IŞİD lideri bilmecesi: Emniyet kaynakları yakalanan kişinin IŞİD’in yeni halifesi olabileceği kanısında, resmi kaynaklar temkinli yaklaşıp “üst düzey yönetici” demeyi tercih ediyor

İstanbul’da IŞİD’e yönelik mayıs ayında düzenlenen bir operasyonda, örgütün yeni liderinin güvenlik güçleri tarafından yakalandığı ileri sürülmüş, resmi kaynaklar bu iddiayı ne yalanlamış ne de doğrulamıştı. Mayıs ayında gerçekleştirilen operasyonda yakalanan kişinin kimliği nihayet ortaya çıktı. İşlemleri için İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne getirilen kişi, Emniyet kaynaklarına göre Mayıs 2022’de İstanbul’da yakalanan IŞİD’in yeni halifesi olabilir. Gelişmeyi duyuran Anadolu Ajansı ve konuyla ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan ise yakalanan kişinin IŞİD’in üst düzey yöneticilerinden biri olduğunu söylemekle yetiniyor. Emniyet’ten basına verilen resmi bilgiye göre, yakalanan kişinin ismi Beşar Hattab Gazel el-Sümeydayi. Üstad Zeyd ismiyle de bilinen Irak vatandaşı el-Sümeydayi’nin adı, bir önceki IŞİD liderinin ölümünden sonra örgütün başına geçmeye aday isimler arasında geçiyordu.

İstanbul’da Mayıs 2022’de gerçekleştirilen IŞİD’e yönelik operasyonlar sırasında yakalanan bir kişinin kimliği uzun süre tartışmalara konu olmuştu. Odatv ve Bloomberg’de çıkan haberlerde atıfta bulunulan İstanbul Emniyet Müdürlüğü yetkilileri, İstanbul’daki operasyonlarda yakalanan kişinin IŞİD’in yeni lideri Ebu Hasan el-Haşimi el-Kureyşi olduğunu ileri sürmüştü.

Resmi kaynaklar bu iddiayı ne yalanlamış ne de doğrulamıştı

Mayıs ayından beri tartışılan operasyonda yakalanan kişiyle ilgili ilk açıklamalar dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geldi. Bosna-Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan ziyareti dönüşünde, Cumhurbaşkanlığı uçağında gazetecilerle görüşen Cumhurbaşkanı Erdoğan, yakalanan kişinin IŞİD’in üst düzey yöneticilerinden biri olduğunu söyledi.

Anadolu Ajansı’na göre Cumhurbaşkanı Erdoğan, yakalanan IŞİD yöneticisi hakkında şöyle konuştu:

“Emniyet Genel Müdürlüğü ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve MİT Başkanlığı, DEAŞ terör örgütüne yönelik önemli bir operasyona daha imza attı ve DEAŞ’ın en önemli üst düzey yöneticileri arasında bulunan ‘Abu Zeyd/Üstad Zeyd’ kod adlı Bashar Hattab Ghazal Al Sumaidai adlı terörist Türkiye’de yakalandı. Bu terörist, DEAŞ terör örgütü lideri Ebubekir El Bağdadi ve ondan sonraki lideri Abdullah Kardaş’ın öldürülmesinden sonra örgüt içerisinde en önemli üst düzey yöneticilerden biriydi.“

Yine Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından verilen bilgiler arasında, İstanbul’da yakalanan el-Sümeydayi yasadışı yollarla Türkiye’ye girmişti ve sahte kimlik kullanarak ve kılık değiştirerek İstanbul’da faaliyetlerini sürdürüyordu. Emniyet, el-Sümeydayi’nin Suriye ve İstanbul’da temas kurduğu kişileri izleyerek el-Sümeydayi’ye ulaşmış ve el-Sümeydayi Mayıs’taki operasyonda Sarıyer-Ayazağa’daki bir evde yakalanmıştı. Emniyet kaynakları da Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan bu bilgileri doğruluyor. Emniyet kaynakları, el-Sümeydayi’nin Türkiye’de olduğuna ilişkin istihbarata yaklaşık altı ay önce ulaştıklarını aktarıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarının ardından el-Sümeydayi önce sabah saatlerinde İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne, sonra da İstanbul Adliyesi’ne götürüldü.

Üç buçuk aydır MİT sorgusunda

Emniyet kaynakları, Mayıs 2022’de yakalanan el-Sümeydayi’nin o tarihten beri MİT tarafından sorgulandığını belirtiyor.

Son dönemde rutin hale gelen bu uygulamaya, diğer üst düzey IŞİD yöneticilerinin yakalanması sonrasında da rastlanmıştı. IŞİD’in üst kademelerinde görev almış Kasım Güler ve Ömer Yetek de uzun süre MİT tarafından sorgulandıktan sonra Emniyet birimlerine teslim edilmişti.

Aynı süreç, Mayıs 2022’de İstanbul’da yakalanan el-Sümeydayi için de işletildi. Mayıs 2022’de yakalanan el-Sümeydayi, MİT’teki sorgusunun tamamlanmasının ardından eylül başında İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne teslim edildi. Yani el-Sümeydayi yaklaşık üç buçuk ay MİT sorgusunda kaldı.

Basına dağıtılan fotoğraflardan, MİT’teki sorgulama öncesi ve sonrasında el-Sümeydayi’nin değişimini görebilmek de mümkün.

Mayıs 2022’de yakalanmadan önce, kılık değiştirerek ve sahte kimlikler kullanarak faaliyet yürüttüğü belirlenen el-Sümeydayi yakalandığı evde, kılık değiştirmekte kullandığı ileri sürülen peruklardan birini takarken Emniyet birimlerince fotoğraflandı.

Solda, el-Sümeydayi’nin İslam Devleti dönemindeki görüntüsü, sağda ise el-Sümeydayi’nin İstanbul’da yakalandığında çekilen bir fotoğrafı görülüyor. Fotoğrafın, İstanbul’da kılık değiştirerek yaşadığı tespit edilen el-Sümeydayi’nin, kullandığı peruklardan birini taktıktan sonra Emniyet birimlerince çekildiği sanılıyor.

Mayıs 2022’deki operasyonun ardından sorgusu için MİT’e gönderilen el-Sümeydayi’nin üç buçuk aylık dönemde sakallarının yeniden uzadığı ve kilo verdiği gözlendi.

Solda, Mayıs 2022’deki operasyonda yakalanan el-Sümeydayi’nin yakalandıktan sonra çekilen bir fotoğrafı, sağda ise Eylül 2022’de İstanbul Emniyeti’ne teslim edildikten sonra çekilmiş bir fotoğrafı görülüyor. Sakalları uzayan el-Sümeydayi’nin aynı zamanda zayıfladığı da anlaşılıyor.

Farklı yaklaşımlar: Yakalan kişi IŞİD’in lideri mi yoksa üst düzey yönetici mi?

Yakalanan kişinin IŞİD komuta kademesindeki konumu ise hâlâ tartışma konusu.

Mayıs 2022’deki operasyonların ardından hem Odatv hem de Bloomberg’de çıkan haberlerde görüşleri sorulan Emniyet yetkilileri, yakalanan kişinin IŞİD’in yeni halifesi olduğunu ileri sürmüştü. Bu konudaki iddialar henüz son bulmadı.

Emniyet kaynakları hâlâ, yakaladıkları kişinin IŞİD’in yeni halifesi olabileceğini düşünüyor ama bu konuda yetkililer kesin bir sonuca varamamışa benziyor.

Bilinmezliklerin nedeni, 2019’dan itibaren IŞİD liderlerini hedef alan iki operasyondan sonra, IŞİD’in belirlediği yeni halifenin kimliğinin tam olarak saptanamaması.

IŞİD’in ilk lideri Ebubekir el-Bağdadi 2019’da, ikinci lideri Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi ise 2022’de İdlib’de kaldıkları evlere düzenlenen ABD operasyonlarında öldü.

IŞİD’in ikinci lideri Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi’nin ölümünün üstünden çok süre geçmeden IŞİD, Ebu Hasan el-Haşimi el-Kureyşi’nin yeni halife olduğunu duyurdu.

el-Bağdadi’nin ölümünün ardından halife ilan edilden Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi ismi de daha önce duyulmamıştı. Daha önce duyulmamış bu künyeyi kullanan kişinin, IŞİD içinde tanınan bir isim olan Emir Muhammed Abdülrahman el-Mevli el-Salbi olduğu sonradan anlaşılmıştı.

Aynı sebeple, IŞİD’in yeni halife olarak duyurduğu son isim olan Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi’nin de bu yeni kimliği üstlenmiş deneyimli bir isim olması gerektiği varsayıldı.

Yeni halifenin gerçek kimliği konusunda kesin bir sonuca varılamadı. Ancak Iraklı güvenlik uzmanları bu makama gelebilecek iki kişi olabileceği konusunda birleşiyor. Üzerinde durulan isimlerin ilki, IŞİD’in ilk halifesi Ebubekir el-Bağdadi’nin ağabeyi Cuma Avad el-Badri’ydi. 2003’ten beri Irak el-Kaidesi’yle birlikte hareket eden el-Badri, o dönemden beri el-Bağdadi’nin yakın çevresinde yer almış ve el-Bağdadi’ye İslam hukuku konusunda danışmanlık yapmış bir isimdi. el-Badri, IŞİD’in Bakanlar Kurulu olarak nitelendirilebilecek Şura yapılanmasının da uzun süredir liderliğini yapıyordu.

Cuma Avad el-Badri’nin, ağabeyi el-Bağdadi’ye kuryelik yapmak üzere defalarca İstanbul’a gelip gitmiş olduğu Iraklı güvenlik birimleri tarafından tespit edildiği için, mayıs ayında İstanbul’da yakalanan kişinin Cuma Avad el-Badri olabileceği değerlendirmeleri de yapılmıştı.

IŞİD liderliği için adı geçen diğer kişiyse, İstanbul’da yakalanan Beşar Hattab Gazel el-Sümeydayi’den başkası değildi. Yine Iraklı güvenlik kaynaklarına dayanarak ortaya atılan iddiaya göre, Üstad Zeyd adıyla da tanınan el-Sümeydayi, 2013’te IŞİD’e katılmıştı ve 2013’e kadar Irak merkezli Ensaru’l İslam grubu içinde faaliyet yürütüyordu. el-Sümeydayi, IŞİD’in Musul’u ele geçirmesinin ardından IŞİD’in içinde önemli bir kadı haline gelmiş, daha sonra IŞİD’in adalet işlerinde daha yüksek bir mertebeye getirildiği ileri sürülmüştü.

Emniyet kaynakları, yakalanıp adliyeye sevk edilen el-Sümeydayi’nin IŞİD’in halife olarak belirlediği son isim olup olmadığı hakkında henüz kesin karara varabilmiş değil. Kaynaklar, el-Sümeydayi’nin IŞİD’in lideri olup olmadığını henüz doğrulayamadıklarını ancak el-Sümeydayi’nin IŞİD’in üçlü yürütmesi için etkin bir kişi olduğunu belirtiyor.