Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

Buça katliamından geride kalanlar: Rus ve Çeçen birliklerinin kimlikleri açığa çıktı

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali devam ediyor. Ukraynalı yetkililer, Buça sokaklarında çok sayıda sivilin cansız bedeni ile karşılaştıklarını açıklamış ve Rusya’yı savaş suçu işlemekle suçlamıştı. Uluslararası Ceza Mahkemesi, savaştaki olası insan hakları ihlallerini de incelemeye devam ederken bölgeden çekilen Rus birliklerinin geride bıraktıkları ise askerlerinin kimliklerini ortaya çıkardı. Buça’daki görgü tanıkları ile sokaklardaki kalıntılarda bulunan aşk mektubu, kimlik kartı ve birçok belge Putin’in eski korumasının başkanlık ettiği Rus tümeninin ve Çeçen birliklerinin Buça’daki varlığını kanıtladı.

Mart ayının sonunda Rus birlikleri Ukrayna’nın Buça kentinden çekilirken arkalarında işgali hatırlatacak birçok hatıra bıraktı. Birçok ceset sokaklara atıldı, antika evler moloz haline getirildi. Kasabadaki kilisenin yakınındaki bir tarla ise toplu mezara dönüştü.

Uluslararası savcılar, iddia edilen insan hakları suçlarının sorumlularını bulmaya çalışırken Reuters haber ajansı özel bir haber hazırladı. Rus birliklerinin Buça’yı terk ederken geride bıraktıkları izleri inceleyen gazeteciler, Buça’daki Rus birliklerinin kimlikleri hakkında ilgi çekici ayrıntılara ulaştı.

Elde edilen bulgulara göre Rus birlikleri arasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in eski korumasına doğrudan rapor veren seçkin bir paramiliter kuvvet bulunuyor. Bunların yanında Kremlin hükümetinin Doğu Ukrayna’daki uzun süreli gizli savaşı için hazırlanmış bir paraşütçü tümeni ve Rus bölgelerinin güçlü liderlerine bağlı Çeçen birlikleri de bulunuyor. Kalıntıların arasında bulunan bir aşk mektubu ise doğrudan bir paraşütçüye işaret ediyor.

Birçok kanıt, adı Elma Ağacı Sokağı anlamına gelen 4,5 kilometrelik Yablunska Caddesi’ne odaklandı. Yablunska Caddesi, sivillerin cesetlerinin açıkta bırakıldığı Buça’nın güney ucunda bulunuyor. İşgal gücü ve komuta zincirine ilişkin birçok ayrıntı ilk kez burada gün ışığına çıktı.

Buça’daki işgal birliklerinden biri Putin’in eski korumasının birliği

Olay yerinde bulunan bir kimlik kartına göre işgal kuvvetleri arasında Rusya’nın Vityaz güvenlik gücünden askerler de bulunuyor. Buça’daki varlığı ilk kez burada ortaya çıkan Vityaz’ın, Ulusal Muhafız Rosgvardiya’nın komutası altında olduğu biliniyor. Reuters’a yorum yapmayan Vityaz’ın Patronu Viktor Zolotov, Putin’in eski koruması. Zolotov’un doğrudan Putin’e rapor verdiği biliniyor.

Rus askerleri tarafından işgal edilen bir evde bulunan bir aşk mektubu da dahil olmak üzere diğer belgeler, Kuzeybatı Rusya’daki Pskov’dan bir paraşütçü kuvveti olan 76. Muhafızlar Hava Taarruz Tümeni’ne işaret ediyor. 76. Muhafızlar Taarruz Tümeni, 2014’te Putin’in doğu Ukrayna’da savaşmaları için özel olarak hazırladığı bir tümen. Tümenin üssünü 2020’de ziyaret eden Putin, askerlere şöyle seslenmişti:

“Halkımız sizinle gurur duyuyor!”

Bunların yanında mart ayından beri, Putin ile yakınlığı bilinen Çeçen lider Ramazan Kadirov’a bağlı üç Çeçen birliğinin Buça’da faaliyet gösterdiği de tespit edildi. Tanıklar, Çeçen birliklerini Buça’nın içinde gördüklerini belirtiyor.

Buça’nın işgali nasıl gerçekleşti?

Buça’nın hemen dışındaki Hostomel Havaalanı, Rus birlikleri için erken bir stratejik hedefti. 27 Şubat’ta, Ukrayna orduları Buça’daki bir Rus tanklarını imha etti. Buça sakinleri, 3 Mart’tan itibaren kasabaya daha fazla Rus askerinin geldiğini ve saldırının sembolü haline gelen beyaz V ile işaretlenmiş tankların Yablunska Caddesi boyunca ilerlediğini anlattı. Rus askerleri genişleyen bir sanayi kompleksinde kamp kurdu. Yerel halkın evde kalmasını emreden Rus askerleri, cadde boyunca güzel buldukları evleri de işgal etti.

3 Mart’ta zırhlı araçlardaki düzinelerce asker, Vitalii Zhyvotovskyi’nin çitini yıkarak Yablunska’nın güzel bir sokağında bulunan evine el koydu. Sonraki yedi gün boyunca Zhyvotovskyi, evini kendi karargâhlarına çeviren yaklaşık 30 Rus askeriyle paylaşmak zorunda kaldığını söyledi. 20 yaşındaki kızı ve komşuları bodrum katında bir odada kaldı.

“Çok fazla bağırma sesi geliyordu”

Bir defasında dört askerin uzun boylu bir adamla eve doğru geldiğini gören Zhyvotovskyi, adamın kafasına beyaz bir çuval geçirildiğini belirtti. Rus askerlerinin adamı dövdüğünü ve Rus yanlısı ayrılıkçıların 2014’ten beri hükümet güçleriyle savaştığı Doğu Ukrayna’da görev yapmış bir savaşçıyı yakaladıklarını söyleyerek övündüğünü duydu. Zhyvotovskyi yaşadığı korku dolu anları şöyle anlattı:

“Birkaç kemiğin kırıldığını duydum. Adamı dövüyorlardı. Çok fazla bağırma sesi geliyordu, çok fazla… Daha sonra birçok kez ateş edildiğini duydum. Uzun bir sessizlik oldu. Adamı, diz üstü çökmüş bir biçimde gördüm.”

Zhyvotovskyi, üstünde yaşayan askerlerle birlikte bodrumda geçirdiği hafta boyunca, binaya en az yedi esir getirildiğini gördüğünü de söyledi. Zhyvotovskyi, kızı ve komşusu 10 Mart’ta evden kaçmayı başardı.

“Anavatanımıza hizmet ediyorsun, seninle gurur duyuyorum”

Zhyvotovskyi, Rus birliklerinin çekilmesinden sonra Buça’ya döndüğünde evinin çoğunun yakıldığını gördü. Rus askerleri, yıkılan oturma odasında askerleri gözaltına aldığı veya sorguladığı yerlilere ait bir yığın Ukraynalı kimlik belgesi bırakmıştı.

Zhyvotovskyi, evinin oturma odasında Pskov’daki 76. Muhafız Hava Taarruz Tümeni’nden paraşütçü Aleksandr Logvinenko’ya ithafen yazılmış bir aşk mektubu buldu. Mektubu yazan Oksana Rybakova, Logvinenko’ya “benim askerim” diye sesleniyor. Rybakova, Logvinenko’nun güvenliğinden endişe ettiğiini mektupta şöyle dile getiriyor:

“Oralar nasıl? İyi ki yakınımdasın, kalbimin yakınlarındasın. Ama aynı zamanda uzaktasın, anavatanımıza hizmet ediyorsun. Seninle gurur duyuyorum.”

Pskov’daki 76. Muhafız Hava Taarruz Tümeni’nden birçok asker de Buça’daydı

Zhyvotovskyi’nin aynı Rus askerleri tarafından işgal edildiğini söylediği komşu bir evin yatak odasında, askerlerden birisinin duvara “Wolf_68” yazdığı görülüyor. 68 sayısı, Moskova’nın güneyindeki Tambov bölgesinin araba plakası. Sosyal medyada da “Wolf_68” varyasyonlarını kullanan Kirill Kryuchkov adında bir Rus tespit edildi.

Kryuchkov Tambov’lu fakat şimdi Pskov’da yaşıyor. Kryuchkov’u tanıyan iki kişi onun 234. Hava Taarruz Alayında görev yaptığını söyledi. Alayın, 76. Muhafız Hava Taarruz Tümeni’nin bir parçası olduğu belirtiliyor. Kendisini tanıyanlardan biri Kryuchkov’un Ukrayna’da olduğunu söyledi.

Kryuchkov 19 Nisan’da Instagram hesabından, bir barda üniformalı askerlerin bira ve nargile içtiğini gösteren üç video yayınladı. Bir askerin kolunda paraşütçü yaması vardı. İkincisinde, Rusya’nın savaşının sembolü olan V harfinin bulunduğu bir yama vardı.

Arkadaşlarından Vitaly Shcherbakov, Kruychkov’un paraşütçü üniforması giyerek sosyal medyada paylaştığı fotoğrafları gazetecilere gösterdi. Shcherbakov, Kryuchkov hakkında konuşmayı ise reddetti.

Rus askerlerinin Buça’da olduğuna dair başka kanıtlar da var

76. Muhafız Hava Taarruz Tümeni’nden paraşütçülerin varlığına dair başka kanıtlar da bulundu. Buça’nın Vodoprovidna Caddesi’ndeki terk edilmiş havan kovanlarından kurtarılan bir belge, havanların 74268 numaralı birimden memurlar tarafından kontrol edildiğini belirtti. Birim 74268, Rus tüzel kişiliklerinin veri tabanına göre Pskov’da bulunuyor. Birimin kayıtlı adresinin, Pskov’da 76. Tümen karargâhını barındıran aynı askeri kompleksin bir parçası olduğu ortaya çıktı.

Bölgenin bir sakini radyo telsiz sinyallerinin bulunduğu bir listeyi buldu. Çağrıların özel bir koda sahip olduğu listede, kodların 76. Tümen’e bağlı 104. Hava Taarruz Tümeni’ne ait olduğu görülüyor.

“Diz çökerken öldürülen gencin cesedini gördüm”

Slavik, 4 Mart’ta tuğla binanın önündeki avluya getirildiğini, soyunup kollarını arkadan bağlayarak diz çökmeye zorlandığını söyledi. Slavik, diğer dört tutsağın yanında yere çömelirken, az önce öldürülen genç bir adamın cesedini gördüğünü söyledi. Ölen kişinin, Rusya’nın işgalinden kısa bir süre önce kurulan Ukraynalı sivillerden oluşan Bölgesel Savunma Gücü için gönüllü olarak çalışan inşaat işçisi Vitalii Karpenko olduğu belirlendi.

Kiev’de bir gıda pazarında çalışan 31 yaşındaki Olena Shyhan, Karpenko’nun kız arkadaşıydı. Savaşın ilk günlerinde Karpenko’yla temasını kaybetmiş ve sosyal medyada yayılan videoda onu cesetler arasında tanımıştı.

Bu yaz birlikte bir eve taşınmayı planladıklarını anlatan Shyhan, bir çocuk sahibi olmayı umduklarını söyledi. Shyhan, üzüntüsünü şöyle dile getirdi:

“O, kimseye zarar vermedi. Hayatımıza birlikte başlıyorduk. Çok fazla planımız vardı.” 

Buça’daki insan hakları ihlalinde Vityaz’ın rolü büyük

Askerlerin karargâhı olarak kullanılan binanın birinci kattaki salonun içinde kan izinin yanında kanla kaplı bir mermi kovanı vardı. Dışarıda ise kamu güvenliğinden sorumlu Ukrayna Ulusal Muhafızları üyeleri, atılan Rus mühimmat ve gaz maskelerini kamyonlarına dolduruyorlardı. İçeriden aldıkları bir Rus kimlik kartını Reuters’a gösterdiler.

Kart, 7 Aralık 2021’de Onbaşı Konstantin Vladimirovich Korshunov‘a verilmiş ve Rusya’nın Vityaz güvenlik gücüne ait 3179 numaralı askeri birliğin bir üyesi olarak atanmıştı. Vityaz, mart ayında Ukrayna’nın işgal altındaki bölgelerinde muhalefeti bastırma ve savaşa karşı çıkan Rusları çökertme suçları nedeniyle ABD tarafından yaptırım listesine alındı. Rusya ise bu tür yaptırımları düşmanca bir davranış olarak değerlendirdi.

Buça Bölge Savcılığı Başkanı Ruslan Kravchenko, Rosgvardiya personellerinin Buça’da olduğunu söyledi. Rosgvardiya ise Vityaz’ın kasabadaki varlığıyla ilgili sorularını yanıtsız bıraktı.

Kimliği tespit edilemeyen komutan ve muhafızların Buça’da olduğu da biliniyor

Rus birliklerinin Yablunska’daki karargâh binasının yakınındaki yerel sakinler, gizemli bir komutanın mart ayı ortasında geldiğini ve bloktaki en güzel evlerden birini devraldığını söyledi. Yerlilerin uzun ve zayıf görünümünden dolayı “Uzun” lakaplı komutan, işgalin sonuna kadar kaldı. İki bölge sakini, yerel halk yakınlardayken görülmemek için komutanın her zaman yüzünü çevirdiğini söyledi. Ayrıca bölge sakinleri, komutanın yüzünü gören herkesi öldürmekle tehdit ettiğini anlattı.

Bölge sakinleri, komutanın 24 saat güvenliği olduğunu söyledi. Komutanın görev süresi boyunca bilinenden fazla şiddet vakasının var olduğu söyleniyor. Komutanın öldürülen sivillerin cesetlerinin gömülmesinin yasakladığı belirtiliyor.

Diğer yandan komutanın, muhafızlarının ve birliğinin kimliği tespit edilemedi.

Çeçen birlikleri de Buça katliamından sorumlu

Bölgenin Çeçen lideri Ramazan Kadirov’a sadık Çeçen güçlerinin dehşet verici bir itibarı var. Birleşmiş Milletler (BM) insan hakları raportörleri, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü, Çeçen savaşçılarını Çeçenya’da yargısız infazlardan, adam kaçırmadan, işkenceden ve yasadışı gözaltılardan dolayı suçluyor. Kadirov ise insan haklarını ihlal ettiğini reddediyor ve iddiaları Batılı istihbarat teşkilatlarının uydurduğunu söylüyor.

Ukrayna Bölgesel Savunma Kuvvetleri üyeleri Buça’nın yaklaşık 13 kilometre kuzeyindeki Lubianka Köyü’nün dışında Çeçen birliklerinin kaldığı bir ev olduğunu söyledi. Kapıların birinde Rusça şu ifadeler yazıyordu: 

“Akhmat bizim gücümüzdür!” 

Bu yazının, Çeçenya’nın eski lideri ve Ramazan’ın babası Akhmat Kadirov’a bir gönderme olduğu düşünülüyor.

Üç Lubianka sakini, Çeçen askerlerin diğer Rus birlikleri tarafından giyilen zeytin yeşili üniformalardan daha yeni ve daha kaliteli kum rengi üniformalar giydiğini söyledi. Bir sakin, Çeçenleri “güzel” üniformalar giydikleri ve bazılarının göğüslerinde Kadirov’un yüzü işlenmiş olduğu için teşhis edebildiğini belirtti. Başka bir sakin ise erkeklerin diğer Rus birliklerinin aksine sakallı olduklarını ve üniformalarında Çeçen bayrağı yamaları olduğunu anlattı.

Bazı Çeçenler sosyal medyada kendi videolarını yayınladı. Yerlerini açıklamamalarına rağmen onların Buça bölgesinde olduklarını tespit edilebildi.

Çeçen komutan Hüseyin Mezhidov’un 26 Şubat’ta Telegram’da yayınladığı bir videoda, kendisinin Buça’nın yaklaşık 5 kilometre kuzeyindeki Hostomel’de olduğu görülüyor.

4 Mart’ta YouTube’da yayınlanan bir videoda, başka bir Çeçen komutan Anzor Bisayev‘in, Buça’nın 25 kilometre batısındaki Borodianka kasabasında olduğu görülüyor. Bisayev de videoda Çeçen lider Kadirov’un babasına övgüler yağdırıyor.

“Buraya geldiler, insanları öldürdüler ve işkence yaptılar”

Kadirov’un Telegram kanalında 22 Mart’ta yayınladığı bir videoda, Çeçen komutan Rayan Dokashev liderliğindeki bir birliğin Borodianka’daki Lenin Caddesi’nde olduğu görülüyor. Kadirov, Telegram’da paylaştığı ek bir gönderide Dokashev’den “kardeşimiz” olarak bahsetmişti.

Bölge sakinlerinden 72 yaşındaki Volodymyr Abramov, Yablunska Caddesi’nin köşesindeki evinden 4 Mart’ta Çeçen askerlerinin şehre doğru ilerleyişini izlediğini söyledi. Abramov, 5 Mart’ta Çeçen askerlerinin kapılarına geldiğini aktardı.

Çeçenler; Abramov, Abromov’un kızı Iryna ve Iryna’nın eşi Oleh’e ellerini kaldırarak dışarı çıkmalarını emretti. Askerlerden biri Iryna’ya defalarca “Nazilerin” nerede saklandığını sorduğunu ve evlerini ateşe verdiğini anlattı. 

Iryna sorgulanırken birlikteki diğer askerler Oleh’in gömleğini çıkarmasını emretti. Onu belden yukarısı çıplak bir şekilde evin dışına getirdiler. Abramov, Oleh’in askerlerden kendisine zarar vermemelerini istediğini söyledi. Abramov, askerlerin Oleh’i diz çökmeye zorladığını belirtti. Oleh daha sonra tapınakta vurularak öldürüldü.

Rus kuvvetleri mart ayı sonlarında geri çekildiğinde, Oleh’in cesedi Yablunska Caddesi’nde geride bırakılan bir düzineden fazla cesetten yalnızca biriydi. Nisan ayında Iryna ve babası, Oleh’e bir cenaze töreni düzenledi ve onu Buça’daki bir aile mezarlığına gömdü.

Iryna, öldürülen eşi için adalet talep ediyor ancak bunun zor olduğunun da farkında. Rusya’nın Buça’da yaşanılanların bölge sakinleri tarafından uydurulduğu iddiasının da oldukça rahatsız edici olduğunu belirtti. Iryna, eşi için adalet arayışını şöyle dile getirdi:

“Buraya geldiler, insanları öldürdüler ve işkence yaptılar. Şimdi de bunu bizim yaptığımızı, bunu kendi kendimize yaptığımızı söylüyorlar. Sadece bunun neden olduğunu, bunun neden kocamın başına geldiğini bilmek istiyorum.”

Kaynak: Reuters

Derleyen: Burak Siperli

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.