Bugün 4 Şubat Dünya Kanser Günü. Her yıl 4 Şubat Dünya Kanser Günü’nde Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) ve ortak kuruluşlar, milyonlarca kişinin ölümüne sebebiyet veren ve birçoğu önlenebilir olan bir hastalığa karşı toplumsal bilinci artırmak amacıyla tüm dünyada kampanyalar düzenliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Dünya Kanser Günü’ne iki gün kala bir açıklama yaptı ve en sık görülen kanser türleri listesinde ilk sıranın değiştiğini duyurdu. DSÖ kanser uzmanı Andre Ilbawi, “Meme kanseri ilk kez dünyada en çok görülen kanser türü oldu” dedi. Dünyadan ve Türkiye’den verilerin, kanserle mücadele hakkında neler söylediğini araştırdık.
Dünya Kanser Günü, ilk kez 2005 yılında Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) tarafından düzenlendi. Türkiye’de ise aynı yıl Türk Kanser Araştırma ve Savaş Derneği etkinlik başlattı. Dünyada ve Türkiye’de kanser konusundaki en büyük kampanyalardan birinin yapıldığı 4 Şubat Dünya Kanser Günü, bu yıl koronavirüs salgını gölgesinde geçiyor. Bu yüzden yetkililer, kansere karşı artık her zamankinden daha uyumlu ve koordineli bir mücadele yürütülmesinin gerekliliğinin altını çiziyor.
Dünya genelinde kalp ve damar hastalıklarından sonra en çok can kaybı olan hastalıkların başında kanser geliyor. Koronavirüs salgınıyla birlikte tedavisi süren birçok hasta, hastanelere gitmekten çekinir hale geldi. Bu çekinceyle birlikte bazı ülkelerde kanser ve diyaliz hastaları başta olmak üzere kronik rahatsızlığılarının tedavilerinin ve kontrollerinin aksamasına sebep oldu. Türkiye’de bu konuyla ilgili açıklanan net bir veri olmasa da uzmanlar ülkemizde de kanserle mücadelenin sekteye uğradığını belirtiyor.
Kanserle mücadelede erken teşhis, hem tümörün diğer organlara sıçramasını engellemek hem de cerrahi tedavinin başlaması açısından önem arz ediyor. Fakat doktorlar, salgın nedeniyle insanların hastaneye gitmek istememesi nedeniyle kanser vakalarındaki erken teşhisin azalmış olabileceğini söylüyor.
Veriler ne gösteriyor?
Türkiye’de kanser ile ilgili istatistikler Sağlık Bakanlığı’na bağlı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM) tarafından yayımlanıyor. En güncel ve en son veri ise bakanlığın internet sitesinde 2016 yılında paylaşılmış durumda. Bu verilere göre 2016 yılında Türkiye’de 98 bin kişiye kanser teşhisi konuldu. Erkeklerde en sık görülen kanser türü akciğer ve prostat kanseri iken kadınlarda en sık görülen kanser türü meme ve tiroid kanseri.
Dünyadaki en güncel veri ise Aralık 2020’ye ait. DSÖ’nün bir alt kuruluşu olan Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın (IARC) birimlerinden Küresel Kanser Gözlemevi’nin (GLOBACAN) 2020 veritabanına çevrimiçi erişebilmek mümkün. Veritabanındaki bilgilere göre dünya genelinde kanser teşhisi konulduktan sonraki beş yıl içerisinde hayatta olan kanser hastası sayısı 50,6 milyon.
GLOBACAN’ın verilerine göre 2020 yılında dünyada 19,3 milyon kişide kanser hücresi tespit edildi, geçen yıllara oranla kanser hastası sayısı arttı. Aynı veritabanına göre 2020 yılında 10 milyona yakın insan, kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
Verilere göre her beş kişiden biri yaşamının bir döneminde kanser tanısı alırken her sekiz erkekten ve her 11 kadından biri kanser nedeniyle vefat etti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
AB Komisyonu’ndan kanserle mücadele planı
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, kanserle mücadele için geliştirdiği yol haritasını kamuoyuyla paylaştı. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, kanserle mücadele için düzenlenen toplantıda, “Küçük kız kardeşim tümörden vefat ettiğinde 13 yaşındaydım. Ailemin ve hekimlerin nasıl bir çaresizlik içinde olduğunu gördüm ve onun üzerine doktor olmaya karar verdim” dedi.
Plana göre komisyon, önlemler, bilgi değişimi ve tedavi yöntemlerine ilişkin araştırma ağırlıklı bir Avrupa planı kurmak istiyor. Üç ayda üye ülkeler, kurumlar, uzmanlar ve hastalarla yapılacak görüşmeler sonrasında somut bir plana ulaşılması hedefleniyor.
“En sık görülen kanser artık akciğer değil, meme kanseri”
GLOBOCAN 2020 verilerine göre dünya genelinde en sık meme kanseri görülüyor. Verilere göre dünya genelinde yeni tanı konulan kanser vakalarının yüzde 60’ından ve kansere bağlı ölümlerin yüzde 70’inden fazlasında en yaygın 10 kanser türüne rastlanıyor.
Dünya genelinde en yaygın kanser türü meme kanseri iken bunu sırasıyla, akciğer kanseri, kolorektal kanser, prostat kanseri ve mide kanseri takip ediyor. Ölüme en çok neden olan kanser türleri ise sırasıyla şöyle: Akciğer kanseri, kolorektal kanser (kalın bağırsak ya da kolon ve rektum kanseri), karaciğer kanseri, mide kanseri ve meme kanseri.
Sağlık Bakanlığı’ndan alınan verilere göre, Türkiye’de ise bir yıl içinde yaklaşık 18 bin kadına meme kanseri tanısı konuluyor.
4 Şubat Dünya Kanser Günü öncesi konuşan DSÖ kanser uzmanı Andre Ilbawi, dünyada en çok görülen kanser türünün meme kanseri olduğunu duyurdu. Dünya çapındaki kanser vakalarının yaklaşık yüzde 12’sinin meme kanseri vakaları olduğunu belirten Ilbawi, “Meme kanseri, dünya çapında en sık teşhis edilen kanser ve kanser ölümlerinin önde gelen nedenidir” diye konuştu.
Ilbawi, meme kanserinde önemli bir risk faktörü olduğunu vurguladığı obezitenin diğer kanser türlerinin nedenlerinden biri olduğuna da dikkat çekti. Ilbawi’nin aktardıklarına göre son 20 yıldır en sık görülen kanser türü olan akciğer kanseri ikinci sıraya geriledi, üçüncü sırada ise kolorektal kanser yer alıyor.
Ilbawi, dünya nüfusu büyürse ve yaşam beklentisi kısalırsa, kanserin daha da yaygın görülen bir hastalık olmasından korktuğunu belirtti ve ekledi: “Öyle ki 2020’de 19,3 milyon kanser vakasının 2040’a gelindiğinde 30 milyona çıkması bekleniyor.”
Risk faktörlerine karşı uyarıda bulunan DSÖ, kanserden ölümlerin yaklaşık üçte birinin sigara ve alkol kullanımı, yüksek vücut kitle indeksi, meyve ve sebze tüketiminin azlığı ve fiziksel aktivite eksikliğinden kaynaklandığını söyledi.
