İran Yeşil Hareketi’nin önde gelen isimlerinden, altı yıldır ev hapsinde tutulan reformist siyaset adamı ve lider Mehdi Kerrubi Salı günü, Saham haber adlı internet sitesinde dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e açık bir mektup yayımladı.
Kerrubi mektubunda, Devrim Muhafızları ve Besiç (gönüllü milis) güçlerinin ülkenin siyasi ve ekonomik işlerine dahlini eleştirdi ve bu güçlerin ekonomik, politik alandan çekilmesi gerektiğini belirtti. Reuters’ta yer alan habere göre, Kerrubi mektubunda Hamaney’in başkalarını suçlamak yerine dini lider olarak ülkenin ekonomik ve politik eksiklikleriyle ilgili sorumluluk alması gerektiğini belirtti.
Kerrubi, Hamaney’in 30 yıldır İran’ın en önemli lideri olduğunu ama hâlâ muhalefet gibi konuştuğunu ifade etti. Hamaney’in son 30 yıldır kendi politikalarını uygulamak için devrimin ana güçlerini bertaraf ettiğini ve şu anda onun sonuçlarıyla karşı karşıya kaldığını sözlerine ekledi. Kerrubi ayrıca Hamaney’i Devrim Muhafızları’nın ekonomide komuta edici bir rol oynamalarına izin vermesi hususunda da eleştirdi.
“Alt sınıfların barut fıçısına dönmesi doğal”
Mektubunda Kerrubi, 1979 Devrimi başlangıcı döneminde yoksulluğu ortadan kaldırmak amacıyla şekillenen devlet organlarının, Hamaney’in liderliğinde, eylemleri ile ilgili herhangi bir denetleme olmadan İran’ın zenginliğinin yarısına sahip olan şirketlere dönüştüğünü belirtti. 80 milyon İranlıdan 10 milyonunun mutlak yoksulluk seviyesinde yaşadığını sözlerine ekleyen Kerrubi, bu koşullar altında İran Devrimi’nin destekleyici kökenini oluşturan alt sınıfların “barut fıçısı”na dönmesinin doğal olduğunu belirtti.
Kerrubi, İran’da Aralık 2017’de ülke çapında gerçekleşen “yozlaşmaya ve ayrımcılığa” karşı ve öncelikle ekonomik taleplerle gerçekleşen sokak protestolarının, yetkililerin ekonomik ve politik sistemde reform yapması için alarm niteliğinde olduğunu söyledi. Haberde, 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra yaşanan protestolardan beri İran’daki en büyük protesto dalgası olan eylemlerin Hamaney’in istifasını isteyen az tahmin edilen bir politik boyuta evrildiği belirtiliyor.
Kerrubi, seçimlerde adayların güvenlik incelemesi yoluyla da parlamentonun Hamaney’in yönlendiriciliği ve Devrim Muhafızları’nın nüfuzu altında itaatkâr bir toplama indirgediğini iddia ediyor. Kerrubi ayrıca dini liderlik tarafından seçilen, gözetilen ve de görevden alınan “Uzmanlar Meclisi”nin sadece lidere dua eden göstermelik bir meclise” dönüştüğünü de vurguladı.
Dini liderin yetkileri
İran’da dini lider askeri gücün başı ve yargının başını atama yetkisine sahip. Bakanlar Kurulu’nun önemli üyeleri dini liderin onayıyla atanıyor. Ayrıca İran’ın dış politikası ve nükleer programı ile ilgili son söz dini lidere ait. Dini liderle karşılaştırıldığında ise cumhurbaşkanının gücü az. Buna karşın haberde Hamaney’in yüksek işsizlik oranı, enflasyon ve eşitsizlik sorunlarında gelişmenin eksik olduğu hususunda sık sık Ruhani hükümetini eleştirdiği ifade ediliyor. Ayrıca Hamaney’in parlamento üyelerini, eski devlet başkanlarını ve Batılı güçleri de suçladığı belirtiliyor. 2017’de tekrar devlet başkanı seçilen Ruhani, birçok İranlı için hala ekonominin güçlenmesi ve toplum üzerindeki dini baskıların hafifletilmesi konularında umut vadediyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Mehdi Kerrubi kimdir?
Kerrubi, 1937’de Loristan’ın Aligudarz şehrinde Şii bir ailede dünyaya geldi. 1992-1989 yılları arasında İran Meclisinde dört dönem milletvekilliği yaptı. Milletvekilliğinin üçüncü (1988-1989) ve altıncı (2000-2004) dönemlerinde Meclis Başkanlığı yaptı. 2005 ve 2009 yıllarında cumhurbaşkanı adayı olan Kerrubi, cumhurbaşkanlığına seçilemedi. 1979 İran Devrimi öncesinde Şah rejimine karşı mücadele eden Kerrubi 2005 yılında İtimat-ı Milli Partisi’ni kurdu. 2009’daki sokak olaylarındaki duruşu sebebiyle kapatılan, Mehdi Kerrubi başkanlığındaki İtimad-i Milli Partisi, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin göreve geldiği 2013’te faaliyetlerine yeniden başladı.
Kerrubi 2009 yılında ekonomik sorunlara vurguyla cumhurbaşkanlığına aday oldu. Kerrubi, Mahmud Ahmedinejat’ın cumhurbaşkanlığına seçilmesinden sonra seçimin hileli olduğu iddiasıyla yaşanan protestolardaki liderlerinden biriydi. Seçimlerden sonra seçim süreci ile ilgili itirazlarının arkasında duran Kerrubi, bunun yanı sıra Mahmud Ahmedinejat’ın cumhurbaşkanlığını tanıdığını belirtti. Seçimlerden sonraki protestoları kışkırttığı gerekçesiyle 80 yaşındaki Kerrubi, 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bir diğer adayı, muhalif lider Mir Hüseyin Musevi ve eşi Zehra Rahneverd 2011 yılından beri ev hapsinde tutuluyor.
Kerrubi Ağustos 2016’da adil yargılanma hakkı ve ev hapsi sürecinde polislerin evini içine girmemesi ve onu sürekli gözetlememeleri talebiyle açlık grevine başladı. Yargılama sürecinin adilliği hususunda çekinceleri olduğunu belirten Kerrubi’nin eşi Fatma Kerrubi, buna rağmen Mehdi Kerrubi’nin halkın önünde yapılacak bir yargılamada kendisine yöneltilen suçlamaları cevaplandıracağını ve mahkemenin verdiği karara saygı duyacağını belirtti. Kerrubi taleplerinden yerine getirilmesi üzerine açlık grevini sonlandırdı.
2016 yılında İtimad-ı Milli Partisi başkanlığından istifa eden Kerrubi, 2017 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hasan Ruhani’yi desteklediğini açıkladı.
29 Ocak’ta Hamaney’e ithafen yayınlanan mektup, Kerrubi’nin taleplerini ilettiği ya da Kerrubi’ye yönelik tecridin kaldırılmasına yönelik yayımlanan ilk mektup değil
Kerrubi, Nisan 2016’da Cumhurbaşkanı Ruhani’ye bir mektup yazmıştı. Kerrubi mektubunda Anayasa’nın 168. maddesinin ve halk tarafından seçilmiş olmasının Ruhani’ye verdiği yetki uyarınca Ruhani’nin “rejimden” Kerrubi’nin adil yargılanma hakkını talep etmesini istedi.
Mayıs 2016’da da İranlı eski milletvekilleri Fatıma Hakikatcu, Ahmed Selametiyan, Ali Ekber Musevi, Ali Mezrui, Hasan Yusufi ile Nureddin Pirmuzen Hamaney’e hitaben bir mektup yayımladı. Mektupta, muhalif liderler Mehdi Kerrubi, Mir Hüseyin Musevi ve eşi Zehra Rahneverd’in ev hapsinin kaldırılması ve halka açık mahkemede yargılanması çağrısında bulunuldu.
