The Guardian’ın teknoloji muhabiri Julia Carrie Wong, hidroksiklorokin ilacının koronavirüs tedavisinde işe yarayıp yaramadığını farklı ülkelerdeki deneylerden yola çıkarak açıklayan bir yazı kaleme aldı. Haberi özet olarak aktarıyoruz.
Hidroksiklorokin adındaki antimalaryal ilaç geçmişte sıtma hastalığının tedavisinde işe yaramıştı. Bugün ise koronavirüse karşı işe yarayıp yaramayacağı tartışılıyor. Hidroksiklorokin kullanımı ABD’deki siyasetçileri ikiye bölmüş durumda. Muhafazakâr siyasetçiler ve gazeteciler ilacın koronavirüs tedavisinde işe yaradığı teorisini son günlerde fazlasıyla köpürttüler. Çarşamba günü ise ABD’de çalışmalarına devam eden Biyomedikal Gelişmiş Araştırma ve Geliştirme Kurulu (BARDA) Direktörü Doktor Rick Bright görevinden alındı. Bright’a göre görevinden alınmasının sebebi “ABD yönetiminin hiçbir bilimsel dayanak olmadan bu ilacın daha yaygın olarak koronavirüs tedavilerinde kullanılması talebine direnmiş olması.”
Gerçekten de bilimsel araştırmalara göre, şu ana kadar hidroksiklorokinin koronavirüs tedavisinde etkili olduğunu gösteren bir bulgu yok.
Şubat başında Cell Research adlı bir akademik dergi, Çinli bilim insanlarının mevcut ilaçların koronavirüs tedavisinde yeterli olup olmadığını sorgulayan bir yazısını yayımladı. Yazıya göre Çinli bilim insanları tedavi için beş ilaç denemiş ve ikisinden olumlu sonuçlar almışlardı. Bu iki ilaç ise remdesivir ve klorokin idi (hidroksiklorokine oldukça yakın ama genel olarak daha güvenli olarak kabul edilen bir ilaç).
Ancak bir ilacın laboratuvar çalışmalarında umut vermesi insanlara uygulandığında başarılı olacağı anlamına gelmiyor. Zira bilim insanları hidroksiklorokini SARS dahil başka virüsler üzerinde de denemiş, ama insanlar üzerinde verimli olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştı.
Fransa’daki deneyler
Medyanın bu konuya büyük ilgi göstermesinin sebebi ise Fransa’daki bir çalışmadan kaynaklanıyor. Çalışma, hidroksiklorokin ve azitromisin kombinasyonundan oluşan bir antibiyotiğin virüs kapan hastalarda ciddi bir iyileşmeye neden olduğunu açıklamak amacıyla gerçekleştirilmişti. Bu klinik bir deneydi, yani mevcut hastalar üzerinde de denenmiş ve International Journal of Antimicrobial Agents’de (IJAA) basılmadan önce ön izlemeden de geçmişti.
Ancak bu çalışmanın kurgusunda ve sonuçlarının raporlanmasında ciddi sorunlar vardı. Klinik sonuçların önemi azaltılmış, hastaların ne kadar gelişim gösterdikleri veya ölüp ölmedikleri yazılmamış, sadece virüsün ne kadar sürede vücuttan çıktığı sonuç kısmında belirtilmişti. Hidroksiklorokin verilen dört hastada da olumsuz sonuçlar ortaya çıkmış, üçü yoğun bakım ünitesine kaldırılırken biri hayatını kaybetmişti. Ancak bu sonuçlar virüsün nasıl bulaştığına dair yapılan analizlere dahil edilmemişti. Araştırmacılar bu ilacı alan diğer hastaların virüsü daha kısa süre vücutlarından attığını söyleyerek sonuçları yanlış değerlendirmişler ve yüzde yüzlük bir tedavi başarısına ulaşıldığını iddia etmişlerdi.
Çin’deki deneyler
Nisan başında Çinli bilim insanları koronavirüsü hafif semptomlarla geçiren 62 hastayı inceleyen bir çalışma yayımladı. Fransa’dakinin aksine bu çalışmaya dahil edilen hastalar rasgele seçilmişti ve kontrol grupları kıyaslanabilir nitelikteydi. İki farklı gruba ayrılan hastaların iyileşme süreçlerinde ciddi farklılıklar gözlemlendi. Hidroksiklorokin verilen hastaların grip belirtilerini ve öksürüğü daha kısa sürede atlattığı tespit edildi.
Ancak bu çalışmanın da sorunlu olduğu noktalar var. Çalışmaya dahil edilen hasta sayısı oldukça azdı ve durumu ciddi olan hastalar araştırmanın kapsamı dışındaydı. Çalışma henüz ön izleme aşamasını geçmedi. Ancak raporun sonuç kısmında yazarlar hidroksiklorokinin tedavilerde kısmen başarılı olduğunu söylerken isabetli bir sonuca ulaşmak daha geniş kapsamlı hasta gruplarına ve daha fazla sayıda hastaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Fransa’da geçmişe dönük deneyler
Daha geniş kapsamlı analizlerin gerçekleştirilmesi beklenirken bazı bilim insanları da bir yandan klinik testlere benzeyecek şekilde gerçek hastalar üzerinde geçmişe dönük araştırmalar yapıyor. Bu araştırmalarda ise geçmişte bu ilacı alan hastalarla almayan hastaların şu anki durumları karşılaştırılıyor. Fransa’da yapılan araştırmalar sonucunda nisan ortasında ön baskı olarak basılan raporda, ilacı kullanan 84 kişi ve kullanmayan 97 kişinin durumunun incelendiği ve hidroksiklorokinin hastalara daha iyi bir tedavi sağladığına yönelik hiçbir bilimsel kanıt tespit edilmediği bildirildi.
Ancak gerçek şu ki geçmişe dönük çalışmalar rasgele seçilen gruplarda isabetli sonuçlar veremeyebilir. Bunun en önemli nedeni ise araştırmacıların hastaların geçmişte hangi sebeplerden dolayı hidroksiklorokin kullandığını bilmemesi.
Brezilya’daki deneyler
Hidroksiklorokin gözetim altında kullanıldığında güvenli bir ilaç. Ancak yan etkileri var. Özellikle kalp ritmi düzensiz olan kişilerde ciddi sorunlara yol açabilir. Nisan ortasında Brezilya’daki bir grup araştırmacı bir ön baskı yayımlayarak yüksek dozda hidroksiklorokin verilen hastalardan özellikle kalp ritmi bozuk olanların ölüm oranlarının arttığını ve bu yüzden hidroksiklorokinin klinik tedavilerde kullanılmasının bir süreliğine durdurulduğunu açıkladı. Araştırmacılar bu ilacın yüksek dozda kullanılmamasını şiddetle tavsiye etti.
Brezilya’daki deney ise iki farklı dozdaki hidroksiklorokinin verimliliğini kıyaslamak için yapılmıştı ve sadece tesirsiz ilaçların (plasebo) verildiği bir kontrol grubu yoktu. Araştırmacılar, Çinliler tarafından tavsiye edilen yüksek dozu zararlı bulmuştu ama bir yandan da düşük dozun etkilerini ölçmek için teste devam etmişti.
ABD’deki deneyler
Fransa’dakine benzer bir çalışma da ABD’de gerçekleştirildi. ABD’deki sağlık sistemi ağının en büyük kısmını oluşturan Gaziler Sağlık İdaresi’nde koronavirüs tedavisi görmüş 368 kişi üzerinde yapılan araştırmada hastalar üç farklı gruba ayrıldı: Hidroksiklorokin alanlar, hidroksiklorokin ve azitromisin alanlar ve hidroksiklorokin almayanlar. Elde edilen sonuca göre azitromisinin alınması fark etmeksizin hidroksiklorokin verilen hastaların solunum cihazlarına olan ihtiyaçlarında ya da ölüm risklerinde bir düşme gözlemlenmedi. Hatta sadece hidroksiklorokin alanların ölüm riskinin arttığı belirtildi.
Ancak araştırma sadece erkekler arasında yapıldı. Fransa’da olduğu gibi bu araştırma da rasgele seçilen gruplarda isabetli sonuçlar veremeyebilir. Ancak ortaya çıkan en önemli faktör sadece hidroksiklorokin alanlarının sağlık durumlarının kötüleşmesi. Bu çalışma da henüz ön izleme aşamasından geçmedi.
ABD ne tavsiye ediyor?
Doktor Anthony Fauci’nin başında olduğu ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü, çok sayıda uzmanın katılımıyla bir panel gerçekleştirerek bu panelden elde edilen bilgilerle 21 Nisan günü koronavirüs için bir tedavi rehberi hazırladı. Panelde hidroksiklorokin veya klorokin kullanılmasını tavsiye etmek veya reddetmek için yeterli bilimsel veri olmadığı söylenmiş, yine de kalp ritim bozukluğunu tetikleme ihtimali olduğu için hidroksiklorokinin azitromisin ile birlikte kullanılmaması tavsiye edilmişti.
