Ola Synowiec’in BBC’deki yazısından alıntıdır:
“Dün pantolon ile, bugünse çiçekli siyah bir etek giyerken gördüğüm Lukas Avendaño’ya ‘Sana hangi formda seslenmeliyim? Eril mi dişil mi?’ diye sordum. İspanyolca konuşuyorduk ve İspanyolcada isimler ve zamirler, kadın ve erkek olarak ikiye ayrılır. Avendaño soruma kıkırdayarak ‘Bana sadece tatlım demeni tercih ederim’ diye cevap verdi.
Burada, Meksika’nın güneyindeki Oaxaca eyaletinin Tehuantepec bölgesinde üç tane cinsiyet bulunuyor: kadın, erkek ve muxe. Üçüncü cinsiyet muxe’nin kökenleri Kolomb öncesi zamanlara dayanıyor. Burada muxeler olmadan bir hayat düşünülemiyor.
Fakat halkın çoğunun Zapotek dili konuştuğu bu bölgede sorduğum soru fazla bir anlam ifade etmiyor.
‘Zapotek dilinde, İngilizcede (ve Türkçede) olduğu gibi gramerde cinsiyet bulunmuyor. Herkes için tek bir form var. Muxeler hiçbir zaman erkek mi yoksa kadın olduklarını düşünmek zorunda kalmadılar’ diye açıklıyor Avendaño.
Avendaño’nun aksine kendisine verilen erkek ismi ‘Ángel’i değiştirerek şu anki ismini alan Felina, ‘Biz üçüncü cinsiyetiz. Erkek, kadın var, bir de benim gibi ikisinin arasında olanlar var’ diyor.
Gözlemlediğim farklı muxeler arasında pek de ortak nokta bulamadım. Diğer yerli kadınlar gibi işlemeli giysiler giyenler de vardı, Batı tarzı giysiler giyenler de. Bazıları da erkek giysileri giyip, statülerini göstermek için makyaj yapmakla ve oje sürmekle yetiniyordu.
Avendaño muxe kavramını tanımlamanın zor olduğunu söylüyor ve şu tanımı yapıyor: ‘Aslında, muxe, erkek olarak doğan ama erkek hissetmeyen kişi için kullanılır.’
Efsanelerden birine göre muxeler Juchitan şehrinin azizi Vicente Ferrer’den geliyor. Azizin taşıdığı üç torbadan birinde dişi, birinde erkek, diğerinde ise karışık tohumlar varmış. Hikâyeye göre üçüncü torba Aziz Ferrer Juchitan’dan geçerken yırtılmış, tohumlar da buraya düşmüş. Bu yüzden bölgede çok sayıda muxe varmış.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Çok sayıda muxe arkadaşı olan ilkokul öğretmeni Fernando Noé Díaz ‘Burada onlardan daha fazla olduğu doğru değil. Sadece daha çok saygı gördükleri için toplum içinde daha görünür haldeler’ diyor.
Juchitan’da erkekler ya çiftçilik ya da balıkçılık yapıyor. Kadınlar ise erkeklerin ürettiklerini pazarda satmakla yükümlü. Erkekler denizde ya da tarlada, kadın ise pazarda olduğunda, ev ve aileye bakacak kimse kalmayınca devreye muxeler giriyor. Noé Díaz, ‘Bazı anneler evde ona yardım edecek ve çocuklara bakacak bir muxe oğlunun olmasını bir nimet olarak görüyor. Ayrıca, muxelerin uzun süreli ilişkileri olmasına veya evlenmesine izin verilmez, böylece yaşlandıklarında anneleriyle birlikte kalabilirler.’
Muxeler ayrıca yerel bayramları, vaftiz törenlerini ve 15. yaş kutlamalarını hazırlamakla yükümlü. Pek çoğu da sanatla meşgul. Kilise dekorasyonlarını hazırlıyorlar ve kiliselerde kendilerine özgü kardeşlik örgütleri bulunuyor. Katolik rahip Arturo Francisco Herrera González, ‘Tanrı kadın ve erkeği yarattı, ama aynı zamanda insan doğasını da yarattı. Yanlış bir şey diyorsam Tanrı beni affetsin ama Tanrı’nın yarattığı insan doğasının insanların nasıl olduğuna karar vermiş olması mümkün’ diyor.
Yazar Marinella Miano Borruso, muxe kavramının cinsel yönelimle alakalı olmadığını söyleyip şunları ekliyor: ‘Bu kültürel ‘gender,’ toplumsal fonksiyon ve kimlikle alakalı bir konu.’
Yine de konuştuğum muxelerin çoğu kendilerini eşcinsel ya da erkek bedenine doğmuş kadınlar olarak görüyor. Bazıları hormon terapisi alıyor ve estetik ameliyatlar geçiriyor.
Meksikalılar eşcinsellere dair hâlâ ikircikli bir tavır içinde. Başkent Meksiko evlilik eşitliğini (eşcinsel çiftlere de evlilik hakkı) yasallaştıran ilk Latin Amerika başkenti olsa da Meksika, LGBT+ cinayetlerinde dünyadaki en yüksek oranlardan birine sahip. Ülkede Ocak 2014 ile Aralık 2016 arasında 202 LGBT+ öldürüldü.”
