Suriye’nin sahil bölgeleri Lazkiye ve Tartus, yeni hükümet ile Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) karşıtı silahlı gruplar arasında son yılların en büyük çatışmalarına sahne oldu. HTŞ karşıtları ile Şam hükümetine bağlı güçler arasında çıkan çatışmalarda onlarca kişi öldü. Lazkiye ve Tartus’ta neler oluyor? Birkaç soruda bilmeniz gerekenleri derledik.
Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) yönetimi devraldığı Suriye’de sıcak bir gece yaşandı.
HTŞ karşıtları aynı anda Lazkiye, Tartus ve Humus’ta HTŞ yönetimi güçlerine saldırdı. İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin (SOHR) haberine göre çıkan çatışmalarda onlarca kişi öldü. Esad yönetiminin Hava İstihbarat Şefi Tümgeneral İbrahim Huveyce yakalandı.
SOHR, çatışmanın merkez üssü Ceble ve çevresinde 48 kişinin öldüğünü söyledi. Ceble’deki kayıpların 28’inin silahlı gruplara, 16’sının Şam’daki yeni hükümet güçlerine mensup olduğunu belirtti. 4 sivilin ise yeni Şam güçlerinin açtığı ateş sonucu yaşamını yitirdiğini açıkladı.
Lazkiye ve Tartus’ta neler oluyor?
Suriye’nin sahil bölgeleri Lazkiye ve Tartus, yeni hükümet ile yeni hükümet karşıtları arasında son yılların en büyük çatışmalarına sahne oldu. Çatışmalar halen devam ediyor.
HTŞ karşıtı silahlı gruplar, Şam yönetimine bağlı güvenlik birimlerine pusu kurarak saldırdı. Çıkan çatışmalarda en az 13 güvenlik görevlisi öldü. Saldırıların ardından Şam hükümeti Lazkiye ve Tartus’ta sokağa çıkma yasağı ilan etti ve bölgeye askeri takviye gönderdi.
Hayatını kaybedenler arasında siviller de bulunuyor.
Son olaylar, 8 Aralık 2024’te Beşar Esad’ın devrilmesiyle başlayan sürecin en sert yansımalarından biri olarak görülüyor.
Çatışmalar nasıl başladı?
Lazkiye’deki çatışmalar, güvenlik güçlerinin HTŞ destekçisi olmayan milisleri gözaltına almak amacıyla düzenlediği bir operasyon sırasında patlak verdi.
Esad döneminin Suriye ordusu komutanları, askerî bir konsey kurduklarını duyurdu. Komutanların “Suriye’yi kurtarmak için” böyle bir adım attıklarını belirttikleri bildiride hedefler şöyle sıralandı:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Suriye topraklarının tamamının işgalci ve terörist güçlerden kurtarılması; mevcut rejimin devrilmesi ve iğrenç mezhepçi baskı aygıtlarının dağıtılması; Suriye vatandaşlarının canlarının ve mallarının korunması; devlet kurumlarının ulusal ve demokratik temeller üzerinde yeniden inşa edilmesi.”
Şam’a bağlı güvenlik timi pusuya düşürüldü ve ağır silahlarla saldırıya uğradı. Ceble ve Lazkiye kırsalında saatler süren yoğun silahlı çatışmalar yaşandı.
Bir görgü tanığı durumu, “Silah sesleri hiç susmadı. Helikopterler tepemizde uçuyor, her yerden makineli tüfek sesleri geliyor. Adeta bir savaş alanı gibi” diyerek anlattı.
Lazkiye’deki saldırının, “Kaplan Güçleri” olarak bilinen 24. Fırka’nın komutanı ve işlediği katliamlarla tanınan Süheyl el Hasan’ın destekçileri tarafından düzenlendiği iddia edildi.
Güvenlik güçleri, Esad hükümetinin en önemli istihbaratçılarından biri olan İbrahim Huveyca’yı gözaltına aldı.
Şam hükümeti yetkilileri, Lazkiye ve Tartus’un tamamen kontrol altında olduğunu söylese de bölgede önümüzdeki günlerde yeni çatışmalar yaşanabileceğine dair endişeler artıyor.
Lazkiye ve Tartus neden önemli?
Suriye’nin Akdeniz kıyısında yer alan Lazkiye ve Tartus, ülkenin en stratejik bölgelerinden bazıları.
Lazkiye, Esad ailesinin memleketi ve Alevi nüfusun yoğun olduğu bir bölge.
Rusya’nın Suriye’deki en önemli askeri üslerinden biri de Tartus’ta. Tartus ise Suriye’nin en büyük limanı ve Rusya’nın Akdeniz’deki en kritik deniz üssüne ev sahipliği yapıyor.
Bu iki kentte kontrolü kaybetmek, Suriye’nin yeni hükümeti için büyük bir güvenlik riski anlamına geliyor.
Suriye hükümetinin tepkisi ne oldu?
Suriye Savunma Bakanlığı, Lazkiye ve Tartus’ta geniş çaplı güvenlik operasyonları başlattığını duyurdu.
Yeni hükümetin lideri Ahmed el-Şara, güvenlik güçlerine “sert karşılık verin” talimatı verdi ve bölgedeki askeri birlikler artırıldı.
Halep, Hama ve Humus’tan gönderilen askeri takviye birlikleri, Lazkiye ve Tartus’taki güvenlik güçlerine destek vermeye başladı.
Geçiş hükümetinin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Hasan Abdülgani, “Binlerce kişi silahlarını bıraktı ve evlerine döndü. Ama bazıları hâlâ suçlulara hizmet etmeye devam ediyor. Tercih sizin: Silahlarınızı bırakın ya da kaçınılmaz sonunuzla yüzleşin” dedi.
Rudaw’ın aktardığına göre Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Rojava), yaşanan çatışmalardan yeni Suriye hükümetini sorumlu tuttu. Açıklamada, “Bu durumun temel sebebinin, Şam’daki yetkililerin Suriye gerçeğini kabul etmemesi ve ülkedeki çok kimlikli ve mezhepli yapıyı göz ardı etmesi olduğunu vurguluyoruz” denildi.
İran bu olayların neresinde?
Suriye hükümeti, Lazkiye ve Tartus’taki olayların İran’la bağlantılı olabileceğini düşünüyor.
Son günlerde İran, Suriye’de yeni bir “direniş cephesi” kurduğunu açıklamıştı. İran’a yakın medya organları, “Avli el-Baas” adlı yeni bir örgütün kurulduğunu duyurdu.
Örgütün, Suriye’de HTŞ karşıtı silahlı grupları yeniden örgütleyerek direnişi sürdürmeyi amaçladığı iddia ediliyor. Suriye hükümeti ise Lazkiye ve Tartus’taki durumu tamamen kontrol altına aldığını ve hiçbir gruba göz açtırmayacağını belirtiyor.
Askeri uzmanlar, İran’ın bölgedeki etkinliğini artırmak için HTŞ karşıtı silahlı gruplarla işbirliği yapabileceği ihtimaline dikkat çekiyor. Özellikle Lazkiye ve Tartus’ta güç kaybeden grupların İran’dan destek alma girişiminde bulunması, yeni hükümetin güvenlik stratejisini daha da sertleştirmesine yol açabilir.
Bölgede tansiyon düşecek mi?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli X hesabından yaptığı açıklamada, “Bu tür kışkırtmaların, Suriye’nin ve bölgemizin huzuruna karşı bir tehdit haline gelmesine izin verilmemelidir” dedi.
Keçeli’nin açıklaması şöyle:
“Suriye’de güvenlik ve istikrarın tesisi amacıyla yoğun bir gayret ortaya konulmaktadır. Böylesi kritik bir dönemde, Lazkiye ve çevresinde yaşanan gerilim ve güvenlik güçlerinin hedef alınmış olması, Suriye’yi geleceğe birlik ve beraberlik içinde taşıma yolundaki çabalara zarar verebilecek niteliktedir.
Bu tür kışkırtmaların, Suriye’nin ve bölgemizin huzuruna karşı bir tehdit haline gelmesine izin verilmemelidir.
Suriyelilerin barış ve refah içinde yaşama hakkını hedef alan her türlü eylemin karşısındayız. Türkiye, Suriye halkının ve yönetiminin yanında olmaya devam edecektir.”
Bölgedeki güvenlik operasyonları devam ediyor ancak önümüzdeki günlerde çatışmalar daha da şiddetlenebilir.
Suriye hükümeti, HTŞ karşıtı silahlı gruplara yönelik baskıyı artırarak bölgedeki istikrarı sağlamayı hedefliyor. Ancak HTŞ karşıtı silahlı grupların tamamen ortadan kaldırılmaması, ilerleyen günlerde yeni saldırıların yaşanabileceğini gösteriyor.
Güvenlik kaynakları, Lazkiye ve Tartus’ta yeni operasyonların kapıda olduğunu belirtiyor. Yeni hükümet, HTŞ karşıtı silahlı gruplara gözdağı vermek için sert önlemler alabileceğini açıkladı.
