Formula 1 gridinde uzun süredir kadın pilotlar yer almıyor. Peki hep mi böyleydi? Medyascope Spor’dan Deniz Su Özköylü F1 tarihinde yarışmış beş kadın pilotu sizler için yazdı.
BeşiBirYerde (281): Formula 1’in tozlu sayfalarından beş kadın pilot
2023’ten bu yana yer alan F1 Academy gibi projelerle, Formula 1’e giden yolda pist içinde ve dışında daha fazla kadının spora dahil olması için görülmemiş türden bir çaba var. Ama bu demek değil ki Formula 1 pistleri daha önce bir kadın pilota ev sahipliği yapmadı. 74 yıllık tarihinde bu sporda yalnıza beş kadın kendine yer bulabildi. Gelin bunlar kimmiş bir göz atalım.
Maria Teresa de Filippis, F1’de yarışan ilk kadın
1926’da Napoli’de doğan ve gençliği birçok farklı sporla geçen Maria Teresa de Filippis, hızlı araba kullanamayacağına dair iddiaya girdiği iki ağabeyini haksız çıkarmak adına kendini motor sporlarının kapısında buldu. Macerasına 1948 yılında, bir Fiat Topolino’nun direksiyonunda yerel bir tepe tırmanma yarışında, annesinin “yavaş git ama kazan” tavsiyesi üzerine ikinci gelerek başladı.
De Filippis’in motor sporlarındaki yükselişi onu 1958’de Formula 1’e taşıdı ve burada bir şampiyona yarışında yarışan ilk kadın sürücü oldu. İlk defa Monako’da bir Formula 1 arabasının koltuğuna oturan İtalyan, sıralamada kendine bir yer tutturamadıktan sonra, Maserati 250F’i ile 19. sırada başladığı Belçika Grand Prix’ini 10. olarak bitirmeyi başardı.
Portekiz ve İtalya Grand Prix’leriyle 1958 sezonuna devam eden De Filippis, her iki yarışta da damalı bayrağı göremedi. Yarışlarda dört pilotun hayatını kaybettiği bu yılda, bir süre sonra pistlerden uzaklaşma kararı aldı. 1979’da Uluslararası Eski F1 Grand Prix Sürücüleri Kulübü’nün bir parçası olarak motor sporlarına geri döndü ve 1997’de başkan yardımcısı olarak atandı. De Filippis 2016 yılında 89 yaşında vefat etti.
Lella Lombardi, F1’de ilk puan alan kadın
De Filippis’in emekliliğinden ancak 15 sene sonra başka bir kadın Formula 1 sahnesine çıktı. O da 1975 İspanya Grand Prix’inde aldığı yarım puanla sporun tarihinde puan alan ilk kadın, başka bir İtalyan olan Lella Lombardi oldu. Yalnızca yarım puan elde edebildi çünkü yarış beş seyircinin ölümüne neden olan bir kazayla yarıda kesilmişti.
Lombardi, karting ile başlayan ve Formula Monza, Formula 3 ve Formula 5000 ile devam eden kariyerindeki bu yarış tutkusunu en başta ailesinin teslimat kamyonunu sürerek geliştirdi.
1975’te March Engineering takımında Vittorio Brambilla ve Hans-Joachim Stuck’a katıldı ve bütün bir sezon boyunca burada yarıştı. 1958’de Güney Afrika Grand Prix’indeki performansıyla De Filippis’ten sonraki ilk sıralamaya girebilen kadın oldu. 1975 Almanya Grand Prix’inde etkileyici bir yedincilikle puan almayı kıl payı kaçıran Lombardi, diğer yarışlarda aynı başarıyı gösteremedi. Ama İtalyan pilotun kariyeri ve başarıları farklı serilerde devam etti. 1979 yılında hem 6 saatlik Pergusa hem de 6 saatlik Vallelunga yarışlarını kazandı. Lombardi ayrıca Le Mans 24 Saat’te de birçok kez yer aldı ve en iyi derecesini 1976’da dokuzuncu olarak elde etti.
Lombardi, 1988 yılında emekli olduktan sonra kendi takımı Lombardi Autosport‘u kurdu. Lombardi’nin katılımı, 1992’de elli yaşında göğüs kanserinden ölmesi nedeniyle kısa sürdü. Ancak, vasiyetinde olduğu gibi, projesi sürdürüldü ve bugün de hala aktif.
Divina Galica
1944’te İngiltere’de doğan Divina Galica, motor sporlarına adım atmadan önce 1968 ve 1972’de takım kaptanlığı yaptığı GB için kayakçı olarak dört kez Kış Olimpiyatları’nda yarıştı. Kartingle giriş yaptığı ikinci kariyeri ise Formula 2 ve Formula 1 ile devam etti.
Formula 1’e ilk kez 1976 Britanya Grand Prix’inde katıldı ancak burada sıralama dışı kaldı. Lella Lombardi’nin de pistte yer aldığı bu yarış, birden fazla kadının katıldığı ilk ve tek Formula 1 yarışı olarak tarihe geçti. Ayrıca İngiliz pilotun, hem Formula 1’de hem de Olimpiyatlarda yer almış yalnızca sekiz atletten biri olduğunu da söyleyelim.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Galicia, toplamda üç kez olmak üzere (1976 Britanya, 1978 Arjantin ve Brezilya Grand Prix’leri) bir Formula 1 aracının direksiyonuna geçti. Ayrıca Shellsport International Series ve o dönemlerde ayrı bir seri olan Britanya Formula 1’de de yarıştı ancak buralarda herhangi bir yarış galibiyeti elde edemedi.
Desire Wilson
Güney Afrika doğumlu Desiré Wilson, kariyeri boyunca yalnızca bir Formula 1 yarış haftasına katıldı. O da sıralama dışı kalarak yer alamadığı 1980 Britanya Grand Prix’i.
Fakat Wilson, 1980’de katıldığı Britanya Formula 1 Şampiyonası’nın Brands Hatch’teki yarışında aldığı pol ile bir F1 yarışının varyasyonunu kazanabilen tek kadın pilot oldu. Bu başarısından dolayı pistte onun adını taşıyan bir tribün bulunmakta.
Desiré Wilson günümüzde resmi olarak, 2003 yılında sona eren CART IndyCar serisinde araç kullanma lisansına ve 90’larda Formula 1 için zorunlu hale gelen süper lisansa sahip tek kadın. Ayrıca, 1980 Monza 1000 km ve Silverstone 6 Saat yarışlarını kazanan Güney Afrikalı pilot, bunu başaran ilk kadın olarak da tarihe geçti.
Giovanna Amati
1992’de yer aldığı üç yarışla Giovanna Amati, sporun tarihinde şimdilik bir Formula 1 koltuğuna oturmuş son kadın. İtalyan pilot kariyerine karting mezunlarına yönelik İtalya merkezli seri Formula Abarth’ta başladı. Buradan Formula 3’e geçen Amati sonrasında o dönem için bir sonraki adım sayılan Formula 3000’e devam etti.
Giovanna 1992 yılında Brabham Formula 1 takımıyla Güney Afrika, Meksika ve Brezilya Grand Prix’lerinde yer aldı fakat bu üç hafta sonunda da sıralamadan sağ çıkamadı. Daha sonra takımdan kovulan Amati’nin yerine Damon Hill getirildi. Fakat Hill’de sezonun devamındaki beş yarışta sıralma dışı kaldı. Nitekim Brabham yılın devamında iflas ederek satın alındı.
1993’teki bu Formula 1 denemesinin ardından Kadınlar Avrupa Şampiyonası’na katıldı ve 1994-1996 yılları arasında tek markalı bir şampiyona olan Ferrari Challenge’da yarıştı.
Yazan: Deniz Su Özköylü
Editör: Doğa Üründül
