Fethullah Gülen’in hayatını kaybetti. Durumun ardından 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe girişimi tekrar akıllara geldi. Aradan geçen sekiz yılın ardından yeni tartışmalar doğdu. O gece, Türkiye’nin dört bir yanında yaşanan çatışmalar sonucunda 300’den fazla kişi hayatını kaybetti, bin 491 kişi yara aldı. Yaşananların ardından hükümet, olağanüstü hal (OHAL) ilan ederek süreci yönetti. Ardından hükümet darbe girişimiyle ilgili kapsamlı davalar açtı. Medyascope, yaşananları sizler için derledi…
15 Temmuz gecesi neler oldu?
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile Fethullahçılar uzun yıllar boyunca yakın ilişki sürdürdü. Ancak, ilişkilerin bozulmasının ardından Fethullahçılar, 15 Temmuz 2016’da darbe girişimi yaptı.
Ordudaki Fethullahçı askerler, Boğaziçi Köprüsü’nü (şimdiki adıyla 15 Temmuz Şehitler Köprüsü) işgal etti. Aynı gün saat 16:16’da, Kara Havacılık Komutanlığı’nda görev yapan bir subay, Fethullahçı askerlerin Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşarlığı’na giderek dönemin MİT müsteşarı Hakan Fidan’a ve kuruma saldırı düzenlemeyi planladıklarını ihbar etti.
- Fethullah Gülen öldü | Cemaatin başına kim geçecek?
- Fethullah Gülen kimdir?
- Fethullah Gülen’in ölümü ve Fethullahçılığın geleceği
Darbeciler, karargâhtaki hareketliliklerinin fark edilmesi üzerine, ertesi gün sabaha karşı 03:00’te başlatacakları darbe girişimini 15 Temmuz saat 20:30’a çekti. Girişimi başlatan askerler ilk olarak Boğaziçi Köprüsü’nü kapattı. Darbe sırasında 8 binden fazla askeri personel vardı: Bu personeller, 35 uçak, 3 gemi, 37 helikopter, 74’ü tank olmak üzere toplam 246 zırhlı araç ve 4 bine yakın hafif silah kullandı.
Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, saat 23:02’de NTV’ye bağlandı. Yıldırım, ülkede bir kalkışmanın olduğunu söyledi. Yıldırım, “Bu kanunsuz eylemin içerisinde olanlar en ağır şekilde bedelini ödeyecekler” dedi.
TRT’de darbe bildirisi
Darbe girişiminde bulunanların kullandığı F-16 savaş uçağı, saat 23:18’de Ankara Gölbaşı’ndaki Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık ve Daire Başkanlığı’na bomba attı. Bombalama sonucu yedi kişi hayatını kaybetti, beş kişi yara aldı. Gölbaşı’ndaki Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Başkanlığı’na da bomba atıldı. Saldırıda 44 polis hayatını kaybetti. Ayrıca 36 kişi yara aldı. Darbe girişiminde bulunanlar TRT’ye giderek saat 00:13’te canlı yayında sunucuya darbe bildirisi okuttu.
Ankara ve İstanbul’da hareketlilik sürerken Cumhurbaşkanı Erdoğan, saat 00:24’te CNN Türk’ten Hande Fırat’a Facetime üzerinden bağlandı. Görüntülü telefon aramasıyla kurulan bağlantıda Erdoğan, vatandaşları sokağa çıkmaya çağırdı:
“Milletimizi illerimizin meydanlarına davet ediyorum. Havalimanlarına davet ediyorum ve milletçe meydanlarda, havalimanlarında toplanalım. Bunların o azınlık grubu tanklarıyla toplarıyla gelsinler, ne yapacaklarsa halka orada yapsınlar.”
Vatandaşlar sokağa çıktı
Erdoğan’ın meydanlara çağrısı sonrası Ankara ve İstanbul başta olmak üzere tüm şehirlerde vatandaşlar sokağa çıkarak tepki gösterdi. Başta Genelkurmay Başkanlığı’nın çevresindeki İnönü Bulvarı, Milli Müdafaa Caddesi ile Kızılay Meydanı, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi, AKP Genel Merkezi ve Jandarma Genel Komutanlığı civarı başta olmak üzere meydan ve caddelerde vatandaşlar, askerin karşısında etten duvar ördü.
- Bu arada Cumhurbaşkanı Erdoğan darbe girişiminin yaşandığı anlarda Marmaris’te tatildeydi. Erdoğan, CNN Türk’te Hande Fırat’a konuşmadan yarım saat kadar önce Marmaris’te yerel gazetecilere konuştu. AA ve TRT’de yayınlanmayan konuşmayı Gündem gazetesi sahibi Temel Irmak, kendi Facebook hesabından canlı yayınladı.
TBMM’de temsil edilen tüm siyasi partilerin milletvekilleri saat 01:19’da Genel Kurul Salonu’nda bir araya geldi. Darbeciler, saat 02:50’de Meclis’in giriş kapılarının yakınlarına dört bomba attı. 03:20’de İstanbul’da savaş uçakları gökyüzünde uçtu.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Gece boyunca süren çatışmaların ardından ordu, darbe girişimini bastırdı. Olayların ardından 300’den fazla kişi hayatını kaybetti, bin 491 kişi yaralandı. Erdoğan, darbe girişiminden sonra 20 Temmuz 2016’da yaklaşık iki yıl süren OHAL ilan etti. Darbe girişimine katılanlar tutuklanırken, bazıları firar etti. Bu süreçte Türkiye genelinde on binlerce kişi tutuklandı ve açığa alındı. OHAL kapsamında cumhurbaşkanlığı tarafından 32 kez Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıktı. Bu KHK’lar ile en az 125 bin 678 kamu görevlisini işten çıkardılar. Bunun yanı sıra askerî, idari ve adli kurumlarda birçok kişi görevden alındı.
15 Temmuz sonrası: 1043 özel öğretim kurumu, 1229 dernek ve kapandı
İlk KHK 23 Temmuz 2016’da Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararnameye göre, 35 sağlık kurumu, bin 43 özel öğretim kurumu, bin 229 vakıf ve dernek, 19 sendika ve 15 vakıf yükseköğretim kurumu kapandı.
Kararnameye göre kapatılan vakıf kurumlarının her türlü mal varlığı, alacak ve hakları, belge ve evrakı Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bedelsiz devroldu. İşlerinden edilen memurlar bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemedi. Meslekten çıkarılan yargı mensuplarının pasaportlarına, varsa silah ruhsatlarına el konuldu, kaldıkları lojman ve konutlar boşaltıldı. Kapatılan üniversitelerde okuyan öğrenciler Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından başka devlet ve vakıf üniversitelerine geçti. Kapatılan hastane, okul, üniversite, dernek ve sendikaların sayısı tespit edildiği oranda arttı.
Birçok mekân ve yapının ismi değişti
Aralarında Boğaziçi Köprüsü, Büyük İstanbul Otogarı ve Ilgaz Dağı Tüneli’nin de yer aldığı birçok yapı, mekân, meydan ve yerin adı değişti. Ayrıca 15 Temmuz, darbe girişiminde hayatını kaybedenleri anmak amacıyla “Demokrasi ve Millî Birlik Günü” adıyla 2017’de resmî tatil ilan oldu.
Davalar hangi aşamada?
Darbe girişiminin ardından açılan 289 davanın tamamı karara bağlandı. Davalarda, 3 bini ömür boyu olmak üzere 4 bin 891 sanık mahkumiyet cezası aldı. 100 binin üzerinde soruşturma oldu. Aralarında 85 eski general, bin 116 eski subayın da bulunduğu bin 634 sanık ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası aldı. Ayrıca 24 eski general, 536 eski subayın da aralarında olduğu bin 366 sanık da müebbet hapse mahkum edildi. Mahkemeler, bin 891 sanık hakkında çeşitli sürelerde hapis cezalarına hükmetti. Tamamlanan davalarda 2 bin 870 kişi beraat etti.
