Uluslararası Şeffaflık Derneği, İstanbul-Beyoğlu’ndaki Divan Otel’de düzenlediği basın toplantısı ile 2019 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi Raporu’nu açıkladı. 180 ülkenin yer aldığı ve kamu yönetimindeki yolsuzluk düzeyine yönelik algının değerlendirildiği raporda Türkiye, 180 ülkenin arasında 100 üzerinden 39 puanla 91. sırada yer aldı.
Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Derneği (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2019 sonuçlarını basın toplantısıyla açıkladı.
Türkiye bir yılda 13 basamak geriye düştü
Türkiye bu yıl 39 puan alarak 180 ülke arasında 91. sıraya geriledi. Geçen yıla göre 2 puan daha kaybeden Türkiye, sıralamada bir yıl içinde 13 basamak geriye düştü. 2013 -2019 yılları arasında en çok düşüş yaşayan üç ülkeden biri olan Türkiye, bu sürede 11 puan kaybederek 38 sıra geriledi. Uluslararası Şeffaflık Derneği Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, “Bir öğrencinin karnesinde 100 üzerinden 39 ne anlama geliyorsa, Türkiye’nin durumu da odur” dedi.
Endekste 36 OECD üyesi ülke arasında sondan ikinci sırada bulunan Türkiye, G20 ülkeleri arasında ise sondan dördüncü sırada yer aldı.
Türkiye, 2013 yılında en üst sırada bulunduğu Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda ise 5. sıraya geriledi.
“Otoriterleşme ve yargı bağımsızlığının ihlali ile yolsuzluklar arttı”
Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki bu hızlı düşüşünün temel nedenleri arasında gücün, otoriter rejimlere benzer bir yoğunluk ile yürütme erkinde ve tek elde toplanması, yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti ilkelerine yönelik ihlaller, kamu kurumlarının, özellikle de denetleyici ve düzenleyici kurumların etkisini ve işlevini yitirmesi, TBMM’nin denetleme ve hesap sorma gücünü kaybetmiş olması gösterildi.
“Karar alma süreçleri daralan çevreler içinde yürütülmektedir”
Ayrıca raporda “Politika geliştirme ve karar alma süreçleri gitgide daralan çevreler içinde yürütülmekte, katılımcılık ve halkın kararları etkileme gücü gittikçe azalmaktadır” denildi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Yolsuzluk yargılamalarında ‘cezasızlık’ artmaktadır”
Raporda, 21. yüzyılda, büyük ölçekli politik yolsuzluğun yaygınlaştığı ve yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının, başta denetim ve yargı olmak üzere etkisini yitirdiği vurgulandı. Cezasızlık ve yargının yolsuzlukla mücadele gücünün zayıf olması endeksteki düşüşün nedenleri arasında gösterildi.
“Kamu ihalelerinde şeffaflıktan uzaklaşıldı”
Kamu İhale Kanunu’nda yapılan 200’e yakın değişiklik ile amaçlanan şeffaflık, hesap verebilirlik ve dürüstlük ilkelerinden uzaklaşıldığı belirtildi. Buna bağlı olarak genişletilen istisna kapsamı ile denetim ve adil rekabetin sağlanabildiği kamu alımlarının oranının hızla azaldığı vurgulandı. Raporda, 2004 yılında yüzde 75 olan açık ihale oranının 2019 yılının ilk altı ayında yüzde 63’e kadar düştüğü ve Pazarlık Usulü ve İstisna kapsamında yapılan ihalelerin toplam oranının ise 2004 – 2019 arasında yüzde 10’dan yüzde 32’ye kadar yükseldiği belirtildi.
“Seçim dürüstlüğüne aykırı uygulamaların ve basın organlarına, sivil toplum örgütlerine yönelik baskının artması ile birlikte yolsuzluğa ilişkin sorunlar artmaktadır”
Kamu ihalelerinin gerekli şeffaflık, denetim ve hesap verebilirlik mekanizmalarından yoksun bir biçimde yürütülmesinin, “ahbap çavuş kapitalizmi” eleştirilerini artırdığı ve kamu kaynaklarının kullanımının denetlenemediği vurgulandı. Bununla birlikte “Ekonomik kararlar alınırken, kaynak dağılımı belirlenirken şeffaflık ve katılımcılık ilkelerinin göz ardı edilmesi ve siyasetin finansmanı ile siyasal etik konularını düzenleyen yasal çerçevenin zayıflığı yolsuzluk riskini artırmaktadır” denildi. Seçim dürüstlüğüne aykırı uygulamaların ve basın organlarına, sivil toplum örgütlerine yönelik baskının artması ile birlikte yolsuzluğa ilişkin sorunların da yaygınlaşmaya devam ettiği aktarıldı.
Oya Özarslan: “Acilen tam demokratik bir sisteme dönülmelidir”
Oya Özarslan 2019 yılı sonuçlarını şöyle değerlendirdi:
“Türkiye yolsuzluklarla ilgili kritik bir süreç yaşıyor. Dünya Yolsuzluk Algı Endeksi’nde bir yıl içinde 13 sıra düşerek 180 ülke arasında 91. sırada yer alan ülkemiz, böylece ülke tarihindeki en düşük sırayı almış durumda. Bu durum bir yandan kamu kaynaklarının dağılımı konusunda gittikçe artan kaygıları derinleştirerek, sosyal eşitsizlikler yaratmaktadır. Öte yandan ülkemizin diğer ülkelere göre rekabetçiliği ve yatırım çekebilme kapasitesini düşürmektedir. Acilen kurum ve kuralların işlediği ve denge denetleme mekanizmalarının bulunduğu tam demokratik bir sisteme dönülmelidir.”
Kamera & Kurgu: Hazar Dost
