Rûsya daxuyand ku nêzîkbûna di navbera Enqere û Şamê de ji bo çareserkirina pevçûna Sûriyê girîng e û amade ye ku di vî warî de alîkariyê bike. Wezareta Karên Derve ya Rûsyayê destnîşan kir ku ew piştgiriya hemû hewldanên ji bo normalîzekirina têkiliyên di navbera her du welatan de dikin.
Wezareta Karên Derve ya Rûsyayê roja Çarşemê daxuyand ku normalîzekirina têkiliyên di navbera Sûriye û Tirkiyeyê de ji bo gihîştina çareseriyeke berfireh a pevçûna Sûriyê “pir girîng e”. Berdevka wezaretê Maria Zaharova di civîna çapemeniyê de got ku ew ji wê yekê dest pê dikin ku normalîzekirina di navbera Enqere û Şamê de ji bo pêşxistina çareseriya berfireh a Sûriyê û xurtkirina ewlekariya herêmî girîngiyeke mezin heye. Zaharova tekez kir ku hewldanên ji bo tecrîdkirina Sûriyê ji têkiliyên herêmî û navneteweyî “şaş in” û got ku “eşkere ye” ku Sûriyê dê di dawiyê de vegere hevkariyê bi welatên cîran re û têkiliyên dîplomatîk “bi gelek kesên ku berî deh salan red kiribûn” dîsa saz bike.
Rûsya amade ye ji bo pêşxistina diyalogê
Zaharova diyar kir ku li Moskovayê ji bo avakirina têkiliyan di formatên cûda de civîn hatin lidarxistin. Wê got: “Bi gotûbêjkirina hemû mijarên ji bo pêşxistina têkiliyên Tirkiye-Sûriyê di asta herî bilind de, bingehek pir baş ji bo pêşxistina diyalogê hat avêtin.” Berdevkê diyar kir ku ew bi taybetî di formata Astanayê de, ku gelek caran bandora xwe û derbasdariya xwe îspat kiriye, amade ne ku hevahengiya xwe bêhtir bikin da ku alîkariya danûstandinên di navbera Enqere û Şamê de bikin. Zaharova di dawiyê de got: “Bi giştî, em piştgiriya normalîzekirina têkiliyên di navbera her du welatan de dikin.”
Di nav pevçûna Sûriyê de, Tirkiyeyê piştgirî daye hêzên serhildêr, di nav de yên ku bi el-Qaîde û komên tundrew ên din re girêdayî ne. Tirkiyeyê her wiha çend caran ketiye nav axa Sûriyê, bi taybetî li dijî Kurdan li Efrînê di 2018’an de, û hê jî beşên mezin ên bakurê welêt kontrol dike. Dema ku şer li Sûriyê dest pê kir, Erdogan, wê demê serokwezîrê Tirkiyeyê, Esed ji ber tundiya li dijî gelê xwe rexne kir. Erdogan daxwaza rakirina serokê Sûriyê ji desthilatê kir û ew wek “terorîst” bi nav kir.
Pêşveçûnên dawî di têkiliyên Tirkiye-Sûriyê de
Meha borî, Serokê Tirkiyeyê Recep Tayyip Erdogan got ku dibe ku ew hevtayê xwe yê demeke dirêj dijmin Beşar el-Esed vexwîne Tirkiyeyê. Ev daxuyanî piştî ku Esed ji şandeke bilind a Rûsyayê re got ku ew “ji hemû pêşniyarên têkildarî têkiliya di navbera Sûriye û Tirkiyeyê de, ku li ser serweriya dewleta Sûriyê li ser tevahiya axa wê ne, vekirî ye.” Esed, ku ji hêla Îran û proxiyên wê ve jî bi hêzî tê piştgirî kirin, berê her potansiyela nêzîkbûnê bi vekişîna tevahî ya hêzên Tirkiyeyê ji Sûriyê ve girêdabû.
Sûrî di Adara 2011’an de li dijî rejîma Esed rabûn, ku bû sedema şerê navxweyî yê tevahî ku jiyana bi sed hezaran kesan ji dest da, milyonan kes bêtir hewcedarê alîkariya mirovî hişt, û beşek mezin a jêrxaneya welat hilweşand. Li gorî hejmarên Neteweyên Yekbûyî, ji destpêka şerê navxweyî ve zêdetirî 13 milyon Sûrî, nîvê nifûsa welat a beriya şer, koçber bûne, ji wan zêdetirî 6 milyon penaber in ku ji welatê şerê reviyane. Milyonan Sûrî li Tirkiyeyê dijîn. Ev rewş girîngiya normalîzekirina têkiliyên di navbera Tirkiye û Sûriyê de û bandora wê ya potansiyel li ser krîza koçberiyê nîşan dide.
