Foreign Policy’de Rohollah Fag
ABD eğitimli
Ali Ekber Velâyetî, uzun yıllardır İran siyasetini damga vurmuş bir isim. 1979’daki İslam Devrimi sonrasında on altı yıl (1981-1997) dışişleri bakanlığı görevi yaptı. Velâyetî, 2013’ten beri bu makamda bulunan Cevad Zarif gibi ABD’de eğitim aldı: Johns Hopkins Üniversitesi’nde pediatri okudu. Fakat Zarif’ten farklı olarak kendini Batı’ya yakın hissetmedi, bu kültürü reddetti. 1979’daki Devrim’le Şah ülkeyi terk edip İslam Cumhuriyeti ilan edilince, kendisi de Humeynî’nin saflarına katıldı. İslam Cumhuriyeti tarihinin en uzun süre dışişleri bakanlığı görevinde bulunan ismi oldu; 1997’de Batı’yla yakınlaşmak isteyen reformcu Hatemî başa gelince görevini bıraktı. Daha sonra dinî lider Hameneyî, Velâyetî’yi
Reformcularla işbirliği
Velâyetî siyaset sahnesindeki ikinci sıçrayışını 2013’teki cumhurbaşkanlığı seçimleri esnasında yaptı. Seçim kampanyasının başında ılımlı Ruhanî’ye karşı kurulan ittifakta danışmanlık rolünü sürdürüyordu. Fakat sonrasında ittifak içindeki diğer adayların öfkesi Velâyetî’yi hedef aldı. Çünkü İslam Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Batı’yla nükleer müzakerelerde bulunmuştu, tıpkı Ruhanî’nin seçildikten sonra izleyeceği gibi. Böylece Ruhanî’yle doğal ortak oldular ve seçimler kazanıldıktan sonra Velâyetî, eski reformcu Cumhurbaşkanı Haşimî
Ruhanî’nin liderliğinde ve Zarif’in dümeninde, İran, uzun yıllar sonra Batı’yla masaya oturup nükleer krizini çözmeye koyuldu. Yorucu müzakereler sonucunda JCPOA (Kapsamlı Ortak Eylem Planı) tarafların kabulüyle yürürlüğe girdi.
Ancak 2017’de Rafsancanî’nin
Önce devrimci sonra radikal
Velâyetî hakkında konuşan İranlı gazetecilerden biri, onun “2013 seçimlerinde devrimci bir karaktere sahipken şimdi İslam Devrimi fanatiği kesildiği” yorumunu yaptı. Foreign Policy
Bu ortamdan yararlanan Velâyetî dış politikaya dair görüşlerini artık açıktan paylaşmaya başladı: İran’ın Suriye’den ancak Şam istediği takdirde çıkması gerektiğini; Suriye’ye ve Irak’a, hatta Yemen’e yardım edilmesini; Rusya’nın, genel görüşün aksine, İran’a dair kötü planları olmadığını ve olamayacağını; Batı’ya karşı Rusya ve Çin ile ittifak içine girilmesini; Batı’ya ise şüpheyle yaklaşılmasını dile getiriyor.
İran’ın Batı’dan ziyade Doğu’ya yönelmesi gerektiğini düşünen Velâyetî, “Paris’e yüzünü dönen Batıcılardansa, Moskova’ya bakanlara kulak verilmesini” söylüyor ve Rusya’nın Suriye’de İran’ı arkasından bıçakladığı görüşünü paylaşan reformcu medyaya karşı çıkıyor.
Foreign Policy’deki makale, Ve
