Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Cumhurbaşkanına hakareti düzenleyen yasa maddesinin iptal talebi 2016’da AYM tarafından reddedildi

Anayasa Mahkemesi (AYM), gazeteci Sedef Kabaş’ın tutuklanmasına gerekçe gösterilmesiyle tekrar gündeme gelen Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinin iptali için 2016’da açılan davayı reddetmişti. Asliye ceza mahkemeleri tarafından Anayasa’nın hukuk devleti ilkesi ile kanun önünde eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasında, cumhurbaşkanına karşı işlenen suçlar, devlete karşı gerçekleştirilen suçlardan sayılarak maddenin iptal istemi reddedilmişti. AYM’nin bu kararı AİHM’nin devlet başkanlarına hakarete ilişkin yerleşik içtihadına da hiçbir atıfta bulunmuyor.

En yaygın suçlama “cumhurbaşkanına hakaret”

Avukat Kerem Altıparmak ve Prof. Dr. Yaman Akdeniz’in araştırmasına göre TCK’nin 299. maddesinde yer alan Cumhurbaşkanı’na hakaret suçu ile ilgili ceza soruşturmalarında ciddi artışlar görülmesi 15 Temmuz 2016 darbe girişiminden sonra “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” la ilgili ceza soruşturmalarında artış görülmesiyle aynı döneme denk geliyor. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Akademi’nin yaptığı araştırmaya göre ise Cumhurbaşkanına hakaret suçlaması, Türkiye’de en fazla yaşatılan hak ihlallerinden biri. Raporda bunun bir tesadüf olmadığı ve otoriterleşme süreciyle ilişkili olduğu ise şu sözlerle anlatılıyor: “’Cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamasının sıklığı iktidarın kişiselleşmesinden, ‘örgüt propagandası’ suçlamasının sıklığı ise yeni rejimin her türden eleştiri ve itirazı terörle ilişkilendiren düşmanlaştırıcı yaklaşımından kaynaklanıyor.”

Suçlamalar Erdoğan’la birlikte arttı

Cumhurbaşkanına hakaret sebebiyle başlatılan soruşturma ve davalar, Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı görevini devraldığı Ağustos 2014 sonrasında büyük bir hızla arttı ve cumhuriyet tarihinde daha önce görülmemiş sayılara ulaştı. Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2010-2014 arasındaki beş yıllık dönemde cumhurbaşkanına hakaret gerekçesiyle başlatılan toplam soruşturma sayısı 2 bin 804, bu soruşturmalar sonucunda açılan kamu davası sayısı ise 690. Buna karşılık Erdoğan’ın görevde olduğu 2015-2019 arasındaki beş yıllık dönemde toplam 128 bin 190 soruşturma başlatıldığı ve toplam 27 bin 607 kamu davası açıldığı görülüyor. Adalet Bakanlığı tarafından yayımlanan 2020 yılı istatistiklerine göre, 2014 yılından bu yana Cumhurbaşkanına hakaret suçundan toplam 160 bin 169 soruşturma, 35 bin 507 ceza davası açıldı, açılan davalarda 38 bin 608 kişi yargılandı.

“Anayasaya aykırı değil”

“İfade özgürlüğü ve Türkiye: AİHM kararlarının uygulanması 2020” raporuna göre, Karşıyaka 7. Asliye Ceza Mahkemesi ve İstanbul 43. Asliye Ceza Mahkemesi, TCK’nin 299. maddesinin anayasanın 2. maddesinde düzenlenen “hukuk devleti ilkesi” ile 10. maddesinde düzenlenen “kanun önünde eşitlik ilkesi” ne aykırı olduğu iddiasıyla 2016 yılında AYM’ye başvurmuştu. Yüksek Mahkeme ise bu başvuruları birleştirmiş ve TCK’nin 299. maddesinin anayasaya aykırı olmadığı gerekçesiyle maddenin iptali istemini reddetmişti.

Venedik Komisyonu kararı

AYM, kararında hiçbir AİHM kararına atıf yapmamakla birlikte AİHM’nin ve uluslararası kurumların aksine Adalet Bakanlığı’nın izin şartını bir güvence olarak tanımlamış, dört yıla kadar hapis cezasını orantılı bulmuştu. AYM aldığı bu kararla AİHM’in aksine Erdoğan’ın kişiliğine yöneltilen eylemin aynı zamanda devlete karşı gerçekleştirilen suçlardan sayılması gerektiği, cumhurbaşkanının kişiliğine karşı işlenmiş olsa da bu suçu kamu görevlilerine hakaret suçundan ayırarak ayrı bir suç olarak düzenlenmesi gerektiğini söylüyor. Avrupa Konseyi’nin anayasal danışma organı Venedik Komisyonu 2016 yılında yayımladığı raporu’nda ise Türkiye hukukunda bu maddenin aşırı ve artan kullanımından kaynaklanan ifade özgürlüğü ihlallerinin ortadan kalkması için başvurulabilecek tek yolun, bu maddenin kaldırılması olduğu vurgulanıyor.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.