Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait kömür ocağında, grizu patlaması nedeniyle 41 madenci hayatını kaybetti. Kazanın ardından grizu patlamalarının nasıl ve neden meydana geldiği merak ediliyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde meydana gelen ve 41 madencinin hayatını kaybetmesine yol açan facianın ardından yaptığı açıklamada, ilk bulgulara göre kazanın sebebinin grizu patlaması olabileceğini açıkladı. Ertesi gün açıklama yapan AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise facianın sebebinin grizu patlaması olduğunu duyurdu.
Grizu nedir?
Madencilikte metan ve hava karışımına grizu ismi verilir. Kömür madeninin yapısında bulunan metan maddesi, gaz püskürmeleri ve kömür tozu patlamalarına bağlı olarak açığa çıkar ve ocağın içindeki havaya karışır. Havadaki metan gazı oranı yüzde 5,4 seviyesinin üzerine çıktığı zaman patlama riski oluşur ve gerekli sıcaklığın açığa çıkmasıyla patlama gerçekleşir.
Nasıl önlenebilir?
Metan gazı doğada bulunan renksiz, kokusuz ve zehirli olmayan bir gazdır. Havadaki oksijen oranının yüzde 12’nin altına düştüğü durumda boğucu özellik gösterir. Bu yüzden yeraltı maden işletmelerinde kullanılan uygun ve yeterli havalandırma sistemleri, sürekli gaz izleme sistemleri, gaz ölçüm cihazları ve erken uyarı sistemlerinin varlığı, yeraltı işletmelerindeki kazaları önleyebiliyor.
Maden Mühendisleri Odası’nın “Madencilikte Yaşanan İş Kazaları Raporu 2010-2020” raporunda, yeraltı işletmelerinde yaşanan bazı kazaların teknik nedenleri şöyle sıralanıyor:
- Uygun ve yeterli havalandırma bulunmamasına bağlı olarak havadaki metan gazının deşarj edilememektedir.
- Tehlikeli gazlar için “sürekli gaz izleme sistemi” ve erken uyarı sistemlerinin işletmelerde eksik olmasına bağlı olarak tehlikeli gazların sürekli takibi yapılamamakta, gerekli tedbirler zamanında alınamamakta ve tehlikeli durumlarda ocağın tahliyesi sağlanamamaktadır.
- Grizulu ocaklarda kullanılması zorunlu olan “ex-proof ekipmanın” ve devre kesici donanımların zamanla ve tamir-bakım gördükçe bu özelliğini yitirmesinin önüne geçilememektedir.
- Patlayıcı maddelerin grizulu ocaklarda kullanılabilecek özellikte olmaması, yetkisiz ve ehliyetsiz kişilerce ateşlenmesi, kurallara eksiksiz olarak uyulmaması, ateşlemelerde gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmaması ciddi kayıplarla sonuçlanan kazalara sebep olmaktadır.
Türkiye’de grizu patlamaları
Metan maddesi, yoğun olarak taşkömürü bünyesinde bulunduğu için kapalı kömür ocaklarında yaşanan kazaların ana sebeplerindendir. Maden Mühendisleri Odası’nın açıkladığı verilere göre, 1983-2020 yılları arasında yeraltı kömür işletmelerinde meydana gelen 25 kazanın 15’i grizu patlaması sebebiyle gerçekleşti. Kazalarda toplam bin 16 kişi hayatını kaybetti. Son kazanın yaşandığı ocakta 31 Ocak 1990 tarihinde de grizu patlaması olmuş, beş kişi hayatını kaybetmişti.
Türkiye’de daha önce yaşanan bazı grizu patlamaları şöyle:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
- 11 Haziran 1954 Zonguldak Ereğli Kömür İşletmesi – 6 ölü
- 15 Mart 1965 Amasya Yeniçeltek Linyit İşletmesi – 69 ölü
- 7 Mart 1983 Zonguldak Ereğli Armutçuk Kömür İşletmesi – 102 ölü
- 7 Şubat 1990 Amasya Yeniçeltek Kömür İşletmesi – 68 ölü
- 3 Mart 1992 Zonguldak Kozlu Kömür İşletmesi – 263 ölü
- 17 Mayıs 2010 Zonguldak Kilimli Karadon Kömür İşletmesi – 30 ölü
- 8 Ocak 2013 Zonguldak Kozlu Kömür İşletmesi – 8 ölü
