Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen olağanüstü Arap Birliği Zirvesi, Filistin konusuna dair önemli kararlarla sonuçlandı. Zirvenin en dikkat çeken gelişmesi, Gazze’nin yeniden inşası için 53 milyar dolarlık bir planın kabul edilmesi oldu. Arap liderlerin Gazze planı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Gazze’yi “ele geçirme” ve Filistinlileri bölgeden çıkarma fikrine karşı geliştirilmiş kapsamlı bir alternatif olarak sunuldu.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Aboul Gheit zirvenin sonunda yaptığı açıklamada, “Mısır planı artık bir Arap planı” diyerek, planın ortak bir bölgesel proje haline geldiğini duyurdu. Arap ülkelerinin, Filistinlilerin yerlerinden edilmesine kesin olarak karşı olduklarını vurgulayan Gheit, “Arap duruşu, gönüllü ya da zorunlu her türlü yerinden edilmeyi reddetmektir” dedi.
Mısır’ın geliştirdiği ve 91 sayfalık detaylı bir belgeyle sunulan plan, Trump’ın “Ortadoğu Rivierası” adını verdiği ve Arap dünyasında büyük tepki çeken önerisinin tam karşısında konumlandırıldı. Plan, sadece fiziksel kalkınmayı değil, aynı zamanda Filistinlilerin siyasi haklarını ve bölgedeki statükoyu da içeriyor.
İki devletli çözüm hâlâ mümkün mü?
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi zirvenin açılış konuşmasında, Gazze’nin yeniden inşasının, Filistin meselesine kalıcı bir çözümle birlikte yürütülmesi gerektiğini belirtti. Sisi, “Gazze’nin yeniden yapılandırılması sürecinde, iki devletli çözüm için paralel bir plan oluşturulmalıdır” dedi. Bu, Filistin devleti ile İsrail’in yan yana var olmasını öngören ve Arap dünyasında geniş kabul gören bir çözüm önerisi. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve koalisyon ortakları bu fikre kesin bir şekilde karşı çıkıyor.
Plan, Gazze’nin geçici olarak “Filistin hükümeti bünyesinde bir Gazze yönetim komitesi” tarafından yönetilmesini öneriyor. Bu yönetim kadrosunun, teknik uzmanlardan oluşacağı düşünülüyor ancak Hamas’ın bu yapı içinde bir rol alıp almayacağı belirsizliğini koruyor. Plan, Gazze’deki silahlı grupları “bir engel” olarak tanımlasa da, bu konunun İsrail ile çatışmanın temel nedenleri çözüldüğünde gündemden düşeceğini öne sürüyor.
Barış gücü çağrısı
Zirvenin bir diğer önemli maddesi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne yapılan uluslararası barış gücü çağrısıydı. Filistin topraklarında, özellikle Gazze ve Batı Şeria’da bir barış gücü konuşlandırılması önerisi, bölgedeki istikrarsızlığın azaltılması açısından kritik görülüyor. Ancak İsrail yönetimi, uluslararası barış gücü fikrine sıcak bakmıyor.
Arap ülkeleri ayrıca, Filistinlilerin zorla göç ettirilmesine karşı net bir tutum aldı ve İsrail’in Suriye’deki askeri varlığını sonlandırmasını talep etti.
Gazze’yi kim finanse edecek?
Gazze’nin yeniden inşası için kabul edilen 53 milyar dolarlık fonun nasıl finanse edileceği ise büyük bir soru işareti. Arap ülkeleri, önümüzdeki ay büyük bir uluslararası bağış konferansı düzenleyerek bu kaynağı yaratmayı planlıyor. Körfez ülkelerinin önemli katkılarda bulunabileceği belirtilirken, yatırımcılar, bu projeye ancak kalıcı bir barış ortamı sağlanırsa destek vereceklerini ifade ediyor.
Trump, kendi planını dayatmayacağını söylemesine rağmen, sosyal medya üzerinden sık sık Gazze’ye dair görüşlerini dile getiriyor. Zirvenin hemen öncesinde yapay zeka ile üretilmiş, “Trump Gaza” adlı, içinde kendisinin altın bir heykelini ve Elon Musk’ı plajda atıştırmalık yerken gösteren bir video paylaşması, Arap dünyasında büyük tepki topladı.
Yeni Arap planı, Gazze’nin yeniden inşasını üç aşamada öngörüyor:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
- Erken toparlanma süreci (6 ay): Enkazın kaldırılması ve patlamamış mühimmatın temizlenmesi.
- İkinci aşama: Altyapı projelerinin başlatılması, konut ve temel hizmetlerin inşası.
- Son aşama: Tamamen yeniden yapılanmış, sürdürülebilir bir Gazze yaratılması.
Şu anda yaklaşık 1,5 milyon Filistinli yerinden edilmiş durumda ve plan, onların geçici konteynerlerde barınacağını öngörüyor. Bu konteynerlerin modern, iyi planlanmış yaşam alanları olarak tasarlandığı belirtilse de, bu çözümün ne kadar kalıcı olacağı tartışma konusu.
Kaynak: BBC
