ABD, Lahey Uluslararası Adalet Divanı’nın bağlayıcı kararlarına uymak zorunda kalmamak için başvurduğu hukuki manevralara bir yenisini daha ekledi. Washington yönetimi,; ilaç, gıda, insani yardım ve havacılık sektörüne yönelik yaptırımların kaldırmasını isteyen Adalet Divanı’nı baypas etmek amacıyla, İran ile arasındaki 1955 tarihli Dostluk, Ekonomik Münasebetler ve Konsolosluk Hukuku Anlaşması’nı iptal etti.
ABD, İran’ın nükleer faaliyetlerinin uluslararası denetime açılması karşılığında Tahran’a yaptırım ve ambargo uygulanmamasını sağlayan 2015 tarihli Nükleer Anlaşma’dan geçen mayıs ayında tek taraflı olarak çekildiğini açıklamıştı. ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının ilk paketi ağustos ayında başladı. Petrol ihracat gelirlerini de etkileyerek İran ekonomisine kritik olumsuz etkileri olabilecek ikinci yaptırım paketi ise kasım ayında uygulamaya konulacak.
İran ise, ABD’nin yaptırım uygulamalarını Birleşmiş Milletler’e bağlı Lahey Uluslararası Adalet Divanı’na taşıdı. Uluslararası Adalet Divanı, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarının askıya alınmasıyla ilgili Tahran yönetiminin tedbir talebini kabul etti. Bu tedbir kararına göre, dava boyunca İran’ın ABD yaptırımları sebebiyle zarara uğraması engellenecek. Adalet Divanı’nın kararı, ABD’nin yaptırımlarına uymayarak İran ile ticareti sürdürecek ülkelerin faaliyetlerine meşruluk kazandırabilmesi noktasında önem taşıyor. 8 Ekim’de başlayacak davanın birkaç yıl sürebileceği öngörülüyor.
Uluslararası Adalet Divanı, ABD’den İran’a karşı ilaç, gıda, insani yardım ve havacılık sektörüne yönelik yaptırımların kaldırmasını istedi. ABD ise Adalet Divanı’nın bu müdahalesine karşılık olarak 1955 tarihli Dostluk, Ekonomik Münasebetler ve Konsolosluk Hukuku Anlaşması’nı iptal ettiğini açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran’ın dostluk anlaşmasını istismar ettiğini ve yapılan insani yardımları nüfuzunu artırmak için kullandığını ifade etti. İran’ın Irak’taki ABD varlığı için tehdit oluşturduğunu da belirten Pompeo, “İran, Uluslararası Adalet Divanı’nı siyasi amaçlarına alet ediyor” dedi.
Pompeo: “39 yıl gecikmiş bir karar”
Deutsche Welle’de yer alan haberde, Pompeo “Açıkçası bu, 39 yıl gecikmiş bir karar” ifadesini kullanarak bir anlamda İran İslam Devrimi sonrası gittikçe gerilen ABD-İran ilişkilerine atıfta bulundu.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton da konuyla ilgili çarşamba günü düzenlediği brifing toplantısında, İran’ın nükleer programını tasfiye etmediğini ifade etti. Adalet Divanı’nı “siyasallaşmış ve etkisiz” olarak nitelendiren Bolton, ABD’nin kendisini Adalet Divanı’nın bağlayıcı ve temyize götürülemeyen kararlarına maruz bırakan bütün uluslararası anlaşmalarını gözden geçirmesi gerektiğini açıkladı.
Bolton ayrıca, ABD’nin, diplomatların görevli bulundukları ülkelerdeki diplomatik ilişkilerini, ayrıcalıklarını ve dokunulmazlıklarını belirleyen 1961 Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi “seçmeli protokol”ünden de çekileceği uyarısında bulundu. Seçmeli protokolden çekilme hususunda ABD’nin gerekçesi, Filistin’in, ABD İsrail Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınması ile ilgili Uluslararası Adalet Divanı’na yaptığı itiraz. Bolton, Filistin’i bir devlet olarak tanımadıklarını belirtti.
Zarif: “ABD kanun tanımaz bir rejim”
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ise, ABD’nin dostluk anlaşmasından çekilmesiyle ilgili Twitter’dan şu açıklamayı yaptı: “Uluslararası Adalet Divanı’nın, ABD’nin İran halkına yaptırım uygulayarak aramızdaki mevcut bir anlaşmayı ihlal etmesine son vermesini emretmesinin ardından, ABD de söz konusu anlaşmadan çekildi. Kanun tanımaz rejim.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
US abrogated JCPOA -a multilateral accord enshrined in UNSC Resolution 2231- arguing that it seeks a bilateral treaty with #Iran. Today US withdrew from an actual US-Iran treaty after the ICJ ordered it to stop violating that treaty in sanctioning Iranian people. Outlaw regime. https://t.co/soi0CGOhO0
— Javad Zarif (@JZarif) October 3, 2018
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney de, İran’ın yaptırımları yenerek ABD’yi yenilgiye uğratacağını belirtti. Hamaney, İran’ın hassas dönemlerden geçtiğini fakat diğer yandan “Emperyalist Amerika’nın politikacılarına ve kibirli güçlerine karşı haykırış” içerisinde olduğunu söyledi.
