ABD’nin Venezüela petrol sektörüne uyguladığı yaptırımların küresel enerji piyasalarına etkisi ilk etapta sınırlı oldu. Yaptırımların açıklanmasıyla ham petrolün uluslararası piyasada spot fiyatı olarak kabul edilen Brent, yüzde 5 dolaylarında arttı. Hafta boyunca tırmanan krizden sınırlı şekilde etkilenen Brent, tırmanan krize rağmen haftayı başladığına yakın seviyede, 62 dolar düzeyinde bitirdi.
Sınırlı etkinin birinci sebebi, kanıtlanmış petrol rezervlerinde dünyanın önde gelen ülkelerinden Venezüela’nın, siyasal istikrarsızlık, petrol endüstrisindeki finansal ve teknik altyapı eksikliği sebebiyle, yıllardan bu yana üretimde yaşadığı önemli düşüş ve buna bağlı olarak ülke arzının küresel piyasa için azalan önemi.
Bugün, Venezüela’nın pazara ham petrol arzı, günde 1 milyon varil seviyelerinde; günlük küresel petrol üretiminin yüzde 1’inden biraz fazlasına karşılık geliyor. Geçen yıl Venezüela’nın ham petrol üretimi, piyasanın önemli oyuncuları olarak görülmeyen Nijerya ve Angola’nın gerisinde, Cezayir ve İngiltere seviyesinde gerçekleşti. Karşılaştırma kolaylığı açısından, geçen yıl sadece ABD’nin Batı Teksas’taki Permian havzasında üretilen ham petrolün, Venezüela’nın 2018’de gerçekleştirdiği üretim seviyesinin 3 katından fazla olması, OPEC kurucularından olan ülkenin küresel arza azalan etkisini açıklamakta yardımcı olabilir.
Venezüela ham petrolünün teknik yapısı
Piyasanın ABD yaptırımlarına tepkisinin sınırlı olmasının bir diğer sebebinin ise, Venezüela ham petrolünün teknik yapısı olduğu söylenebilir. Ham petrolün sülfür oranı ve API dengesi (American Petroleum Institute Gravity) değeri, ham petrolün rafineri sürecindeki işlenme zamanı ve maliyetini, bununla birlikte o tür ham petrolden üretilebilecek mamulleri belirler. Bu noktada, her ham petrol türünün her rafineride işlenemeyeceğini belirtmek gerekiyor. Bir rafineri, ancak belirli teknik özellikteki ham petrolü işleyerek belirli mamuller üretme kapasitesine sahiptir.
Bu bağlamda, Venezüela petrolünün sülfür oranının yüksek, API dengesinin ise düşük olduğu, bunun sonucunda, jet yakıtı, benzin gibi piyasa değeri yüksek son mamullerin üretimi için elverişli olmayan bir ham petrol türü olduğu söylenebilir. Bu tür ham petrol teknik dilde, ekşi (yüksek sülfürlü – ‘’sour’’) ve ağır (düşük API dengeli- ‘’heavy’’) olarak adlandırılıyor. Bu açıdan Venezüela’da çıkarılan ve “Meyer” adı verilen türdeki ham petrol, daha çok asfalt yapımı, otoyol bakımı ve gemi taşımacılığı için kullanılan dizel yakıt gibi sınırlı sınai alanlarda kullanım için elverişli ve yalnız bu türdeki ham petrolün işlenmesi için kurulmuş rafinerilere satılabiliyor. Özetle, Venezüela ham petrolünün teknik özellikleri dolayısıyla pazarının kısıtlı olduğu söylenebilir.
Ülke ihracatının yüzde 41’i ABD’nin özellikle güneydoğusundaki rafinerilerde gerçekleştiriliyor. Yaptırımların yürürlüğe girmesiyle birlikte, Venezüela ham petrolünün temel pazarı olan ABD’nin “Korfez Sahili” (Gulf Coast) bölgesindeki rafineriler, benzer özellikteki Irak, Latin Amerika (Kolombiya, Meksika) ve Kanada petrollerine yöneldi ve arzda şimdilik önemli bir sıkıntı yaşanmadı.
Venezüela yaptırımlarının İran yaptırımlarından farkı
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlardan farklı olarak, Venezüela petrolünün ABD dışındaki rafinerilere gitmesi önünde şimdilik bir engel bulunmuyor. Buna karşılık çoğunluğu Cenevre ve Londra merkezli, dünyanın önde gelen emtia ticareti firmaları, ABD finansal kurumlarına olan bağımlılıklarından dolayı Venezüela alımlarını şimdilik durdurdu.
Yaptırımlar sonucunda alıcı bulamayan Venezüela arzının bir bölümünün ülkenin en büyük ikinci ve üçüncü ham petrol ithalatçısı konumundaki Hindistan ve Çin rafinerileri tarafından karşılanması bekleniyor. Venezüela’da üretimini sürdüren Rus devlet firması Rosneft geçen hafta herhangi bir pazar sıkıntısı öngörmediklerini, krizin geçici olduğuna inandıklarını belirterek piyasayı rahatlatan açıklamalar yaptı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
ABD’nin Mayıs 2019’da İran petrol ihracatına belirli ülkeler için tanıdığı muafiyetlerin yenileneceği beklentisi de fiyat artışını şimdilik engelliyor.
Sonuç olarak, Venezüela’daki krizin küresel petrol piyasalarına sınırlı etkisinin sebeplerinin, ülkenin küresel arz içinde kaybettiği tarihsel payı ile ürettiği ham petrolün teknik özellikleri ve piyasanın ülkedeki mevcut krizi geçici görmesi olduğu söylenebilir. Bununla beraber, ABD’nin yüksek hacimdeki alıcılara tanıdığı İran’dan petrol ithalatı izinlerinin, mayıs ayında yenilenmesi beklentisiyle, İran petrolünün sistemde kalması, Libya ve Nijerya gibi üreticilerin kapasite altındaki mevcut üretimlerini yılın ikinci yarısında artırması beklentisi, Venezüela krizi boyunca küresel ham petrol fiyatlarını dengede tutan faktörler arasında gösterilebilir.
