Afganistan’da Taliban’a yönelik protestolar artarken, ülkeyi terk eden eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Afgan halkından özür diledi. Taliban’ın geçici hükümeti açıklamasının ardından Başbakan Muhammed Hasan Akhund, Afganistan’dan kaçan eski yetkililerin güvenliklerinin sağlanacağını belirtti ve onları ülkeye dönmeye çağırdı. Taliban, kendisinin onay vermediği protestoları ve sloganları yasakladı. Taliban yetkililerinin ülkede kalan 200 ABD’li sivilin ve üçüncü ülke vatandaşlarının tahliyesine izin verdiği öğrenildi. Afganistan’dan göze çarpan haberleri Medyascope sizin için derledi.
Taliban’ın başkent Kabil’i ele geçirmesiyle ülkeden kaçan eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani, hükümetinin ani düşüşü için Afgan halkından özür diledi. Gani kaçarken yanına milyonlarca dolar aldığı iddiasını ise reddetti. Sosyal medyada paylaştığı açıklamasında Gani, “Kabil’den ayrılmak hayatımın en zor kararıydı ancak silahların susması ve Kabil’i ve altı milyon vatandaşını kurtarmanın tek yolunun bu olduğuna inandım” dedi.
Afgan halkına fedakârlıkları nedeniyle takdirlerini sunan Gani, “Kendi dönemimin istikrar ve refah sağlamadan, selefleriminkine benzer bir trajedi ile sona ermesinden dolayı derin bir üzüntüyle özür diliyorum. Bu dönemin farklı bir şekilde bitmesini sağlayamadığım için Afgan halkından özür diliyorum” dedi.
Protestolar gün geçtikçe artıyor
Taliban’ın Afganistan’ı en son 1996’dan 2001’e kadar yönettiği dönemde, kadınların çalışması ve kızların okula gitmesi yasaktı. 1996-2001 arası dönemde Taliban, halka açık infazlar yaptı ve İslam hukukunu katı bir şekilde uyguladı.
Taliban liderleri, kadınların hakları da dahil olmak üzere insan haklarına şeriat yasaları dahilinde saygı göstereceklerine söz verdi ancak son 20 yılda özgürlüklerini ve haklarını kazanan Afganlar, Taliban’ın gelmesiyle haklarını yeniden kaybetmekten korkuyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Kadın Birimi’nin Afganistan’daki personeli Alison Davidian, bazı kadınların erkek akrabaları olmadan evden çıkmalarının engellendiğini ve çalışmayı bırakmaya zorlandıklarını söyledi. Davidian, New York’taki gazetecilere verdiği demeçte, “Bu faaliyetler, inanılmaz bir korku yarattı ve bu korku ülke çapında hissediliyor” dedi.
Taliban’ın kurduğu hükümetin tamamen erkeklerden oluşması üzerine Kabil’de kadınlar temsil edilmek ve haklarının korunması için sokaklara çıktı. Protesto sırasında “Kadınsız bir kabine başarısızlıktır” yazılı bir pankart açılması üzerine gösteriler daha da büyüdü ve Taliban militanları havaya uyarı ateşi açtı.
İçişleri Bakanlığı’nın açıklamasında da, gösteri düzenleyecek herkesin 24 saat öncesinden izin başvurusunda bulunması gerektiği belirtildi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Başbakan Akhund, Afganistan’ın Taliban’ın kontrolüne geçmesini “tarihi bir an” olarak nitelendirdi
Başbakan Muhammed Hasan Akhund, El Cezire’ye verdiği demeçte, “Bu tarihi an için ağır kayıplar verdik ve Afganistan’da kan dökme dönemi artık sona erdi” dedi.
Beyaz Saray Sözcüsü Psaki: “Ne başkan ne de ulusal güvenlik ekibindeki hiç kimse, Taliban’ın küresel toplumun saygın ve değerli bir üyesi olduğunu öne sürmez”
Afganistan’da enflasyon ve kuraklık nedeniyle artan gıda kıtlığı ve ülkelerin Taliban’dan kendini uzaklaştırması nedeniyle azalan uluslararası destek, Afgan ekonomisinin gerilemesine sebep oldu. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki gazetecilere verdiği demeçte, “Bu yönetimdeki hiç kimse, ne başkan ne de ulusal güvenlik ekibindeki hiç kimse, Taliban’ın küresel toplumun saygın ve değerli bir üyesi olduğunu öne sürmez” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Vaşington’un, kabine açıklamasını değerlendirdiğini söyledi. Blinken açıklamasında, yeni kurulan hükümeti değerlendirdiklerini ancak açıklanan isim listesinin yalnızca Taliban üyeleri ve Taliban’a yakın kişilerden oluşuyor olmasına ve listede hiç kadın olmamasına dikkat çekti.
Avrupa Birliği (AB), atamaları onaylamadığını ancak insani yardıma devam etmeye hazır olduğunu belirtti. Uzun vadeli yardımların ise Taliban’ın temel hak ve özgürlükleri desteklemesine bağlı olduğunu söyledi.
Suudi Arabistan, yeni hükümetin Afganistan’a “şiddeti ve aşırılığı reddederek güvenlik ve istikrar” sağlamasını umduğunu belirtti.
Kurulan yeni Taliban hükümeti, Guantanamo Körfezi’ndeki ABD askeri hapishanesinin eski tutuklularını içerirken, içişleri bakanı olarak atanan ve başına 10 milyon dolarlık ödül konulan Siraceddin Hakkani, ABD tarafından terör suçlamasıyla aranıyor.
Direniş liderleri Ahmed Mesud ve Amrullah Salih hâlâ Afganistan’da
Eski Afgan hükümetinin Tacikistan Büyükelçisi, Pençşir’deki direnişin lideri Ahmet Mesud ve eski Afganistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Amrullah Saleh’in Afganistan’dan kaçmadıklarını ve direniş güçlerinin hâlâ Taliban ile savaştığını söyledi.
Eski Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani’nin hükümeti dönemindeki Duşanbe Büyükelçisi Muhammed Zahir Akhbar, Tacikistan’ın başkentinde verdiği demeçte, Salih ile düzenli temas halinde olduğunu ve direniş liderlerinin güvenlik nedeniyle genel iletişimden kaçındığını söyledi. Akhbar, “Ahmet Mesud ve Amrullah Salih Tacikistan’a kaçmadı, Mesud’un Pençşir’den ayrıldığı haberleri doğru değil, kendisi hala Afganistan’ın içinde. Şu anda Pençşir’de bulunan ve Afganistan İslam Cumhuriyeti hükümetini yöneten Amrullah Salih ile sürekli temas halindeyim” dedi.
Taliban, onayı olmayan protestoları ve sloganları yasakladı
Taliban, yönetimine karşı artan protestolara yönelik baskısını artırmaya başladı ve hem gösterinin kendisi hem de kullanılabilecek herhangi bir slogan için resmi onayı olmayan gösterileri yasakladı.
Taliban, muhalifleri herhangi bir protestodan önce izin almaları, aksi takdirde “ağır yasal sonuçlarla” karşılaşabilecekleri konusunda uyardı.
İki kişinin vurularak hayatını kaybettiği Kabil ve Herat’ta salı günü (7 Eylül), yüzlerce kişi Taliban’ı protesto etti.
Kadınlara spor da yasak
İnsan hakları açısından endişe uyandıran bir başka gösterge ise bir Taliban yetkilisinin çarşamba (8 Eylül) günkü açıklamasında, kadın kriket takımı da dahil olmak üzere, kadınların spor yapmasının yasaklandığını söylemesi oldu.
Taliban’ın Kültür Komisyonu Başkan Yardımcısı Ahmadullah Wasiq, Avustralya’nın SBS News Gazetesi’ne verdiği röportajda, kadın sporunun ne uygun ne de gerekli olduğunu söyledi. Kriket oynarken kadınların yüzlerinin ve vücutlarının kapatılamayacağı durumlarla karşılaşabileceğini söyleyen Wasiq, İslam’ın kadınların bu şekilde görünmesine izin vermeyeceğini belirtti.
Yasak, uluslararası toplumun yeni kurulan Taliban hükümetine tepki göstermesine neden oldu. ABD Dışişleri Bakanı Blinken, geçici Afgan hükümetinin Taliban’ın vaat ettiği kapsayıcı hükümet olmadığını ve İslamcı grubun aradığı uluslararası meşruiyeti ve desteği kazanması gerektiğini söyledi.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ise açıklamasında, yeni hükümetin yapısının “ülkede daha fazla uluslararası işbirliği ve istikrar için bir işaret olmadığını” belirtti.
Taliban 200 sivilin ülkeden çıkmasına onay verdi
Reuters’ın haberine göre ABD’li bir yetkili, Taliban yetkililerinin ülkede kalan 200 ABD’li sivilin ve üçüncü ülke vatandaşlarının Kabil Havaalanı’ndan yapılacak uçuşlarla ayrılmalarına izin verdiğini duyurdu. Söz konusu uçuşların perşembe (9 Eylül) günü yapılması bekleniyor.
Derleyen: Berkcan Tuner
