Elektrikli scooter, özellikle trafik sorununun yaşandığı kentlerde alternatif bir ulaşım aracı olarak karşımıza çıkıyor. Kiralanabilir scooterların kaldırımlara park edilmesi ise tartışmaları beraberinde getirdi. Paylaşımlı scooter şirketi Martı, park yeri inşa ederek bu yerleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) hibe edeceğini açıkladı fakat scooter sürücüleri için tek sorun park değil.
Elektrikli scooter, kalabalık ve günün her saati trafik sorununun yaşandığı kentlerde alternatif bir ulaşım aracı olarak karşımıza çıkıyor.
Koronavirüs salgını ve kiralanabilir elektrikli scooter hizmeti veren firmalarla birlikte scooter kullanıcılarının sayısı arttı. Parkta otururken, kaldırımda yürürken veya manavda alışveriş yaparken kısacası her an yanınızdan hızla bir elektrikli scooter geçebilir.
Ulaşımı kolaylaştıran scooterlar, park sorunu ve can güvenliği tartışmalarına neden oluyor.
Paris’te referandum
Scooter tartışmalarının yoğun yaşandığı Fransa’nın başkenti Paris’te kiralanabilir scooter kullanımının devam etmesi ya da yasaklanması kararının alınması için referanduma gidilecek.
Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, referandumda Paris sakinlerine “çok basit bir soru” sorulacağını belirterek, bu sorunun “Scooter kullanmaya devam edecek miyiz, etmeyecek miyiz?” olduğunu söyledi.
İzleyin | Elektrikli scooter hakkında bilmeniz gerekenler
Kadıköy ve Ataşehir’de toplatma kararı
Paris’te alınan referandum kararının ardından Türkiye’de Kadıköy ilçesinde scooterlar toplatıldı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Türkiye’de scooterların toplatılmasının nedeni sayılarındaki kontrolsüz artış ve yurttaşlardan gelen şikayetler.
Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Kaldırımda yayanın hakkının önüne hiçbir şeyin geçmesini istemiyoruz. Bunların hepsini toplayacağız. Kadıköy’de yasal sınırın üç-beş katı fazla scooter var” demişti.
Odabaşı’nın açıklamasının ardından belediye ekipleri uygunsuz park eden scooterları topladı.
Ataşehir Belediyesi ise toplatma kararını sosyal medya hesabından şöyle duyurdu:
“Değerli komşularımız, elektrikli scooter sayısının kontrolsüz artışı dolayısıyla kaldırımlar yayaların yürüyemeyeceği duruma geldi. Yasal sayının üzerindeki scooterlar cadde ve sokaklardan kaldırılmadığı takdirde zabıta ekiplerimiz tarafından toplanacak.”
İBB ile anlaşma
Scooterların toplatılmasının ardından bir gelişme yaşandı. Paylaşımlı scooter şirketi Martı, park yeri inşa ederek bu yerleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) hibe edeceğini açıkladı.
Açıklamada, “Scooterlar doğası gereği ve kanunlara göre, işgaliyesini belediyeye ödemek kaydıyla serbest dolaşım hakkına sahiptir ve belediyeler tarafından resmi olarak kapatılmamış tüm alanlara özgürce park edebilir. Görüşmelerimiz sonucunda Martı, yüksek kullanım kaynaklı Martı birikmesi olan, öncelikle 100 ardından da 500 adet İBB’nin belirleyeceği noktada ‘Scooter ve Bisiklet Park Yeri’ inşa edip İBB’ye hibe edecek” denildi.
Martı ile İBB’nin anlaşmasının ardından park sorunu çözüme kavuşmuş gibi duruyor. Fakat yayalar ve kullanıcılar için tek sorun park değil.
2021’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından elektrikli scooter yönetmeliği hazırlandı.
Yönetmelikte belirlenen kurallar neler?
Yönetmelikte, elektrikli scooter kullanımı için yaş sınırı 15 olarak belirlendi. Araçları yaya yolunda kullanmak ise yasak.
Kurallar şöyle:
- Elektrikli scooterlar en fazla saatte 25 kilometre hızla gidebilecek. Azami hız sınırı 50 kilometre ve üzeri olan karayollarında da kullanılamayacak
- Araçlar yaya yollarında kullanılamayacak
- Elektrikli scooterlar bisiklet yolunun olduğu yerlerde taşıt yolunda sürülemeyecek
- Sürücüler, manevra için işaret vermeleri dışında aracı iki elleriyle kullanmak zorundalar
- Sürücülerin araçlarını bir şeritte yan yana sürerek şeridi işgal etmesi ve başka araçlara tutunarak sürmesi yasak
- Scooterlara birden fazla kişi binemez ve yük taşınamaz
- İzin alınarak yapılan gösteriler dışında, akrobatik hareketler yapılarak sürülmez
- Park edilirken özel mülkiyetin ihlal edilmesi, kamu nizamının bozulması, yayaların veya engellilerin hareketlerini engelleyecek şekilde park edilmesi yasak
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nde 18 Ağustos’ta yapılan değişiklikle ise elektrikli scooter sürücülerinin akşam saatlerinde reflektif (fosforlu) olan giysileri giymesi zorunlu hale getirildi.
“Can güvenliği yok”
Uzmanlar yönetmelikte eksiklikler olduğunu sık sık dile getiriyor. Medyascope‘a konuşan Yol Güvenliği ve İleri Sürüş Teknikleri Uzmanı Yiğit Dedeoğlu da yönetmeliğe dikkat çekti.
Scooter kullanıcılarının en büyük sorununun can güvenliğinin sağlanamaması olduğunun altını çizen Dedeoğlu, “Scooterlarla alakalı yönetmelik yayınlandı ve yönetmeliğe göre kaldırımdan gitmeleri yasaklandı. Yaya güvenliği için bu doğru bir adım fakat bizim sürücülerimiz mikromobilite araçlarına hazır değil. Can güvenliği sorunu yaşanmaya başlandı, ölümler meydana geldi” dedi.
“Bisiklet yolları yeterli değil”
Türkiye’de bisiklet yollarının yetersiz olduğunu belirten Dedeoğlu, scooter kullanıcılarının gidecek güvenli bir yol bulamadıklarını dile getirdi:
“Ülkemizde bisiklet yolları gelişmiş değil. Taşıt yolları ve sürücülerimiz buna hazır değil. Gerek hoşgörü gerek eğitim anlamında maalesef eksikler.”
Kaza nedenleri neler?
Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı tarafından her ay, aylık kaza istatistiklerinin yer aldığı bir rapor kamuoyu ile paylaşılıyor. Raporda kaza, yaralı ve ölü sayısının yanı sıra trafik kazalarına karışan araçların cinslerine göre dağılımı da ayrı bir bölüm olarak veriliyor. Kazalara karışan araçların arasında elektrikli scooterlar yer almıyor. Türkiye’de, scooter kazalarına ilişkin resmi veri paylaşımı henüz mevcut değil.
Basına yansıyan son ölümlü kaza ise 19 Kasım 2022’de meydana geldi. Sakarya’da meydana gelen kazada 21 yaşındaki scooter sürücüsü Hacer Ölmez hayatını kaybetti.
Yiğit Dedeoğlu, scooter sürücülerinin otomobil sürücüleri ile sorunlar yaşadığını vurgulayarak kaza nedenleri hakkında şöyle konuştu:
“Taşıt yolunda seyrederken otomobil sürücüleriyle çeşitli sorunlar yaşıyorlar. Örneğin otomobil sürücülerinin aniden kapı açması, park halinde olan bir otobüs sürücüsünün scooter sürücüsünü fark edememesi, şerit değiştirirken sinyal kullanmadan aniden şerit değiştirmesi. Bunlar scooter sürücülerini olumsuz yönde etkiliyor.”
“Trafikte gelebilecek tehlikeleri bilmiyorlar”
Dedeoğlu, scooter sürücülerinin de trafikte tehlike yarattığı durumlar olduğunu belirtti. Scooter kullanmak için ehliyet zorunluluğu olmadığına dikkat çeken Dedeoğlu sözlerine şöyle devam etti:
“Trafikte elektrikli scooter kullanmak için herhangi bir ehliyete ihtiyaç yok. Belirli bir yaşın üzerindeyseniz scooter kiralayarak trafiğe çıkabiliyorsunuz.
Bu kişiler belki bir otomobilin yolcu koltuğunda bir kere bile seyahat etmemiş kişiler olabiliyor. Yani bırakın direksiyonda oturmayı, yolcu koltuğunda bile belki hayatta hiç seyahat etmemiş kişiler olabiliyor ve bu da trafik düzenini, trafiğin akışını ve trafikte gelebilecek tehlikeleri tanımamaları anlamına geliyor.
Trafikte diğer sürücülerin tahmin edemeyeceği şekilde hareketler yaptıkları zaman ya da bir otomobil sürücüsü tahmin edilemeyecek bir hareket yaptığı zaman bu kazayla sonuçlanıyor. Çünkü trafiğin düzenini birçoğu bilmiyor. Nerede durulur, nerede kavşağa girilir? Kavşağa girerken nelere dikkat edilir? Karşıdan karşıya geçerken ne taraftan araç gelebilir? Bunu bilmeyen birçok scooter sürücüsü var ve bunlar da ciddi kazalara sebebiyet verebiliyor.”
“Firmalar yeterli denetlenmiyor”
Dedeoğlu, kiralanabilir scooter hizmeti veren firmaların yeterli denetlenmediğini söyleyerek, park sorununa da dikkat çekti:
“Scooter çok hızlı hayatımıza girdi ve özellikle genç kesimin hayatının bir parçası oldu. Ciddi derecede hayatı kolaylaştırıcı bir araç ve bu yüzden çok yoğun kullanılıyor. Hayatımıza hızlı girdiği için fazla adaptasyon sağlayamadık. Paylaşımlı scooter işletmelerini yapan teknoloji şirketlerinin yeterli denetlenmediğini ve bu sektörün kontrolsüz bir şekilde büyüdüğünü düşünüyorum.
En büyük problem kaldırımlarda parklanmalar diyebiliriz. Yayalar oldukça şikayetçi. Parklanma olayının hızlıca çözülmesi gerekiyor. Denetimin fazla olması ve bu paydaşlarla yani firmalarla yerel yönetimlerin işbirliği yapması gerekiyor.“
İzleyin | Elektrikli scooter hakkında bilmeniz gerekenler
Alınması gereken önlemler
Dedeoğlu, trafik eğitiminin ve bisiklet yolunun önemini vurgulayarak sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Scooter sürücülerinin ehliyetinin olmaması ve trafik eğitiminin olmaması kazaların başında geliyor. Aynı zamanda sürücülerimizin de otomobil, kamyon, kamyonet, minibüs tipi haricindeki araçlara tahammülü yok. Bu konuda oldukça eğitimsizler ve bu tarz araçlara yaklaşımları çok güvensiz. Bisiklet yolları olmadığı sürece biz bu konuları konuşmaya devam ederiz.”
