İş insanı Osman Kavala, dün (25 Nisan) yargılandığı Gezi davasında Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 312. maddesi uyarınca “cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçlamasıyla ağırlaştırılmış müebbet hapis ile cezalandırıldı. 1638 gündür tutuklu bulunan Osman Kavala’nın yargılanma sürecinin kronolojisini sizin için derledik.
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, iş insanı Osman Kavala’nın “casusluk” suçlamasından beraat ve tahliyesine, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” suçlamasından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmasına hükmetti.
Osman Kavala’nın yargılanma süreci
- İş insanı Osman Kavala 18 Ekim 2017 tarihinde gözaltına alındı, bir hafta gözaltında tutuldu. 1 Kasım 2017’de İstanbul 1. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından “cebir ve şiddet kullanarak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın öngördüğü düzeni ortadan kaldırmaya veya bu düzen yerine başka bir düzen getirmeye veya bu düzenin fiilen uygulanmasını önlemeye teşebbüs” suçlamasından tutuklandı.
- Kavala’nın avukatları 8 Aralık 2017’de tutuklama kararına itiraz etti.
- Kavala, 29 Aralık 2017’de Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.
- 23 Ocak 2018 tarihinde Kavala’nın tutukluluğunun incelenmesine ilişkin yapılan başvurular toplu olarak reddedildi.
- Osman Kavala 8 Mart 2018 tarihinde cezaevi vasıtasıyla tahliye talebinde bulundu ancak 19 Mart’ta tahliye talebi reddedildi.
- Osman Kavala’nın avukatları 7 Haziran 2018 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. AİHM, 23 Ağustos 2018’de Mahkeme İçtüzüğü’nün 41. maddesi uyarınca Kavala’nın başvurusunun öncelikli olarak değerlendirilmesi talebini kabul etti.
- 30 Nisan 2019 tarihinde İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde tutukluluk incelemesi duruşmalı olarak yapıldı. 1 Kasım 2017 tarihindeki tutuklama kararı sonrasında ilk kez Osman Kavala’nın avukatları duruşmaya davet edildi. Duruşmada, tutukluluk halinin devamına karar verildi.
- Anayasa Mahkemesi 22 Mayıs 2019’da, Osman Kavala’nın kişi hürriyeti ve güvenliğinin ihlal edildiğine ilişkin yapmış olduğu bireysel başvuruyu beşe karşı 10 oy ile reddetti.
- 24 Haziran 2019 tarihinde, aralarında Osman Kavala da dahil 16 kişinin yargılandığı Gezi Parkı davasının ilk duruşması yapıldı. Mahkeme heyeti Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına karar verdi.
- Osman Kavala, 11 Ekim 2019 tarihinde 15 Temmuz darbe girişimiyle ilişkilendirildiği “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” suçundan re’sen tahliye edildi.
- AİHM 10 Aralık 2019 tarihinde, Osman Kavala’nın tutukluluğunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5.1, 5.4 ve 18. maddelerine aykırı olduğunu belirterek, tutukluluğun bir hak ihlali olduğuna ve Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına karar verdi.
- Kavala 18 Şubat 2020 tarihinde Gezi Parkı davasından beraat etti ancak daha cezaevinden çıkmadan 15 Temmuz darbe girişimiyle ilişkilendirildiği davadan gözaltına alındı. 19 Şubat 2020’de ise İstanbul 8. Sulh Ceza Hâkimliği Kavala’yı daha önce tahliye edildiği dosyadan yeniden tutukladı.
- 9 Mart 2020 tarihinde AİHM’nin Osman Kavala’nın tutukluluğu hakkında vermiş olduğu hak ihlali kararına Adalet Bakanlığı itiraz etti.
- Osman Kavala 20 Mart 2020 tarihinde “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” suçundan bir kez daha re’sen tahliye edildi. Ancak İstanbul 3. Sulh Ceza Hâkimliği, Kavala’nın tutukluluğunun devamına hükmetti.
- 4 Mayıs 2020’de Osman Kavala’nın avukatları AYM’ye bireysel başvuru yaptı.
- 29 Eylül 2020’de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına, bir sonraki toplantı tarihi olan 1 Aralık 2020 tarihine kadar serbest bırakılmaması halinde verilecek ara karar taslağının hazırlanmasına karar verdi.
- Aynı gün, yani 29 Eylül 2020 tarihinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Kavala hakkında TCK’nın 309 ve 328. maddeleri uyarınca cezalandırılması talepli iddianame düzenleyerek İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’ne sundu. Mahkeme 8 Ekim 2020’de iddianameyi kabul etti.
- Daha önce iki kez beraat ettiği “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” suçundan bir kez daha yargılanan Kavala, 18 Aralık 2020 tarihinde hâkim karşısına çıktı. Kavala’nın bu duruşmada da tutukluluk halinin devamına karar verildi.
- Osman Kavala’nın bireysel olarak yaptığı başvuru, Anayasa Mahkemesi tarafından 29 Aralık 2020’de görüşüldü. Görüşme sonucunda Osman Kavala’nın Anayasa’nın 18. maddesi ile güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenlik hakkının ihlal edilmediğine karar verildi. Karar 7 oya karşılık 8 oy ile alındı.
- 22 Ocak 2021’de İstanbul Bölge Adliyesi Mahkemesi 3. Ceza Dairesi tarafından İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Gezi davasındaki tüm sanıklar hakkında verilen beraat kararının bozulmasına karar verildi.
- 5 Şubat 2021’de İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada, Osman Kavala’nın tutukluluğuna devam kararı verilirken, dava dosyasının Gezi Parkı davası ile birleştirilmesine karar verdi.
- İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 21 Mayıs 2021’de görülen duruşmada, Osman Kavala’nın casusluk suçundan tutukluluk halinin devamına karar verildi ve mahkeme, Çarşı ile ilgili Gezi dosyasının, birleştirmesinin değerlendirilmesi için incelenip iade edilmek üzere mahkemeye gönderilmesinin istenmesine karar verdi.
- Osman Kavala hakkında 9 Haziran 2021’de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ilk kez, AİHM’in Osman Kavala ile ilgili kararlarının uygulanmaması halinde Türkiye’ye yönelik ihlal prosedürü başlatacağını açıkladı.
- 15 Haziran 2021’de 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nin yaptığı tutukluluk incelemesi sonucunda oy çokluğuyla Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına karar verildi. İstanbul 30.Ağır Ceza Mahkemesi, görülmekte olan Çarşı davası ile Osman Kavala’nın davasının birleştirilmesi için 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne müzekkere yazarak muvafakat istedi.
- 12 Temmuz 2021’de İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından dosya üzerinden yapılan tutukluluk incelemesi neticesinde oy çokluğu ile Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına karar verirken, görülmekte olan Çarşı davasını birleştirmeye yönelik muvafakat kararı vermedi ve bu hususun sanık müdafilerinin beyanları alındıktan sonra değerlendirileceğine karar verdi. Mahkeme duruşmayı 08.10.2021 tarihine erteledi.
- 16 Eylül 2021 günü Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihleri arasında gerçekleşecek toplantıdan önce AİHM kararının uygulanarak Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılması talebini yineledi. Gerçekleşmediği takdirde ihlal prosedürünün başlatılacağı uyarısında bulunuldu.
- Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Fransa, Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelanda büyükelçileri, dört yıldır cezaevinde olan ve AİHM kararına rağmen tahliye edilmeyen iş insanı Osman Kavala’nın serbest bırakılması için 18 Ekim’de çağrıda bulundu. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın, ABD, Almanya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, Kanada, Norveç ve Yeni Zelanda büyükelçilerinin, iş insanı Osman Kavala‘nın tutukluluğunun dördüncü yılında serbest bırakılması için yaptıkları çağrının ardından, bahsi geçen 10 ülkenin büyükelçisinin “persona non grata” (istenmeyen kişi) ilan edileceğini söyledi.
- Birleştirme kararı sonrasında 8 Ekim 2021’de 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde, ilk duruşma yapıldı. Bu duruşmada oy çokluğuyla Osman Kavala’nın tutukluluğuna devam edilmesine karar verildi. Duruşma 26 Kasım 2021 tarihine ertelendi.
- Oy çokluğuyla Osman Kavala’nın tutukluluk haline devam kararının verildiği ilk duruşmanın ardından 26 Kasım 2021’de ikinci duruşma gerçekleştirildi. 13.Ceza Mahkemesi’nde görülen ikinci duruşmada da Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına oy çokluğu ile karar verildi. Duruşma 17 Ocak 2022’ye ertelendi.
- Birleştirilen Gezi ve Çarşı davalarının duruşması 17 Ocak’ta görüldü. Davanın tek tutuklu sanığı iş insanı Osman Kavala yine tahliye edilmedi. Gelecek duruşma 21 Şubat’ta ertelendi.
- Birleştirilen Gezi ve Çarşı davalarının beşinci duruşması İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, oy çokluğuyla Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına, Çarşı davası sanıklarının dosyasının ayrılmasına, heyetin davadan çekilmesi talebinin reddine, dosyasının mütalaa için savcıya gönderilmesine karar verdi.
- 4 Mart’ta, celse arasında cumhuriyet savcısı tarafından esas hakkındaki mütalaa mahkemeye sunuldu. Mütalaada, TCK madde 312. madde uyarınca “cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” suçundan Osman Kavala’nın mahkûm edilmesi ve yine bu madde uyarınca hakkında tutuklama kararı verilmesi talep edildi.
- 22 Nisan’da sanıklara esas hakkındaki mütalaaya karşı savunmalarını hazırlamak için üzere süre verildi. Oy çokluğuyla Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamı kararı verilirken, Gezi Parkı davasında yargılananlar, savcının ceza talep eden mütalaasına karşı beyanlarda bulundu. Davanın 25 Nisan Pazartesi günü avukat beyanları ile devam etmesine karar verildi.
- İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, iş insanı Osman Kavala’nın “casusluk” suçlamasından beraat ve tahliyesine, “Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs etme” suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılmasına hükmetti.
Derleyen: Ali Macit ve Ali Deniz Çakır
Kaynak: Reuters, OsmanKavala.org
