Koronavirüs salgınının cezaevlerindeki durumuna ilişkin Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü (CTE) tarafından “Kovid-19 Pandemi Sürecinde Ceza İnfaz Kurumları” başlığıyla Mart 2020, Kasım 2020 ve Şubat 2021 olmak üzere üç adet açıklama yayımlanmıştı. Sağlık meslek, insan hakları ve hukuk örgütleri de salgının birinci yılında cezaevlerindeki duruma dair bir açıklama yaparak alınması gereken önlemlere ilişkin taleplerini sıraladı.
Koronavirüs salgın sürecinde Ceza ve Tevkifevleri (CTE) Genel Müdürlüğü tarafından Mart 2020, Kasım 2020 ve Şubat 2021 olmak üzere üç açıklama yayımlandı. Açıklamalarda, “Başka bir hastalık nedeniyle acil durumlarda hastanelere sevk edilen tutuklu ve hükümlüler, ceza infaz kurumuna döndüklerinde 14 gün izolasyona tabi tutulduktan sonra PCR testi yapılarak sonucuna göre koğuşlara alınmaktadır” denilerek acil ve zorunlu haller dışında hastane sevklerin sınırlandığı belirtildi. Salgın süreci boyunca 698 tutuklu ve hükümlüye koronavirüs tanısı konulduğu ve 19 kişinin koronavirüs nedeniyle hayatını kaybettiği bilgisi de açıklamada yer aldı.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Merkezi, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, İstanbul Diş Hekimleri Odası, İstanbul Tabip Odası, Marmara Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği (MATUHAYDER), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) İstanbul Şubeleri ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) da aralarında bulunduğu birçok sağlık meslek, insan hakları ve hukuk örgütü de cezaevlerinde yaşananlara ve alınması gereken önlemlere dikkat çeken bir açıklama yayımladı.
Açıklamada cezaevlerinde alınması gereken önlemlere dair talepleri şöyle sıralandı:
- Temizlik kitlerinin mahpuslara ücretsiz sağlanmasının eşit ve sürdürülebilir kılınması için gerekli düzenlemeler ilgili mevzuata işlenmeli,
- Türkiye’deki tüm hapishanelerde ortak önleyici ve koruyucu uygulamalar yapılmalı ve bu uygulamalar denetime açılmalı,
- Hapishanelerde koronavirüs salgını ile ilgili alınan/alınacak önlemler, karantina uygulamaları ile mahpusların sağlık durumları konusunda başta mahpusların aile ve avukatları olmak üzere kamuoyu düzenli olarak bilgilendirilmeli,
- Henüz yargılaması süren ve cezası kesinleşmemiş temyiz-istinaf aşamasında olan mahpuslar hemen tahliye edilmeli
- Koronavirüs aşısı bütün mahpuslara ve cezaevlerinde çalışan tüm personele bir an önce yapılmalı,
- Önleyici tedbirlere öncelik verilerek, salgının ilk dönemlerinde askıya alınan daha sonra tekrar açılan revir ve hastane sevklerinin hasta mahpusların ihtiyaçlarını karşılayacak hale getirilmesi için gerekli adımlar atılmalı,
- Ağır hasta, kronik rahatsızlığı bulunan ve tek başına yaşamını idame ettiremeyecek durumda olan mahpuslar acil bir şekilde infaz ertelemesine gidilerek tahliye edilmeli,
- Ağız diş sağlığı kuruluşları ve diş hekimliği fakültelerinin mahpuslara da gecikmeden hizmet verebilmesi için gerekli düzenlemeler yapılmalı ve hapishane koşullarında gerçekleştirilemeyen muayene ve tedavileri için mahpusların ertelenmeden diğer sağlık kurumlarına sevk edilmesi sağlanmalı,
- Mahpuslar sağlık kurumlarına ve hastanelere ring araçlarıyla değil, daha hijyenik ve sağlığa uygun araçlarla taşınmalı,
- Mahpusların normalde kaldığı hücrelerde bulunan kişisel eşyalarını ve kitaplarını karantina hücrelerine getirebilmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca karantina hücrelerinde mahpusların günlük ihtiyaçlarını karşılayacakları ve sosyal faaliyetlerine devam edebilmelerini sağlayacak su ısıtıcı, semaver, radyo, televizyon gibi eşyalar bulundurulmalı,
- Karantina hücrelerinde kalan mahpuslar normal hücrelerde olduğu gibi havalandırmaya çıkabilmelidir. İzolasyonun mahpuslar üzerindeki etkisini azaltmak için karantinada olmayan mahpuslar belirli saatlerde ortak havalandırmalarda bir araya getirilmeli,
- Sağlık gerekçesiyle alınacak önlemlerin mahpusların temel haklarını ihlal etmeyecek şekilde uygulanmasına özen gösterilmelidir.
