Reuters haber ajansının haberleştirdiği belgelere göre, Çin’in Henan vilayetinde bir yetkili, gazeteciler, yabancı öğrenciler ve diğer şüpheli kişiler için kullanmak istediklerini belirttiği bir gözetleme sistemine onay verdi.
Henan Valiliği‘nin satın alımlarının yer aldığı internet sitesinde yayımlanan 29 Temmuz tarihli bir belge, Henan’a gelen “şüpheli” kişilerin ulusal veri tabanlarına bağlanan üç binden fazla yüz tanıma özelliğine sahip kameralar ile gözetlenmesi ve haklarında kişisel dosya oluşturulmasını içeren bir sistem ile ilgili detaylı planlara yer veriyor.
Aynı internet sitesinde, iki ay içinde teslim edilmesi istenen sistem için Neusoft şirketine 19 Eylül tarihinde 5 milyon yuan (782 bin dolar) değerinde bir ihale verildiğini gösteren bir belge de bulunuyor. Reuters, sistemlerin şu an aktif halde olup olmadığı bilgisine ise ulaşamadı.
Shenyang merkezli Neusoft ve Henan Valiliği ile Henan Polisi’nin ise bir yorum yapmaktan kaçındığı belirtiliyor.
Henan belgesini yakından takip eden ve ilk kez tanımlayan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli gözetleme araştırmaları firması IPVM, gazetecilerin gözetim hedefi olarak belirlenmesi yönüyle belgenin bir ilk olduğunu ve kamu otoritelerinin gazetecilerin yerlerini hemen tespit edip işlerini yapmalarını engellemek için bir taslak görevi gördüğünü söylüyor:
“Çin Halk Cumhuriyeti’nin gazetecileri hapsetmeyi ve işlerini yaptıkları için onları cezalandırmayı içeren kayıtlı bir tarihi olsa da, bu belge Çin’in devlet eliyle gazetecilere uyguladığı baskının kolaylaştırılması için özel bir güvenlik teknolojisi oluşturmasının ilk bilinen örneği.”
Pazartesi günü halka açık hale gelen belgede gazetecilerin veya uluslararası öğrencilerin neden takip edilmek istendiğine dair bir bilgi bulunmuyor. Takip edilmek istenen başka bir grup da, komşu ülkelerden yasadışı gelen kadın yerleşikler.
Sistemin detaylarına yönelik olarak belgede, kameraların yüzleri maske veya gözlük gibi aksesuarlarla kısmen kapalı olan kişileri doğru bir şekilde belirleyebilmesi ve hedef kişilerin bir fotoğraf yüklenerek veya yüz özellikleri ile ilgili bilgi girerek veritabanında kolayca bulunabilmesi şartları yer alıyor.
99 milyon nüfuslu Henan vilayetinde sistemin uygulanması için en az iki bin memur ve güvenlik gücü görevlendirilecek. Gazeteciler, risk durumlarına göre kırmızı, sarı ve yeşil olmak üzere üç kategoriye ayrılacak ve otele kayıt yaptırmak, tren bileti almak, vilayet sınırını geçmek gibi eylemlerde bulunduklarında polisler haberdar olacak.
Çin’de medya kontrolü
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Çin Yabancı Muhabirler Kulübü (FCCC), şubat ayındaki açıklamasında Çin’in koronavirüs önlemlerini yabancı basının faaliyetlerini baltalamak için kullandığını belirtmişti.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise tüm ülkelerden gazetecilerin ve medya kuruluşlarının Çin yasalarına uygun biçimde faaliyet gösterebileceğini söylemiş ve “basın özgürlüğü adı altında Çin’e karşı ideolojik taraflılık ve yalan haber yapılmasına karşı çıktıkları” yorumunda bulunmuştu.
BBC, Los Angeles Times, Agance France-Press ve diğer basın kuruluşları Henan vilayetindeki sel felaketinin Çin’in ağır bir şekilde sansürlenmiş sosyal medya platformu Weibo’daki milliyetçi bir kampanya tarafından hedef alınmasını temmuz sonunda haberleştirmişti.
Söz konusu ihalenin bu haberlerden birkaç gün sonra düzenlenmesi, bu gözetleme sisteminin gazetecilik faaliyetlerini aşındırmak için yapıldığına dair şüpheleri güçlendiriyor.
Çin, Sınır Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) yayımladığı 2021 Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre basın özgürlüğünde 180 ülke arasında 177. sırada alıyor.
Uzmanlar, kamusal alanlarda bulunan milyonlarca kamera ve akıllı telefon takibi, yüz tanıma gibi yöntemler ile Çin’in dünyanın en gelişmiş gözetleme teknoloji ağlarından birini inşa etmeye çalıştığını belirtiyor.
Kaynak: Reuters
Derleyen: Alp Selim
