AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yasal sürece göre 18 Haziran 2023’te yapılması beklenen cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçiminin 14 Mayıs’ta yapılacağının işaretini verdi. AKP’nin bugün (18 Ocak) yapılan grup toplantısında konuşan Erdoğan, 2023 seçimleri için Demokrat Parti’nin 1950’de iktidara geldiği 14 Mayıs’ı işaret etti. Erdoğan, “Milletimiz 73 yıl sonra bir kez daha aynı gün, Altılı Masa diyerek karşımıza çıkan darbe şakşakçılarına, kifayetsizlere ‘yeter’ diyecektir” dedi.
Muhalefet partilerinin seçim tarihinin öne alınması için 6 Nisan tarihinden önceyi telaffuz etmesi ve bu tarihten sonra yapılacak bir erken seçime destek vermeyeceğini açıklaması üzerine iktidar bloku seçim tarihi konusunda farklı arayışlara girdi. Erdoğan ve AKP yöneticileri, seçimin tarihinin değişebileceğini, bunun “erken seçim”, değil, “öne alınmış seçim” olacağını dillendirdi.
Erdoğan seçim tarihini öne alırsa tekrar aday olabilir mi?
Seçim tarihinin öne alınması beraberinde farklı tartışmaları da gündeme getiriyor. Erken seçim ile seçim tarihinin kısa bir süre öne alınması aynı şey değil. Seçimin öne alınmasıyla Erdoğan, kendisine ve partisine yarayacak seçim tarihini belirleyebilir mi?
Tartışılan bir diğer konu ise seçimlerin tarihini cumhurbaşkanının öne alması durumunda, daha önce iki kez cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan, yeniden cumhurbaşkanı adayı olabilir mi? Anayasanın 116. maddesi, cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde olan kişinin, seçimlerin TBMM tarafından erkene alınması halinde üçüncü k3z aday olabileceğini düzenliyor.
Bu konuda anayasa hukukçuları ikiye ayrılmış durumda. Cumhurbaşkanlığı sistemini getiren anayasa değişikliklerinin yapıldığı dönemde TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı olan, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Erdoğan’ın ilk döneminde eski anayasaya göre cumhurbaşkanı seçildiğini, anayasa değişikliğinden sonra cumhurbaşkanı seçildiği için, ikinci dönem aday olmasının önünde bir engel olmadığını savunuyor.
Bazı anayasa hukukçuları ise Anayasa’nın 101. maddesi “Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir” hükmünün açık olduğunu, bu nedenle Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabilmesi için erken seçim kararının TBMM tarafından alınması halinde aday olabileceğini savunuyor.
Seçim kararını neden TBMM değil de Erdoğan alıyor?
Seçimler zamanında yapıldığı takdirde, seçim tarihi 18 Haziran 2023 Pazar günü olacak ve Yüksek Seçim Kurulu (YSK) buna uygun bir seçim takvimi açıklayacak. Bu durumda, YSK 19 Nisan’da açıklayacağı takvim ile seçim sürecini başlatacak. Seçimlerin TBMM tarafından öne alınabilmesi için Anayasa’nın 116. maddesi gereğince beşte üçlük bir çoğunluğa, 360 milletvekilinin oyuna ihtiyaç var. Cumhur İttifakı’nı oluşturan AKP, MHP ve BBP mevcut durumda Meclis’te 335 milletvekiline sahip ve seçimlerin öne alınabilmesi için, muhalefetten 25 milletvekilinin oyuna ihtiyaçları var. Muhalefet partileri de 6 Nisan’dan sonra yapılacak bir erken seçime destek vermeyeceklerini açıklayınca, TBMM’den erken seçim kararı alınmasının mümkün olmayacağı görüldü.
Bu durumda seçimlerin erkene alınması ancak cumhurbaşkanının kararı ile mümkün. 2018 seçimleri 24 Haziran’da yapılmış olmasına karşın AKP’li yetkililer, “mevsim şartları”, “üniversite sınavları”, “Kurban Bayramı’nın yakın olması” gerekçelerini öne sürerek seçimlerin bir miktar “öne alınacağını” dillendirmeye başlamışlardı. Bu açıklamalara ek olarak Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli de, Erdoğan da seçimlerin bir ay kadar öne alınabileceğini açıklamışlardı. Muhalefetten destek alamayan Erdoğan, bugünkü grup toplantısında seçimler için 14 Mayıs tarihini zikretti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Seçimlerin erkene alınması ve seçim takvimi
Seçim tarihinin öne alınmasının iki yolu var. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) seçimlerin öne alınması için bir karar alacak ve bu kararı alırken seçim tarihini de belirleyecek. YSK da belirlenen bu tarihe göre, geriye doğru 60 gün giderek seçim takvimini başlatacak. Bu sürenin 60 günden az olması durumunda YSK “sıkıştırılmış seçim takvimi” uygulayacak ve yasada belirtilen süreleri kısaltacak. 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 9. maddesinde bu yetki YSK’ya veriliyor.
Seçim tarihinin öne alınmasının bir yolu da cumhurbaşkanının bu yönde karar alması. Cumhurbaşkanının seçim tarihini öne alması durumunda, bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete’de yayınlanmak zorunda. Aynı kural, erken seçim kararını Meclis’in alması durumunda da geçerli.
Seçimin zamanında yapılması ya da öne alınmasının Meclis tarafından kararlaştırılması halinde, seçim takvimi geriye doğru 60 gün gidilerek YSK tarafından başlatılıyor.
Seçim takvimi karmaşası, hukukçular arasında görüş ayrılığı
Seçimlerin öne alınması kararının cumhurbaşkanınca verilmesi durumunda ise işler biraz karışık. 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 8. maddesinde “Yenileme kararının Cumhurbaşkanınca verilmesi halinde, bu kararın verildiği günden sonra gelen doksanıncı günü takip eden ilk Pazar günü oy verilir” hükmü yer alıyor.
6271 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 3. maddesinin 4. fıkrasında ise bu konu “Seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde bu karar kırksekiz saat içinde Resmî Gazete’de yayımlanarak ilân olunur. Bu kararın verildiği günden sonra gelen altmışıncı günü takip eden ilk Pazar günü Cumhurbaşkanı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi birlikte yapılır” şeklinde düzenlenmiş.
İki yasadaki farklı ifadeler nedeniyle hukukçular arasında seçim takviminin başlangıç tarihi konusunda tartışma yaşanıyor ve her iki görüşü de savunan hukukçular var.
Seçim takvimi 6 Nisan’dan önce açıklanırsa hangi yasa uygulanacak?
Erdoğan’ın seçim tarihini 14 Mayıs olarak açıklaması durumunda geriye doğru 60 gün gidildiğinde 16 Mart 2023 Perşembe günü seçim takvimi işlemeye başlayacak ve YSK buna göre seçim takvimini açıklayacak. Seçimlerde ittifak uygulamasını kaldıran, il, ilçe seçim kurullarında görev yapacak hakimlerin kura usulü ile belirlenmesini getiren uygulama 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Anayasa gereğince de bu değişiklik 6 Nisan 2023’te yürürlüğe girecek. Her ne kadar oy verme günü 14 Mayıs olsa da YSK seçim takvimini 16 Mart’ta açıklayacak ve takvim açıklandığında eski yasa yürürlükte olduğu için, seçim sürecinin eski yasaya göre işletilmesi gerektiğini savunan hukukçular var. Eski yasa, ittifak içinde yer alan partilerin oylarını birlikte değerlendirirken, yeni düzenleme ittifak içindeki partilerin milletvekili dağılımlarını her partinin aldığı oya göre yapılmasını düzenliyordu.
Seçimler 14 Mayıs’ta yapılsa da, süreç 16 Mart’ta başladığı için seçimler eski seçim yasasına göre mi yapılacak, yeni yasaya göre mi yapılacak? Ağırlıklı görüş yeni yasaya göre olsa da, tersini savunan hukukçular da bulunuyor. Konuya ilişkin görüştüğümüz bir parti yetkilisi ise seçim tarihi açıklandığında konunun değerlendirileceğini, gerek duyulması halinde YSK’ya konunun değerlendirilmesi için başvurulabileceğini açıkladı.
