15 Temmuz darbe girişiminin ardından çıkarılan 674 sayılı KHK ile başlayan kayyum uygulamaları, yerel demokrasiyi derinden etkiledi. 2016’dan bu yana 159’u Kürt hareketi eksenindeki partilerin belediyelerine olmak üzere 164 belediyeye kayyum atandı. Kayyum atanmayan bir çok belediyede ise yöneticiler partilerinden istifaya zorlandı. İşte Türkiye’nin 2016’dan bugüne kayyum haritası.
Türkiye’de dokuz yıllık süreçte toplam 164 belediyeye kayyum atandı. Kayyumlardan 159’u DEM/HDP/DBP’ye atanırken 2 AKP’li 1 MHP’li ve 2 CHP’li belediyeye de kayyum atandı. Bazı belediyelere iki veya üç kez kayyum ataması yapıldı.
15 Şubat’ta Van Büyükşehir Belediyesine kayyum atanarak eşbaşkanlar Abdullah Zeydan ve Neslihan Şedal görevden alındı. 11 Şubat’ta Abdullah Zeydan için “örgüte yardıma teşebbüs” suçlamasıyla 3 yıl 9 ay hapis cezası verilmişti. Dokuz gün sonra bu kez Kars’ın Kağızman Belediyesi’ne kayyum atandı.
29 Ocak’ta ise Siirt Belediyesi’ne kayyum atandı. İçişleri Bakanlığı Vali Kemal Kızılkaya’yı Siirt Belediyesi’ne başkan vekili olarak görevlendirdiğini duyurdu.
2025 yılının ilk kayyumu ise 13 Ocak’ta Mersin’in Akdeniz Belediyesi’ne atandı.
31 Mart 2024 seçimlerinden bugüne DEM Parti
DEM Parti 31 Mart 2024 seçimlerinde toplam 78 belediye kazandı. Bunların dağılımı şöyle:
- 3 büyükşehir belediyesi
- 7 il belediyesi
- 58 ilçe belediyesi
- 10 belde belediyesi
Seçimlerin ardından geçen sürede iki büyükşehir belediyesi, dört il belediyesi ve dört ilçe belediyesine kayyum atandı.
Üç belediye başkanı ise DEM Parti’den istifa etti. Bir belediye başkanı ise partidan ihraç edildi.
Türkiye’nin kayyum haritası: 2019-2024 arası dönemde HDP
HDP’nin 31 Mart 2019’da 65 belediye kazandı. Bu belediyelerin dağılımı şu şekilde:
- 3 büyükşehir belediyesi
- 5 il belediyesi
- 45 ilçe belediyesi
- 12 belde belediyesi
Bu belediyelerin 52’sine kayyum atandı. Seçimi kazanan yedi belediye başkanına KHK’lı oldukları gerekçesi ile mazbata verilmedi. Kayyum atanan belediyelerin yüzde 90’ı seçimden sonraki ilk bir yıl içinde gerçekleşti.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Türkiye’nin kayyum haritası: 2016-2019 arası DBP
30 Mart 2014 tarihinde Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) çatısıyla seçime giren Kürt siyasi hareketi 102 belediye elde etti. Seçilen eş başkanlar daha sonra Demokratik Bölgeler Partisi’ne (DBP) geçti. Bu belediyelerin dağılımı şu şekilde:
- 3 büyükşehir belediyesi
- 6 il belediyesi
- 52 ilçe belediyesi
- 41 belde belediyesi
15 Temmuz 2016’dan sonra DBP’li 102 belediye eş başkanından 94’ü görevden alındı. 3 Belediye başkanı DBP’den istifa etti ya da ettirildi. Beş yıllık yerel yönetim dönemini DBP elinde kalan 5 belediye ile tamamlayabildi.
Görevden alınan belediye başkanlarının yüzde 70’i tutuklandı. Kayyum atanan belediyelerde 9 bin 237 çalışan işten çıkarıldı.
Türkiye’de 2016’dan bu yana uygulanan kayyum sistemi, yerel demokrasi ve özerklik tartışmalarının merkezine oturdu. Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, Venedik Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu raporlarında bu uygulamayı “seçmen iradesinin ihlali” olarak değerlendirdi.
Seçilmiş belediye başkanlarının yerine merkezi yönetimin atadığı kişilerin görevlendirilmesi, yerel hizmetlerin aksamasına, mali kayıpların artmasına ve toplumsal kutuplaşmanın derinleşmesine yol açıyor.
Kayyum atamaları, uluslararası alanda Türkiye’nin demokratik standartlarını da tartışmaya açıyor.
Yerel Yönetimler Araştırma Merkezi verilerine göre, kayyum atanan belediyelerde borçlanma oranları yüzde 80 arttı, sosyal yardımlar yüzde 60 azaldı ve çok dilli belediyecilik hizmetleri tamamen durdu.
Spectrum House’un araştırmasında ortaya çıkan “her dört kişiden üçünün kayyum uygulamasını doğru bulmaması” bulgusu, uygulamaya dair tepkileri özetliyor.
Peki Türkiye’nin kayyum haritası genişleyecek mi? Yoksa kayyum uygulamasına tepkiler mi artacak? Hep beraber izleyip göreceğiz.
