Chatham House tarafından yayınlanan “Syria’s Transactional State: How the Conflict Changed the Syrian State’s Exercise of Power” başlıklı analizde; Suriye’de devlet teşkilatının ciddi ölçüde zayıfladığı, Şam rejiminin gittikçe artan bir şekilde kendi çıkarlarının peşinde koşan vurgunculara ve özellikle Rusya ve İran gibi dış aktörlere bel bağlar hale geldiği ve iç savaşın ardından girilen yeni dönemin daha tehlikeli olacağı belirtiliyor.
Analizin özet bölümünde yer alan tespitler şöyle:
Gölge devletten transaksiyonel devlete
“Suriye savaşı devletin kontrol kurduğu güvenlik teşkilatları ve ordu gibi ana kurumların işlevlerini, kapasitesini ve organlarını değiştirdi. Bu durum Suriye’yi, güvenlik teşkilatlanmasının hâkim olduğu ‘gölge bir devlet’ten rejimle ittifak halindeki vurguncular tarafından hükmedilen ‘transaksiyonel bir devlet’e dönüştürdü.”
Savaş nedeniyle sistem daha da zayıfladı
“Beşar Esad’ın iktidara yükselişi, babası tarafından yerleştirilmiş olan kontrol sistemini zayıflattı. Sistem, devlet kurumlarının hem içinde hem de dışında siyasal gücü olan ve rejime sadakatini göstermek için birbiriyle rekabet edenler arasındaki ağa dayalıydı. Suriye savaşı, rejimin gittikçe artan bir şekilde kendi çıkarlarının peşinde koşan vurgunculara ve özellikle Rusya ve İran gibi dış aktörlere bel bağlar hale gelmesi nedeniyle sistemi daha fazla zayıflattı.”
Savaşın yarattığı vurguncular
“Savaş, Suriye ordusunun parçalı ve öncekine göre daha fazla yozlaşmış hale gelmesine ve güvenlik teşkilatlanmasının merkezileşen komutasını kaybetmesine sebep oldu. Ayrıca, rejim yanlısı olan ve hepsi kendi gündemlerinin peşinden giden hem Suriyeli hem de yabancı milislerin yükselişine yol açtı.
Bu silahlı gruplar büyük olasılıkla, savaş sona erdiğinde faaliyetlerini durdurmayacak ve doğrusunu söylemek gerekirse, mevcut rejim iktidarda olduğu sürece nüfuzunu kullanmaya devam edecektir. Savaş, sivil vurguncuların yanı sıra ordudan, güvenlik hizmetlerinden ve milislerden vurguncular yarattı. Bu çıkar grupları, savaşın devam etmesinde pay sahibidir. Bununla birlikte, Suriye devleti bunları dizginleme kapasitesinden yoksundur.”
Suriye devleti Rusya ve İran’ın müşterisi haline geldi
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Rusya ve İran, Suriye devletini bir müşteriye çevirdi. Rusya, Suriye devlet kurumlarını kendi çıkarlarına göre şekillendirirken, İran da hem Suriye devlet kurumları üzerinden hem de dışarıdan kendi nüfuzunu sağlamlaştırıyor. Hem Rusya hem de İran, Suriye’yi ayrıca kendi askeri ve ekonomik rekabetlerinin bir sahnesi haline getiriyor. Rusya kendisini Suriye’deki ana siyasal güç simsarı olarak öne sürüyor fakat İran’ı tamamen dizginleyemiyor.”
Esad uluslararası toplum için bir ortak olamaz
“Bütün bu faktörler, Beşar Esad rejiminin Suriye’de barış ve istikrarı sağlamada uluslararası toplum için bir ortak olamayacağı anlamına geliyor. Uluslararası toplumun yeniden inşa, istikrarlılaştırma ve toparlanmayı desteklemeye yönelik her planı, Rusya’nın, Esad rejiminin ve onun vurguncularının yersiz düzenlemelerine karşı korunmak için Cenevre süreciyle başlamalıdır.”
Suriye’de yeni ve tehlikeli bir döneme giriliyor
“Suriye devletinin kamu kurumlarındaki eksiklik, sahadaki elverişsiz şartlar, İran’ın Rusya’nın istikrarlılaştırma planlarını bozacak eylemlerde bulunma potansiyeli, İran üzerinde artan uluslararası baskı ve Suriyeli Sünniler ve Aleviler arasında İran’a karşı kızgınlık da dahil olmak üzere birçok faktörün birleşimi, Suriye’nin büyük olasılıkla rejim yanlısı tüm paydaşların rahat edemeyerek bir arada var olacakları uzun bir çatışma sonrası tehlikeli denge dönemine gireceği anlamına geliyor.
Suriye bugün ne egemen ne de sivil bir devlet. Suriye bugün Rusya mandası altında ve İran’ın nüfuzuyla yönetilen mafyavari bir diktatörlüktür.”
