FED faizleri artırdı, Merkez Bankası faizleri değiştirmedi

Pazartesi Türkiye 1. çeyrek büyüme verisi, Çarşamba akşamı FED kararı, bu sabah açıklanan işsizlik verisi ve son olarak bugün 14:00’da yayınlanan Para Politikası Kurulu (PPK) kararı. Ekonomi gündemi bu haftayı çok yoğun geçirdi. Hafta beklentilerden yüksek gelen %5’lik 1. çeyrek büyümesi ile başladı. Ardından Çarşamba TSİ 21:00’da açıklanan FED kararı ve hemen sonrasında FED Başkanı Janet Yellen’in açıklamaları piyasalardaki risk iştahının ne kadar devam edeceği sorusunu gündeme getirdi. Zira aynı gün açıklanan ABD enflasyon verilerinin beklentilerin altında kalması piyasalardaki var olan risk iştahını daha da artırmıştı. Kısaca bu hafta olanları hatırlayalım ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bugün açıkladığı Para Politikası Kurulu (PPK) kararına değinelim.

Büyüme beklentileri aştı

Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) 2017 yılının birinci çeyreğinde (Ocak-Mart) bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5 arttı. Beklentilerin üzerinde gelen verinin detaylarına baktığımızda tarım sektörünün toplam katma değeri %3,2, sanayi sektörünün %5,3, inşaat sektörünün %3,7 arttığını görüyoruz. Aynı dönemde, ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise %5,2 artış oldu. GSYH hesaplama yönteminin değişmesinin ardından Türkiye ekonomisi 2016’nın üçüncü çeyreğinde %1,3 küçüldükten sonra 2016’nın son çeyreğinde %3,5 ve 2017’nin birinci çeyreğinde %5 büyüdü.

ABD enflasyonu beklentiden düşük geldi

Tüketici fiyatları yıllık olarak yüzde 1,9 arttı. Bloomberg anketine katılan analistlerin beklentisi yüzde 2 düzeyindeydi. Aylık olarak ise tüketici fiyatları yüzde 0,1 azaldı. (Beklenti: %0,1 artış) Yiyecek ve enerji giderlerini hariç tutan çekirdek tüketici fiyatları ise sezonluk bazda %0,2’lik artış beklentisinin altında kalarak %0,1 oranında büyüdü. Çekirdek TÜFE, yıllık bazda %1,7 oranında yükseldi. Bir önceki ay gerçekleşen artış %1,9 olarak belirlenmişti.

Enflasyon verisi ardından FED kararı

Enflasyon verilerinin beklentilerin altında kalması ve özellikle çekirdek TÜFE’nin düşük gelmesi FED kararının ve sonrasında Yellen’in yapacağı açıklamanın ‘güvercin’ olacağı ihtimalini güçlendirdi. Bunun ardından dolar, euro başta olmak üzere birçok para birimi karşısında değer kaybetti. Türk lirası da bu hareketin içinde yer aldı ve dün 3,52’lerden 3,48’lere geriledi. Ancak akşam saatlerinde gelen FED kararı doları yeniden güçlendirdi. FED’in kararını kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:

• Politika faizini 25 baz puan artırarak yüzde 1,00-1,25 aralığına yükseltti
• Bu yıl bir faiz artışı daha yapmayı planlıyor
• Bilançosunu küçültmeye bu yıl başlamayı planlıyor

Bu karara 9 FOMC üyesi onaylarken, Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari’nin ise faizin sabit tutulmasını tercih ederek muhalif tarafta yer aldı.

Yellen: “Enflasyonda son düşüşün sebebi tek seferlik fiyat indirimlerine bağlı”

FED Başkanı Janet Yellen faiz kararı sonrası basın toplantısında ABD ekonomisinin dirençli seyrettiğini ve FED’in kademeli faiz artışlarının devam edeceğini belirtti.  Yellen “enflasyonda son düşüşün sebebi tek seferlik fiyat indirimlerine bağlı görünmekte…Komitemiz enflasyonun hala birkaç yılda %2’ye ulaşmasını beklemekte, son gelen zayıf verilere istinaden enflasyonu yakından takip etmeye devam ediyoruz..” dedi. Yellen istihdam piyasasının daha da güçleneceğini belirtti. Yellen konuşmasında para politikası hakkında şunları söyledi: “Bir takım zayıf veriler geldi özellikle çekirdek enflasyonda, biz enflasyonun yakın vadede düşük kalmasını bekliyoruz ancak bir yandan güçlü işgücü piyasasıyla enflasyonun yukarı gitmersi için şartlar oluşmakta… Son gelen verilere aşırı tepki vermemek çok önemli..”

Dolar bu açıklamanın ardından gün içindeki kayıplarını telafi etti. 1,1270’lerin üzerini gören euro/dolar, karar sonrasında 1,1160’lara kadar geriledi. Benzer bir hareket dolar/tl’de de yaşandı. Karar öncesinde 3,48’lere gelen kur 3,50’nin üzerine yükseldi.

FED’in faiz kararını ve bundan sonra neler olabileceğini ekonomist Murat Sağman’a sorduk

“Dün FED karar verdi. Uzun süredir beklenen bir karardı. Çeyrek puan faizi artırdı. Bu zaten beklentiler dahilindeydi. Merak edilen faiz artırımından sonra Başkan Janet Yellen’in konuşmasıydı. Konuşmasında çok da piyasaları olumluya götürecekler şeyler söylemedi. Piyasalar yıl sonuna kadar bir tane faiz artışına işaret etti ki bu zaten yılbaşından beri beklenen bir şeydi. Üç faiz artışı bekleniyordu. Mart’ta bir tanesini yaptı. Haziran’dan bir tanesini yapmış oldu. Herhalde diğerini Eylül’de veya Aralık’ta yapacaktır. Şu anda en büyük gösterge enflasyon. Dün çıkan TÜFE’de yıllık 2,2’den 1.9’a indi. Bu da FED’in istediği 2 ve üzerinin altında. Onun için 3. faiz artırımı için biraz daha dikkatli olacaktır diye düşünüyorum. Bunlar piyasalara fazla bir hareket getirmedi.”

FED’in bilanço küçültme kararını da değerlendiren Sağman bunun piyasalar için büyük bir sürpriz olmadığını söyledi.

“Artık FED’in bilanço küçültmesi bekleniyordu. Dört tane faiz artırdı. 2008’deki parasal genişlemeden sonra Ben Bernanke’nin 2013’de yaptığı ‘artık faiz artırılmalı, bilanço küçülmeli’ vurgusundan sonra dördüncü faiz artırılmasından sonra bilanço küçülmesi bekleniyordu. Fakat bunun ne kadar olacağı şu anda tam bilinmiyor. Beklenti bu yıl içerisinde ayda 10 milyar dolar gibi bir likidite çekilmesi piyasadan. Bu çok düşük bir rakam. Şu anda FED’in bilançosu 4,5 trilyon dolar civarında ki 2008’de bu rakam 800 milyar dolardı. Onun için özellikle enflasyonu gördükten sonra ve büyümeyi sürdürebilir gördükten sonra FED daha agresif adımlar atabilecek. Ama şu durumda piyasaları çok rahatsız edecek bir faiz artırımı veya bilanço daraltması olmayacak gibi gözüküyor.”

Önce işsizlik sonra Merkez Bankası kararı

TÜİK’in bugün açıkladığı işgücü verilerine göre işsizlik oranı Mart ayında da çift hanede kalmaya devam etti. İşsizlik oranı, Mart’ta bir önceki aya göre ise 0,9 puan gerileyerek 11,7 oldu. Geçen yılın aynı ayına göre ise 1,6 puan yükseldi. Aynı dönemde, tarım dışı işsizlik, 1,8 puanlık artışla yüzde 13,7 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 4,4 puanlık artışla yüzde 21,4’e ulaştı. İşsizlik, 15-64 yaş grubunda ise 1,7 puanlık artışla yüzde 12 olarak gerçekleşti.

Merkez Bankası sürpriz yapmadı

Son olarak sıra TCMB’deydi. MB, Haziran ayı toplantısında piyasa beklentileri doğrultusunda hareket etti ve faiz oranlarını değiştirmedi. Politika faizini yüzde 8’de, faiz koridorunun alt ve üst bandını sırasıyla yüzde 7,25 ve yüzde 9,25 düzeyinde, GLP faizini de yüzde 12,25’te sabit tuttu. Yapılan açıklamada ise verilerin iktisadi faaliyetteki toparlanmanın güçlendiğine işaret ettiği şu ifadelerle vurguladı:

” İç talepte iyileşme gözlenirken Avrupa Birliği ülkelerinin talebindeki artışın ihracat üzerindeki olumlu etkisi sürmektedir. Alınan destekleyici teşvik ve tedbirlerin katkısıyla iktisadi faaliyetin güç kazanmaya devam etmesi beklenmektedir. Kurul, yapısal reformların uygulamaya geçirilmesinin büyüme potansiyelini önemli ölçüde artırabileceğini değerlendirmektedir.”

Açıklamada ayrıca sıkı para politikası duruşunun korunacağına, gerektiği durumlarda ek parasal sıkılaştırmanın yapılabileceğine yer verildi.

“Son aylarda yaşanan maliyet yönlü gelişmeler ve gıda fiyatlarında beklenen kısmi düzeltmenin sınırlayıcı etkisine rağmen, enflasyonun bulunduğu yüksek seviyeler fiyatlama davranışlarına dair risk oluşturmaktadır. Bu çerçevede Kurul, sıkı para politikası duruşunun korunmasına karar vermiştir. MB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruş sürdürülecektir. Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmeler yakından izlenerek ihtiyaç duyulması halinde ilave parasal sıkılaştırma yapılabilecektir.”

Murat Sağman: “Enflasyon düşmedikçe faizleri indirmesini beklemiyorum”

“Bugün Merkez Bankamızın faiz kararı vardı. O da beklendiği gibi hiçbir değişikliğe gitmedi. Yapılan anketlerde sadece bir ekonomist geç likidite penceresinde (GLP) 12,25’den 12’ye inmesini bekliyordu. Diğer tüm beklentiler faizlerin değişmeyeceği yönündeydi. Hala ağırlıklı ortalama fonlama faizi (AOFM) 11,97, GLP 12,25, üst band 9,25 ve politika faizi 8. MB’nın yaptığı vurgu gıda fiyatlarının son dört yılın ortalaması üstünde şeklindeydi. Enflasyonda kalıcı bir düşüş gözükmedikçe ya da MB beklentilerin içine girmedikçe faiz indirimi beklememek gerekiyor. Bir süre MB fiyat istikrarı için enflasyonu izleyeceği ve enflasyonda bir düşüş beklentisi olursa faizleri indireceğini bekliyorum.”

Euro/dolar paritesinin seyri ne olur?

Murat Sağman: “Euro/dolar’da özellikle enflasyon verisinden sonra 1,12’lerden 1,1280’lere çıktığını gördük. Şimdi 1.1150’lere tekrar geldik. Bu şunu gösteriyor: FED’in faiz artırımı ile Avrupa ile ABD arasındaki faiz makasının açıldığını görüyoruz. Faizler şu anda ABD lehine işliyor. Faiz farkı açıldıkça dolar lehine bir hareket görebiliriz. Bu da herhalde 1.10 seviyelerine doğru gidebilir.. Bunun en alt seviyesi de şu anda 1,08. Artık bundan sonra Avrupa’daki adımlar önemli olacaktır. Eğer Avrupa Merkez Bankası (ECB) da faiz artırım sürecine girerse ve/veya o beklenti oluşursa o zaman tekrardan Euro’da yükseliş görebiliriz. Tabii pariteyi etkileyen başka bir unsur da Trump ile ilgili gelişmeler. Özellikle azledilme konuları. Trump’ın geleceği ile ilgili negatif gelişmeler olursa tekrardan Euro lehine bir hareket görebiliriz.”

Euro/dolar’ın gün içi seyri:

[soundcloud url=”https://api.soundcloud.com/tracks/328203962″ params=”color=ff5500&auto_play=false&hide_related=false&show_comments=true&show_user=true&show_reposts=false” width=”100%” height=”166″ iframe=”true” /]