2024-25 eğitim öğretim yılı başladı. Okullarda yaşanan önemli sorunlardan biri de akran zorbalığı. PISA 2022 ( Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) verileri de zorbalığın pek çok ülkede yaygın olduğunu gösteriyor. Türkiye’de PISA’ya katılan 15 yaş grubundaki öğrencilerin yüzde 27’si zorbalık içeren davranışlardan herhangi birine uğradığını söylüyor. En sık yaşadıklarını bildirdikleri zorbalık deneyimleri sözel ve ilişkisel zorbalık. OECD ülkeleri ortalamasında da öğrencilerin yüzde 20’si zorbalığa uğradığını söylüyor.
Medyascope ve Eğitim Reformu Girişimi (ERG) işbirliğiyle ekrana gelen Eğitim 360°’ın 78. bölümünde de akran zorbalığı ele alındı. ERG Araştırmacısı ve Medya Koordinatörü Umay Aktaş Salman’ın konuğu Sosyal Duygusal Öğrenme Akademisi’nden Uzman Psikolojik Danışman Seçil Akaygün Cüntay. Cüntay ile birlikte okulda akran zorbalığını ve zorbalığı önlemenin yollarını konuştu. Cüntay, akran zorbalığının ciddi sonuçları olan, çok ciddi bir sorun olduğunu sölyedi. Zorbalığın durdurulması için yetişkin müdahalesi gerektiğini vurguladı. Akran zorbalığını tanımlarken üç kriterin olduğunu anlatan Cüntay şöyle konuştu:
Akran zorbalığı nedir?
“Akran zorbalığını tanımlarken üç tane kriterimiz var. Bunlardan bir tanesi kasıtlı olması. Yani bir plan ve amaç içermesi. Kazayla, yanlışlıkla ve şakayla karıştırılmaması. İkincisi davranışın bir süre tekrar etmesi. Bir kere yapılan bir şakayı, can acıtmayı -tabii ki kötü, tabii ki ön alacağız ama- zorbalık kapsamına almıyoruz. Bir üçüncüsü de taraflar arasında güç dengesizliği olması. Güç bazen fiziksel güç olabilir, bazen statüyle ilgili olabilir, bazen sosyoekonomik bir farklılık olabilir.”
Akran zorbalığının nasıl farkına varılır?
Programda akran zorbalığının nasıl farkına varılabileceğiyla ilgili bilgiler verildi. Cüntay, ebeveynlere ve öğretmenlere şu önerilerde bulundu:
“Çocuğunuzda okula gitmekle ilgili bir takım sıkıntılar, bazen bedensel zorluklar -karın ağrıları, baş ağrıları gibi- bu bedensel zorluklarla okula gitmeyi reddetme, evden geç çıkma, okula tam zamanında girmeye çalışma, erken ayrılma, ‘Gelip beni alır mısın?’ diye sizi araması, içe kapanma ya da tam tersi oldukça şiddetli gelen öfke atakları gibi normalde çocuğunuzda görmediğiniz ya da gördüğünüzde ne olduğunu yorumlayamadığınız durumlar olursa okulda işlerin iyi gidip gitmediğini kontrol etmekte fayda var. Öğretmenlerin de sınıflarında zorbalığa izin olmadığını, hangi davranışların uygun olduğunu belirtmesi önemli. Baktınız ki bir öğrenciniz sınıfa girerken hep sizi bekliyor, zil çalar çalmaz dışarı çıkmaya çalışıyor, ders başarısında düşüklük olmaya başladı, acaba ‘Öğrencim kendini sınıfta ve okulda güvende hissediyor mu?, ilk sormamız gereken soru.”
