Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in çağrısıyla 17-18 Mart tarihlerinde İsviçre’nin Cenevre kentinde Kıbrıs için gayri resmi görüşmeler düzenlenecek. Peki bu görüşmelerden umut var mı?
Görüşmelere Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) liderleri ile garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere katılacak. Tarafların mevcut tutumları nedeniyle görüşmelerin çözüm sürecini başlatma ihtimali düşük görünüyor.
Guterres’in ev sahipliğinde gerçekleşecek toplantılara GKRY Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis ve İngiltere’nin Avrupa ve Kuzey Amerika’dan Sorumlu Devlet Bakanı Stephen Doughty katılacak.
Toplantılar, bu akşam Guterres’in liderlerle birebir görüşmeler gerçekleştireceği bir akşam yemeğiyle başlayacak. Ana müzakereler ise yarın (18 Mart) düzenlenecek.
BM Genel Sekreteri’nin taraflarla ayrı ayrı görüşmeler yapması, ardından ise garantör ülkelerle birlikte 5+1 formatında genişletilmiş toplantıyı yönetmesi bekleniyor. Ancak geçmiş deneyimler ışığında, müzakerelerde kayda değer bir ilerleme sağlanması beklenmiyor.
Tarafların pozisyonlarında bir değişiklik yok
Kıbrıs müzakereleri, 2017 yılında İsviçre’nin Crans Montana kasabasında başarısızlıkla sonuçlanan görüşmelerden bu yana çıkmazda.
KKTC ve Türkiye, 2021’de yaptıkları açıklamalarla federasyon temelinde bir müzakerenin artık mümkün olmadığını ilan etmiş ve iki devletli çözüm modelini savunmaya başlamıştı. Türkiye ve KKTC, Kıbrıs Türk halkının egemen eşitliğinin ve uluslararası eşit statüsünün tanınmadan yeni bir müzakere sürecine girilemeyeceğini vurguluyor.
GKRY ve Yunanistan, BM parametreleri çerçevesinde, iki toplumlu ve iki bölgeli federasyon temelinde bir çözümün tek seçenek olduğunu savunuyor. Kıbrıs Rum yönetimi, Crans Montana görüşmelerinin kaldığı yerden devam etmesi gerektiğini belirtirken, Türk tarafının iki devletli çözüm ısrarının uluslararası hukukla bağdaşmadığını öne sürüyor.
Beklentiler düşük
BM, 2024 yılında Kıbrıs için özel bir temsilci atayarak çözüm sürecini yeniden canlandırmaya çalışmış ancak temsilcinin altı aylık temasları sonucunda hazırladığı rapor, taraflar arasında ortak bir müzakere zemini bulunmadığını ortaya koymuştu.
Guterres, Ekim 2024’te Tatar ve Hristodulidis ile New York’ta bir araya gelerek genişletilmiş formatta bir toplantı yapma niyetini açıklamıştı. Ancak diplomatik kaynaklar, bu toplantının yeni bir müzakere sürecinin başlangıcı olmayacağını ve yalnızca mevcut pozisyonların teyit edileceğini belirtiyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Ankara’daki diplomatik çevrelere göre Türkiye, Cenevre görüşmelerinde KKTC’nin uluslararası tanınması yönündeki tezlerini pekiştirmeyi amaçlıyor. Kıbrıs Türk tarafı, federasyon modelinin artık mümkün olmadığını ve adada iki devlet gerçeğinin uluslararası toplum tarafından kabul edilmesi gerektiğini savunuyor.
Rum tarafı ise bu toplantıyı, müzakerelerin devam ettiği izlenimini vermek için bir fırsat olarak görüyor. GKRY, Avrupa Birliği (AB) desteğini de arkasına alarak federasyon modelinde ısrar etmeyi sürdürüyor.
Hristodulidis, 8 Mart’ta Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ile yaptığı görüşmenin ardından, Cenevre’ye “net bir planla” gideceklerini ve çözüm için müzakerelere hazır olduklarını ifade etti.
Diplomatik bir vitrin mi?
Uzmanlara göre bu toplantıdan somut bir sonuç çıkması beklenmiyor. Kıbrıs Türk tarafı ve Türkiye, iki devletli çözümü vurgularken, Rum tarafı ve Yunanistan federasyon modelini savunmaya devam ediyor. Garantör ülkelerden İngiltere’nin sürece fazla müdahil olmaması, çözüm sürecinin önünde bir başka engel olarak değerlendiriliyor.
BM’nin toplantının ardından tarafları tatmin edecek genel bir açıklama yapması ve sürecin devamı için tarafları diyalog içinde kalmaya davet etmesi bekleniyor. Görüşmelerin kısa tutulması ve tarafların katı tutumları göz önüne alındığında, bu toplantının sadece diplomatik bir formalite olarak kalması muhtemel görünüyor.
Kaynak: BBC Türkçe, Euronews, YetkinReport
