımın sağlanabilmesi için üç tünelimizin bitmesi lazım. 2017’de yapımına başladılar, iki yılda bitireceklerdi ama maalesef altı yıldır tüneli 100 metre bile açmadılar. Bu üç konunun Ardahan’ın kalkınmasına büyük faydası olacağına inanıyoruz.”