Dünyanın en büyük buzdağı, milyonlarca penguen ve fokun yaşadığı Atlantik Okyanusu’ndaki İngiliz adası Güney Georgia’nın sığ sularında karaya oturdu. Londra’nın banliyöleri ile beraber yaklaşık iki katı büyüklüğündeki bu devasa buz kütlesi, adanın güneybatı kıyılarında sıkışmış durumda. Buz kütlesinin zamanla parçalanmaya başlaması bekleniyor.
40 yıllık yolculuk: Buzdağının hikâyesi
Bu olağanüstü buzdağının hikâyesi neredeyse 40 yıl önce, 1986’da Antarktika’daki Filchner-Ronne Buz Sahanlığı’ndan kopmasıyla başladı.
Aralık ayından beri uydu görüntüleriyle izlediğimiz buzdağı, uzun süre bir okyanus girdabına takılıp kaldıktan sonra sonunda özgürlüğüne kavuştu.
“Buzdağı yolu” olarak bilinen ılık sularda kuzeye doğru yol alırken şaşırtıcı bir şekilde bütünlüğünü korudu. Birkaç gün boyunca kendi etrafında dönüp durdu, sonra Şubat ortasında hızlanarak günde yaklaşık 30 kilometre ilerlemeye başladı.
Şu anda Antarktika’da bulunan Sir David Attenborough araştırma gemisindeki Prof. Huw Griffiths, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Tüm buzdağlarının kaderi sonunda ölmektir. A23a’nın bu kadar uzun süre hayatta kalması ve sadece dörtte bir küçülmesi gerçekten şaşırtıcı,” diyor.
Cumartesi günü 300 metre yüksekliğindeki bu buz devi, karadan yaklaşık 80 kilometre uzaklıktaki sığ kıta sahanlığına çarparak takıldı. Tahminlere göre A23a bir süre bu bölgede kalacak.
British Antarctic Survey’den Prof. Andrew Meijers, “Büyük ihtimalle parçalar kopana kadar bulunduğu yerde kalacak,” diyor.
Eriyen dev
Bir zamanlar 3 bin 900 kilometrekare alan kaplayan buzdağı, sıcak sulara girdikçe küçülmeye devam ediyor ve bolca su kaybediyor. Şu anda yaklaşık 3 bin 234 kilometrekare büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor.
Prof. Meijers bu durumu”Artık büyük, pürüzsüz, kusursuz bir buz kutusu değil. Kenarların altında oyuklar ve mağaralar görebiliyorsunuz” şeklinde anlatıyor.
Gel-gitler buzdağını sürekli kaldırıp indiriyor. Kıta sahanlığına temas ettiği yerlerde ileri geri sürtünüp hem kayayı hem de buzu aşındırıyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Eğer altındaki buz tuzun etkisiyle çürüyüp zayıflamışsa, bu stres altında parçalanacak ve belki daha sığ bölgelere sürüklenecek,” diye ekliyor Prof. Meijers.
Küçük canlılar için felaket, ekosistem için yenilenme: Deniz yaşamına etkisi ne?
Buzun deniz tabanına değdiği yerlerde mercan, deniz sümüklüböceği ve sünger gibi binlerce minik canlı yaşıyor.
Prof. Griffiths, “Bu canlıların tüm dünyası şu anda deniz tabanını kazıyıp geçen kocaman bir buz kütlesi tarafından eziliyor,” diyor.
Bu durum kısa vadede bu türler için yıkıcı olsa da, aslında bölgenin doğal yaşam döngüsünün bir parçası. Prof. Griffiths şöyle açıklıyor: “Bir yerde bir şeyi yok ederken, başka yerlerde besin ve hayat kaynağı oluyor.”
Yerel balıkçılar, kısa süre içinde devasa buz parçalarıyla mücadele etmek zorunda. Bunun bölgede beslenen macaroni penguenlerini etkileyebileceğini düşünüyor.
Ancak Antarktika’daki bilim insanları, buzdağının içinde muazzam miktarda besin maddesi bulunduğunu hatırlatıyor. Bilim insanları A23a eridiğinde denizde adeta bir yaşam patlaması yaratabileceğini söylüyor.
British Antarctic Survey’den Prof. Nadine Johnston, bu durumu şöyle anlatıyor: “Bu, boş bir çölün ortasına besin bombası bırakmak gibi bir şey.”
Güney Georgia hükümetine danışmanlık yapan deniz bilimci Mark Belchier ise şu uyarıda bulunuyor: “Eğer parçalanırsa, ortaya çıkan buzdağları akıntılarla hareket ederken gemiler için tehlike oluşturabilir ve balıkçıların avlanma alanlarına girişini zorlaştırabilir.”
Balıkçıları zor günler bekliyor
Nisan ayında balıkçılık sezonu başladığında, buz parçaları limanları tıkayabilir veya teknelerin hareketini kısıtlayabilir.
Argos Froyanes şirketinden balıkçı Andrew Newman, “A23a ile kesinlikle bir savaşa girmek zorunda kalacağız,” diyor.
Buzdağlarının bilinmeyen faydaları
Antarktika’da çalışan bilim insanları, buzdağlarının deniz yaşamına sağladı katkıyı yeni yeni keşfediyor.
Prof. Griffiths ve Prof. Johnston, bölgede yer alan Sir David Attenborough gemisinde çalışıyor. Antarktika’daki buzdan tüm dünyaya yayılan muazzam bir besin akışı olduğuna dair kanıtlar topluyorlar.
Araştırmacılar, dünyanın dört bir yanından gelen parçacık ve besinlerin buzun içine hapsolduğunu söylüyor. Bu besinler sonra yavaş yavaş denize karışıyor.
“Buz olmasaydı, bu kadar zengin ekosistemler de olmazdı,” diyen Prof. Griffiths “Bunlar dünyanın en verimli deniz ortamları arasında, sayısız türü ve canlıyı besliyor, hatta mavi balina gibi dünyanın en büyük hayvanlarını bile hayatta tutuyor” diye ekliyor.
A23a’nın etrafında besin salınımının başladığını gösteren en açık işaret, yakında buzdağının çevresinde oluşacak büyük fitoplankton patlamaları olacak. Önümüzdeki haftalarda ve aylarda uydu görüntülerinde, buz kütlesinin etrafında yeşil bir hale gibi görünecek bu oluşum.
İklim değişikliğinin etkisi
Buzdağlarının oluşumu ve erimesi doğal bir süreç. Ancak iklim değişikliği nedeniyle Antarktika ısındıkça ve kararsızlaştıkça daha fazla buzdağının kopması bekleniyor.
Kıtanın geniş buz tabakalarından daha fazla parça kopabilir ve daha hızlı eriyebilir. Bu da bölgedeki deniz yaşamı ve balıkçılık faaliyetlerindeki dengeleri alt üst edebilir.
Kaynak: BBC
