15 Temmuz darbe girişiminin ardından çıkarılan 674 sayılı KHK ile başlayan kayyum uygulamaları, yerel demokrasiyi derinden etkiledi. 2016’dan bu yana 156’sı Kürt hareketi eksenindeki partilerin belediyelerine olmak üzere 161 belediyeye kayyum atandı. Kayyum atanmayan bir çok belediyede ise yöneticiler partilerinden istifaya zorlandı. İşte Türkiye’nin 2016’dan bugüne kayyum haritası.
Türkiye’de dokuz yıllık süreçte toplam 161 belediyeye kayyum atandı. Kayyumlardan 156’sı DEM/HDP/DBP’ye atanırken 2 AKP’li 1 MHP’li ve 2 CHP’li belediyeye de kayyum atandı. Bazı belediyelere iki veya üç kez kayyum ataması yapıldı.
En son 13 Ocak’ta Mersin’in Akdeniz Belediyesi’ne kayyum atandı. Ondan önce ise 28 Kasım’da DEM Partili Bahçesaray Belediyesine kayyum atandı.
22 Kasım’da DEM Partili Tunceli Belediyesi ile CHP’li Ovacık Belediyesi’ne aynı anda kayyum atanmıştı.
31 Mart 2024 seçimlerinden bugüne DEM Parti
DEM Parti 31 Mart 2024 seçimlerinde toplam 78 belediye kazandı. Bunların dağılımı şöyle:
- 3 büyükşehir belediyesi
- 7 il belediyesi
- 58 ilçe belediyesi
- 10 belde belediyesi
Seçimlerin ardından geçen sürede bir büyükşehir belediyesi, üç il belediyesi ve üç ilçe belediyesine kayyum atandı.
Üç belediye başkanı ise DEM Parti’den istifa etti. Bir belediye başkanı ise partidan ihraç edildi.
Türkiye’nin kayyum haritası: 2019-2024 arası dönemde HDP
HDP’nin 31 Mart 2019’da 65 belediye kazandı. Bu belediyelerin dağılımı şu şekilde:
- 3 büyükşehir belediyesi
- 5 il belediyesi
- 45 ilçe belediyesi
- 12 belde belediyesi
Bu belediyelerin 52’sine kayyum atandı. Seçimi kazanan yedi belediye başkanına KHK’lı oldukları gerekçesi ile mazbata verilmedi. Kayyum atanan belediyelerin yüzde 90’ı seçimden sonraki ilk bir yıl içinde gerçekleşti.
Türkiye’nin kayyum haritası: 2016-2019 arası DBP
30 Mart 2014 tarihinde Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) çatısıyla seçime giren Kürt siyasi hareketi 102 belediye elde etti. Seçilen eş başkanlar daha sonra Demokratik Bölgeler Partisi’ne (DBP) geçti. Bu belediyelerin dağılımı şu şekilde:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
- 3 büyükşehir belediyesi
- 6 il belediyesi
- 52 ilçe belediyesi
- 41 belde belediyesi
15 Temmuz 2016’dan sonra DBP’li 102 belediye eş başkanından 94’ü görevden alındı. 3 Belediye başkanı DBP’den istifa etti ya da ettirildi. Beş yıllık yerel yönetim dönemini DBP elinde kalan 5 belediye ile tamamlayabildi.
Görevden alınan belediye başkanlarının yüzde 70’i tutuklandı. Kayyum atanan belediyelerde 9 bin 237 çalışan işten çıkarıldı.
Türkiye’de 2016’dan bu yana uygulanan kayyum sistemi, yerel demokrasi ve özerklik tartışmalarının merkezine oturdu. Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, Venedik Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu raporlarında bu uygulamayı “seçmen iradesinin ihlali” olarak değerlendirdi.
Seçilmiş belediye başkanlarının yerine merkezi yönetimin atadığı kişilerin görevlendirilmesi, yerel hizmetlerin aksamasına, mali kayıpların artmasına ve toplumsal kutuplaşmanın derinleşmesine yol açıyor.
Kayyum atamaları, uluslararası alanda Türkiye’nin demokratik standartlarını da tartışmaya açıyor.
Yerel Yönetimler Araştırma Merkezi verilerine göre, kayyum atanan belediyelerde borçlanma oranları yüzde 80 arttı, sosyal yardımlar yüzde 60 azaldı ve çok dilli belediyecilik hizmetleri tamamen durdu.
Spectrum House’un araştırmasında ortaya çıkan “her dört kişiden üçünün kayyum uygulamasını doğru bulmaması” bulgusu, uygulamaya dair tepkileri özetliyor.
Peki Türkiye’nin kayyum haritası genişleyecek mi? Yoksa kayyum uygulamasına tepkiler mi artacak? Hep beraber izleyip göreceğiz.
