İsrail’in Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı öldürmesi ve akabinde Lübnan’ın güneyine başlattığı “sınırlı kara harekâtı”, İsrail ve Hizbullah arasındaki 42 yıllık çatışmanın son halkası oldu. On binlerce insanın hayatını kaybettiği bu uzun soluklu düşmanlığın kökleri, İsrail’in 1982’de Lübnan’ı işgaline dayanıyor. İsrail-Hizbullah çatışmasının 42 yıllık kanlı tarihini derledik.
Hizbullah-İsrail çatışması, 42 yılı aşkın süredir bölgede istikrarsızlığın başat nedeni. Binlerce sivilin ölümüne neden olan bu uzun soluklu düşmanlık, Ortadoğu’nun en karmaşık ve çözümsüz sorunlarından biri.
İsrail’in Hizbullah hedeflerine yönelik telsiz ve çağrı cihazları saldırısı, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın öldürülmesi ve İsrail’in başlattığı “sınırlı kara harekâtı, uzun süreli çatışmanın yeni bir evresini başlattı.
Peki İsrail-Hizbullah çatışması nasıl başladı?
Savaşın eşiğine gelen İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmanın kronolojisi
1982: Lübnan işgali ve Hizbullah’ın doğuşu
İsrail-Hizbullah çatışmasının temelleri, İsrail’in 1982 Haziran’ında Lübnan’ı işgal etmesiyle atıldı.
İsrail, o tarihlerde Bekaa Vadisi’ni üs olarak kullanan Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) saldırılarına karşılık olarak Lübnan’a girdi. İsrail diplomatik misyonunun internet sitesindeki bilgilere göre, 1982’deki işgalin nedeni, Filistin sınırındaki baskınlarını ve çatışmaları durdurmak, Lübnan’daki Suriye varlığını ve etkisini bitirmek ve “Lübnan’da İsrail ile barış anlaşması imzalayabilecek daha dostane bir hükümetin kurulmasına yardımcı olmak”tı.
Yoğun hava, deniz ve ağır silah bombardımanının eşlik ettiği işgalde İsrail birden çok cephede üstünlük elde etti. Batı Beyrut’a kadar ilerleyen İsrail ordusu, FKÖ’yü kuşattı. Bu işgal sırasında, FKÖ karşıtı bazı paramiliter Lübnanlı sağ gruplar İsrail ordusuyla koordineli olarak Sabra ve Şatila’da 2 bin ile 3 bin 500 arasında Filistinli mülteci ve Lübnanlı sivili katletti.
“Allah’ın Partisi” anlamına gelen Hizbullah, İran tarafından desteklenen Şii İslamcı bir siyasî parti ve silahlı örgüt.
Hizbullah’ın temelleri, İsrail’in 1982 yılında Filistinli militanların saldırılarına yanıt olarak Lübnan’ın güneyini işgal etmesinden sonra atıldı. İşgale karşı çıkmayı savunan Şii liderler, dönemin önde gelen İslamî Emel Hareketi’nden ayrıldı ve Bekaa Vadisi’nde bulunan İran Devrim Muhafızları’ndan askeri ve örgütsel destek aldı. Şii milis güçleri arasında önemli bir rol oynayan bu grup, daha sonra Hizbullah’ı kurdu.
1983: İlk büyük saldırı
Hizbullah o dönem, İsrail ordusu ve müttefiki Güney Lübnan Ordusu’nun (GLO) yanı sıra Lübnan’daki yabancı güçlere yönelik saldırılar düzenledi. Hizbullah, 1983 yılında ABD Büyükelçiliği ve ABD Deniz Piyadeleri kışlalarına yönelik düzenlenen ve 258 ABD ve 58 Fransız askerinin ölümüne neden olan saldırılardan sorumlu tutuluyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
1985: İsrail’in geri çekilmesi
Hizbullah’ın artan gücü, İsrail’i 1985’te Litani Nehri’ne kadar geri çekilmeye zorladı.
İsrail, Lübnan-İsrail sınırı boyunca “güvenlik bölgesi” ilan etti. Bu bölge, İsrail’in 2000 yılındaki çekilmesine kadar İsrail yanlısı Güney Lübnan Ordusu tarafından kontrol edildi.
1992: Hizbullah, Lübnan siyasetinde
Örgüt zamanla Lübnan siyasetinde de aktif rol aldı. 1992’de ilk seçimlere katıldı ve parlamentoda 8 sandalye kazandı.
Hizbullah, zaman içinde siyasi gücünü artırdı. Bugün örgütün ve müttefiklerinin 62 sandalyesi bulunuyor.
1993: Yedi Gün Savaşı
Temmuz 1993’te İsrail, “Hesap Sorma Operasyonu” adını verdiği bir saldırı başlattı.
Lübnan’da Yedi Gün Savaşı olarak bilinen bu çatışmada 118 Lübnanlı sivil öldü, 500’ü yaralandı. Binlerce bina yıkıldı.
1996: Nisan Saldırıları ve Kana katliamı
11 Nisan 1996’da İsrail, “Gazap Üzümleri Operasyonu” adı altında 17 günlük bir saldırı başlattı. 18 Nisan’da İsrail, Kana köyü yakınlarındaki bir Birleşmiş Milletler (BM) üssünü vurdu. Saldırıda 37’si çocuk, 106 sivil öldürüldü ve 116 kişi yaralandı.
2006 savaşı: İsrail’in Lübnan’a karadan sınırlı harekâtı
2006’da Lübnan’ın bir kaç kilometre içlerindeki kasabalar ve etrafındaki alanlara yapılan kara harekâtı, 1982’dekine göre daha sınırlı ve yavaştı.
Hizbullah’ın üç İsrail askerini öldürüp ikisini kaçırmasıyla başlayan Temmuz Savaşı, 34 gün sürdü. Savaşta yaklaşık bin 200 Lübnanlı ve 158 İsrailli öldü. Lübnan’da 4 bin 400 kişi yaralandı. Ölenlerin çoğu sivildi.
2009: Hizbullah’ın yeni manifestosu
Hizbullah, 2009’da programını güncelledi. Örgüt, İsrail’e karşı tutumunu korurken, Lübnan’daki demokratik sisteme entegre olmaya yönelik taahhütlerde bulundu.
2012: Hizbullah, Suriye iç savaşında taraf
Hizbullah, 2011’de başlayan Suriye İç Savaşı’na 2012’de dahil oldu ve Beşar Esad yönetimini destekledi. Bu hamle, örgütün savaş deneyimini artırırken, başta körfez ülkeleri olmak üzere Arap dünyasındaki desteğini azalttı.
İsrail, iç savaşta Esad karşıtı bir tutum sergilemiş ve muhalifleri desteklemişti.
2023-2024: Gazze savaşı ve tırmanan gerilim
Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e başlattığı Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından İsrail, abluka altındaki Gazze’yi havadan ve karadan işgal etmeye başladı. Hizbullah, İsrail’in saldırılarına yanıt olarak İsrail’e roket saldırıları başlattı.
Temmuz ayında İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri’nde 12 Suriyeli çocuğun öldürülmesi, cephe hattında gerilimi artırdı.
İsrail, bu saldırıyı gerekçe göstererek Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükrü’yü öldürdü.
Eylül 2024: Telsiz ve çağrı cihazları saldırısı, Nasrallah suikastı
İsrail’in Hizbullah hedeflerine yönelik telsiz ve çağrı cihazı saldırılarında 4 binden fazla kişi yaralandı, en az 49 kişi öldü. Örgüt, İsrail’i sorumlu tuttu ve misilleme sözü verdi.
İsrail, Hizbullah’ın askeri kapasitesini ve üst düzey Hizbullah komutanlarını ortadan kaldırmayı amaçladığını belirterek, Lübnan hedeflerine yönelik saldırılarını önemli ölçüde arttırdı.
İsrail, 27 Eylül Cuma günü Dahiya’da düzenlediği saldırıda Hizbullah’ın ana karargâhını hedef aldı. Saldırıda Hizbullah lideri Hasan Nasrallah öldürüldü.
42 yıllık çatışmanın öğrettikleri
İsrail-Hizbullah çatışması, Ortadoğu’nun siyasi haritasını şekillendiren gerilimlerden biri olmaya devam ediyor. 42 yıllık bu gerilim, sadece iki tarafı değil, tüm bölgeyi etkiliyor. Lübnan’ın istikrarını sarsan, İran-İsrail ilişkilerini geren ve Suriye iç savaşının seyrini değiştiren bu çatışma, uluslararası diplomasinin de en çetin sınavlarından biri.
Birleşmiş Milletler’in (BM) arabuluculuk çabaları şimdiye dek sonuç vermedi. Bölge ülkeleri ve küresel güçler arasındaki çıkar çatışmaları, sorunu daha da karmaşık hale getiriyor. Uzmanlar, kalıcı bir çözüm için Hizbullah’ın silahsızlandırılması, Lübnan’ın egemenliğinin güçlendirilmesi ve İsrail’in işgal politikalarından vazgeçmesi gerektiğini vurguluyor.
Ortadoğu’nun kaderini belirleyecek bu çatışmanın sona ermesi, bölgesel ve küresel aktörlerin ortak çabasını gerektiriyor.
