Diyarbakır’da kayyumların sekiz yıllık tahribatı – Serra Bucak: “Bu enkaza yama yapmaya çalışıyoruz”

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eşbaşkanları Serra Bucak ve Doğan Hatun, sekiz yıllık kayyum sürecindeki tahribatı ve seçimlerin ardından sekiz aylık süreçte yaptıkları çalışmaları anlattı. Bucak, “Kayyımlar kentte büyük bir tahribat yarattı. Biz de bu enkaza yama yapmaya çalışıyoruz” dedi.

Diyarbakır’da kayyumların tahribatı

“Yeni bir çözüm süreci mi başlıyor” tartışmaları bir yandan sürerken, diğer taraftan DEM Partili ve CHP’li belediyelere kayyum atanıyor, belediye başkanları tutuklanıyor. En son DEM Partili Van-Bahçesaray Belediyesi’ne kayyum atandı, Tunceli Belediye Eşbaşkanı Birsen Orhan tutuklandı. 

Zaman zaman “Diyarbakır’a da kayyum atacak” iddiaları gündeme düşerken, 31 Mart Yerel Seçimleri’nde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ni kayyumdan alan DEM Partili Belediye Eşbaşkanları Serra Bucak ve Doğan Hatun’u dinledik.

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eşbaşkanları Serra Bucak ile Doğan Hatun, DEM Parti Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Rüştü Tiryaki ile Canan Kebenç Özkan, 31 Mart Yerel seçimlerinin ardından belediyenin faaliyetlerini anlatmak üzere gazetecilerle bir araya geldi. Eş başkanlar hem sekiz yıllık kayyum tahribatını hem de sekiz aylık bilançosunu anlattı. 

Eşbaşkanlar, sekiz yıl boyunca belediyeyi yöneten kayyumların kentte büyük bir tahribat yarattığının altını çizdi. Bu tahribata yama yapmaya çalıştıklarını söyleyen Bucak ve Hatun, tespit ettikleri usulsüzlükler için İçişleri Bakanlığı’ndan müfettiş talebinde bulunduklarını ancak bunun yanıtsız bırakıldığını söyledi. 

Eşbaşkanlar, 31 Mart’tan sonra hem mülkiye müfettişleri hem de Sayıştay müfettişleri belediyeyi incelediğini söyledi. Ama bu müfettişler, öncesine dair hem yolsuzluklarla hem de usulsüzlüklerle ilgili herhangi bir inceleme yapmıyor. Serra Bucak, belediyeye incelemeye gelen bu müfettişlerle konuştuklarını, onlara, “Kayyım dönemini incelemeniz iyi olur” dediklerini ama “Biz o dönemi incelemekle görevli gelmedik. Sizin dönemi incelemekle görevli geldik” cevabını aldıklarını belirtti.

“İç denetimimizi yapıyoruz”

Bucak, sözlerine şöyle devam etti:

“Biz inceliyoruz. Teftiş kurulumuza havale ediyoruz. Birkaç dosyamız var. Adeta bir arkeolojik kazı gibi. Çünkü bazen de çok ustaca şeyler yapılmış çok böyle farklı işlemler yapılmış. Kaynak Geliştirme Daire Başkanlığı’nın görev ve sorumluluklarında olmayan bir iş onun önüne gelmiş. Başka bir daireden gelmiş. O dairede yapılamamış. Çok dolambaçlı finans işleri var. Biz bunları tespit ettiğimiz oranda hem hukuk işlerimizde hem teftiş kurulumuzla yürütmeye çalışıyoruz. Birkaç dosya bulgurumuz var ve bir tanesiyle ilgili suç duyurusunda bulunduk. Diğerlerini de devam ettireceğiz. Yani kendi iç denetimimizi yaparak bu mücadeleyi sürdürmeye çalışıyoruz.”

Usulsüzlüklere yönelik örnekler anlatan Bucak, “Kayyım döneminde aile mezarlıkları satışının çoğunluğunu, dönemin yöneticilerinin akrabalarına, kendilerine aile mezarlıkları olarak usulsüzce satmışlar. Bunlar da usulsüz satışlardan bir kere daha satış elde etmişler. Örneğin sekiz tane mezarlık alanı satın alan bir müdür, boş mezar kazıyarak kendisine tahsis edilen alanı 18 mezarlık alanına çevirmiş. Boş bir mezarlık böyle yapmış. Üzerini de kapatmış sanki içerisinde bir defnedilmiş bir kişi var diye. Oysa ki yok, boş. Ve buna benzer akıl almaz örnekler var kayyım yönetiminde” dedi.

Bucak, belediyede göreve gelmelerinin ardından yüzde 24’lük kaynak artışı sağladıklarını anlattı.

Borç 3.7 milyar

Serra Bucak’ın aktardıklarına göre kayyum döneminde, belediyenin geliri 17 milyar 83 milyon 216 bin TL. Bunun %80’i merkezden aktarılan pay. Kayyum döneminde toplam harcama miktarı ise 18 milyar 334 milyon 420 bin TL. Bu verilere göre kayyum döneminde gider, gelirin üzerinde. 

Aynı dönemde harcamaların %41’i bina ve yol yapımına aktarılmış. %26.8’i mal ve hizmet alımı kapsamında harcanmış. Bu kaynağın %27’si de personele gitmiş. Öte yandan kayyum döneminde sosyal hizmet, kent temizliği ve çevre koruma hizmetlerine harcanan miktar toplam 1 milyar 348 milyon 563 bin TL’ymiş. Bu, toplam harcamaların içinde %8 bile etmiyor.

Bucak, belediyenin 2016’dan önce 185 milyon 379 bin TL borç ödemesi yapıldığını söyledi, “Kayyımlardan yönetimimize bırakılan borç 3 milyar 745 milyon 491 bin Türk Lirası’dır. Göreve geldiğimizden bu yana ödediğimiz borç 523 milyon Türk Lirası’dır” dedi.

Kayyumlar döneminde belediyeye ait 49 taşınmaz, 25 yıllığına ücretsiz olarak diğer kamu kurumlarına devredilmiş. Örneğin Yenişehir ve Kayapınar’da yaklaşık 100’er dönüm arazi villa imarı olarak, seçimlerden hemen önce, protokol yapılarak ve mevzuata aykırı biçimde tahsis edilmiş. Bucak, Belediye Meclisi’nin bunu iptal ettiğini söyledi.

“Yap-devret” modeli

Kayyum döneminde “yap-devret” belediyecilik anlayışının uygulandığını söyleyen Bucak, “Halkın ihtiyaçlarını gören bir belediye olsa, 299 milyon TL’yi yap-devret modeline harcamazdı. Bütçenin çok önemli bu sekiz yıl boyunca neredeyse yüzde 40’ı aşan bir oranı yola ve betona harcanıyor. Yine bu üst yapılara harcanıyor ve bu üst yapılar başka kurumlara devrediliyor. Gençlik Spor Bakanlığı’na devredilen MEB’e devredilen halk eğitime devredilen yerler var” dedi.

İtfaiye örneği…

Doğan Hatun, bu usulsüzlükleri bir örnekle anlattı. 31 Mart’ta, seçimi kazandıkları gece, Diyarbakır merkezde bir yangın çıkıyor. Bu yangına iki itfaiye eri müdahale etmek isterken çok ağır yaralanıyor. İtfaiye erlerinden biri, itfaiye aracındaki hortumun açılmaması sebebiyle yanıyor. Diğer itfaiye eri ise üzerinde kıyafeti olmasına rağmen sol tarafından yanıyor. 

Hatun, kayyum yönetiminde araçların bakım ve onarımının yapılmadığını söyledi, itfaiye erinin sol tarafının yanmasını da şöyle açıkladı:

“İhalede yer alan birinci sınıf kıyafet yerine üçüncü sınıf kıyafet sipariş edilmiş. Bu üçüncü sınıf kıyafeti giren giyen itfaiye eri maalesef aylardır tedavi görüyor.”

8 aylık bilanço

Kayyum döneminde en büyük sorun alt ve üst yapı hizmetleri. Buralarda büyük bir aksamanın olduğuna dikkat çeken Doğan Hatun, Diyarbakır’a yeniden kayyum atanması durumunda buranın kent olma özelliğini yitireceğini söyledi, kırsal mahallelerden ve köylerden kendilerine, “kayyım gelmeden suyumuzu getirin, asfaltımızı yapın” diye yoğun talep geldiğini aktardı.

Hatun sekiz ayda yapılan çalışmaları anlattı. Bu çalışmalardan öne çıkanlar şöyle:

• Sekiz ayda 600 kilometre yol yapıldı.
• 2 bin 200 sondaj kuyusu açıldı.
• 391 yataklı kız öğrenci yurdu hizmete girdi.
• Üç halk lokantası açıldı ve buralarda dört çeşit yemek yapılıyor.
• Telefonla gelen 183 bin şikayetin 10 binine çözüm bulundu.
• Kriterlere uygun 7 bin kadına Jinkart ile ücretsiz ulaşım desteği verildi.
• Sosyal Kart ile 12 bin 168 aileye 12 bin 168 nakdi destek sağlandı. Bunlar 2 taksit şeklinde ödeniyor.
• 13 bin metre içme suyu hattı yapıldı.
• 11 bin metre atık su hattı döşendi.
• 3 bin 365 hayvan tedavi edildi.
•  Kayyım dönemlerinde kapatılan çok dilli kreşler olan Zarokistan’lardan ikisi yeniden açıldı.
• 3 bin öğrenciye 45 milyon lira destek verildi.
• Yolcu durakları akıllı duraklara dönüştürülmeye başlandı. Yılbaşından sonra hizmete girecek.
• Sorunlu yollar için 1 milyar liralık yol yatırımı gerçekleştirildi. 280 km yeni yol yapıldı.

Kayyum gündemi

İçişleri Bakanlığı şu ana kadar sekiz belediyeye kayyum atadı. Bunlardan ikisi CHP’li, altısı DEM Partili belediyeler. 2016 ve 2019’da, sadece DEM Partili belediyeleri kayyum yönetmişti. Serra Bucak ve Doğan Hatun’a da kayyum gündemine ilişkin de konuştu.

Serra Bucak da kayyum uygulamasının, ülkenin tamamının gündemi haline geldiğini vurguladı. Siyasi partilerin bir arada, bu uygulamaya karşı çıkması gerektiğini ve ortak hareket edilmesinin önemli olduğunu söyleyen Bucak, “Kayyım tartışmalarının bugün yapılıyor olması önemli, evet. Ama geç kalındı, keşke ilk kayyım atanmasında bu tepkiler verilebilseydi. O dönem belki başka bir siyasal atmosfer hakimdi ama bugünün koşullarında bunların oluyor oluşu da bu bir araya gelmenin, ortak cümleler kurmanın mümkün olması da çok önemli bizce” dedi.

“Kayyım bekleyen trol ordusu var”

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ni kazandıktan sonra, sekiz aylık süreçte, sürekli “kayyım atayacaklar” iddialarının gündeme geldiğini vurgulayan Bucak, şöyle devam etti:

“Bu şehirde kayyım bekleyen bir trol ordusu var. İçeriden dışarı, dışardan içeri bilgi sızdırılıyor. Bu bayram kayyım gelecek, diğer bayram kayyım gelecek söylentileri yayılıyor. Personel sekiz yıldır sanki buzdolabına konulmuş, yaptıkları işe dair fikirleri alınmamış. Bankamatik memurlarımız vardı, görüşüp işe döndürdük ama verim alamıyoruz.”

DEM Parti Yerel Yönetimler Eşsözcüsü Mehmet Rüştü Tiryaki de kayyum atamalarına ilişkin şunları söyledi:

“Kayyım atamalarının hiçbir hukuki temeli yok. Atanması mümkün ama hiçbir temeli yok. Başkanlarımıza açılan davaların hepsi parti etkinlikleri. Biz bu belediyeleri ve milletvekilliklerini çok zor kazandık, kayyım atanıyor diye çekilemeyiz. Biz her durumda belediyelerde olmaya devam edeceğiz. Anayasa çerçevesinde seçilmiş birisini ancak ceza almışsa görevden uzaklaştırabilirsiniz. Oysa sadece soruşturma ile görevden alınıyor insanlar. Basit bir yasal düzenleme ile bu sorun çözülebilir. MHP Genel Başkanı Feti Yıldız’ın da önerdiği gibi bu sorun basit bir yasal düzenleme ile ortadan kaldırılabilir.”