Bugün, 21 Eylül. Yani Dünya Alzheimer Günü. Alzheimer nedir? Alzheimer ile demans aynı şey midir? Belirtileri nelerdir? Erken teşhis önemli midir? Genetik mi? Hangi tedaviler uygulanıyor?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre dünyada 55 milyon insan demans hastası. 2050’de bu sayının 139 milyona ulaşması bekleniyor. Her 3 saniyede bir, birine demans teşhisi konuluyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2022 yılı Türkiye Sağlık Araştırması Raporu’na göre ülkemizde 65 yaş üzerindeki bireylerde Alzheimer hastalığı görülme sıklığı yüzde 5,5.
Demans ve Alzheimer aynı mı?
Demans, beynin birçok hastalığında görülen bir semptom.
Demans teşhisi konulan hasta, özellikle yakın zamandaki olayları hatırlamakta zorluk çeker.
Demans’ın belirtileri arasında davranış, ruh hali ve kişilik değişiklikleri, tanıdık yerlerde kaybolma veya konuşmada doğru kelimeyi bulamama var.
Alzheimer ise demansa neden olan hastalıklar arasında en yaygını.
Alzheimer’ın erken belirtileri neler?
Alzheimer hastalığının ilk belirtisi, genellikle hafıza kaybı.
Alzheimer çoğunlukla bir yaşlılık hastalığı. 80 yaşın üzerindeki her altı kişiden birinde görülür. Erken (genç) başlangıçlı Alzheimer hastalığı nadir görülür. Alzheimer vakalarının yüzde 5’i 65 yaşın altındaki kişilerde ortaya çıkar. Çok daha az sayıda insan ise 30’lu ve 40’lı yaşlarında etkilenebilir.
Genç yaşta Alzheimer’a yakalanmak için bilinen tek risk faktörü, yakın akrabaların da erken başlangıçlı hastalığa sahip olması.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Alzheimer’ın erken evresinde hasta, bağımsız olarak yaşamına devam eder. Çalışabilir, araba kullanabilir ve sosyal aktivitelerin bir parçası olabilir. Belirtiler bu aşamada belirgin olmayabilir, ancak aile ve yakın arkadaşlar durumu fark edebilir.
Orta evre en uzun evredir ve uzun yıllar sürebilir. Alzheimer hastalığının orta evresinde demans belirtileri daha belirgindir. Bu evrede Alzheimer hastası, yardım alarak günlük yaşam aktivitelerine devam edebilir.
Hastalığın ileri evresinde belirtiler şiddetlenir. Bireyler çevrelerine tepki verme, konuşmayı sürdürme ve en sonunda hareketi kontrol etme yeteneklerini kaybederler. Hala cümleler kurabilirler ancak iletişimde güçlük yaşarlar. Bellek ve bilişsel beceriler kötüleşmeye devam ettikçe önemli kişilik değişiklikleri meydana gelebilir ve bireyler, zamanla kapsamlı bakıma ihtiyaç duyarlar.
Demans önlenebilir mi?
Demansa yakalanmayı engellemenin kanıtlanmış bir yolu yok.
Yapılan bazı araştırmalara göre yaşam tarzındaki değişiklikler ile demans önlenebilir.
Alzheimer kalıtsal mı?
Alzheimer kalıtsal olabilir.
Alzheimer’lı bir ebeveyne veya kardeşe sahip olmak hastalığa yakalanma riskini artırır. Ancak Alzheimer’a yakalanmış bir akrabanızın olması, illa da Alzheimer’a yakalanacağınız anlamına gelmez.
Tam tersi de mümkün: Ailenizde Alzheimer hastası olmaması, Alzheimer hastalığına yakalanmayacağınız anlamına da gelmez.
Alzheimer tedavisinde hangi ilaçlar kullanılıyor?
Yapılan bazı klinik deneylerde, bazı ilaçların Alzheimer hastalığının hızını yavaşlattığı kanıtlandı.
Donanemab ve lecanemab, hastalığın erken evrelerinde beyindeki amiloid adlı proteini hedef alıyor. Amiloid, beyin hücreleri arasındaki boşluklarda birikerek hastalığın özelliklerinden biri olan plakları oluşturuyor.
Bu ilaçlar, bilimsel çalışma aşamasını geçip hastanede kullanıma sunulmuş değil.
Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Alzheimer hastalarında bilişsel zayıflamayı yavaşlatan lecanemab adlı ilaca ruhsat vermeyi reddetti.
Kaynak: BBC Türkçe
