Ülkelerin ve hükümetlerin sansür ve internet erişimlerini takip eden NetBlocks’tan elde edilen ağ verileri, Irak’ta internet erişiminin 4 Kasım Pazartesi günü saat 21:00 UTC’den (00:00 Bağdat saati, 5 Kasım 2019) itibaren bütün ülkede kesildiğini gösteriyor. Perşembe sabah saatlerinde, 07:00 UTC’den (10:00 Bağdat saati) itibaren ise ülkedeki internet erişiminin düzeldiği açıklandı. Ancak üç saatlik bir aranın ardından Irak’ta internet erişimi tekrar kesildi.
Gerçek zamanlı ağ verileri ise sosyal medya sitelerinin ve mesajlaşma uygulamalarının halen engelli olduğunu gösteriyor.
Başkent Bağdat’ta 4 Kasım’dan beri süren internet kesintisinden on milyonlarca insan etkilendi. Çevrimiçi bağlantı verileri yüzde 19’un da altına düştü. Kesintiden Bağdat dışında Basra, Kerbela gibi nüfus yoğunluğunun fazla olduğu merkezler de etkilendi. İnternet kesintisine dair veriler, protestoların başlamasından bu yana Irak hükümeti tarafından uygulanan en ciddi telekomünikasyon kısıtlaması olduğunu gösteriyor.
Netblock’un verilerine göre kesintinin bitirilmesine rağmen bağlantıda yaşanan sorunlar Irak’ın Bağdat dahil, merkezi olarak yönettiği şehirleri kapsıyor; ülkenin kuzeyinde bulunan Kürt şehirleri gibi bağımsız bölgeler ise kısıtlamalardan etkilenmeyen farklı bir sistemde yönetiliyor.
Irak ayrıca, ekim ayının başından bu yana sosyal medyayı da engelliyor. Facebook ve Twitter’a ulaşımın sağlanamadığı Irak’ta, WhatsApp ve Telegram gibi mesajlaşma uygulamaları da kullanılamıyor.
Kesinti karşısında VPN bile çözüm olamıyor
İnternet kesintisinin devreye girmesiyle birlikte, normal telefon görüşmeleri ve yazılı mesajlaşmalarda sabit telefon hatları ve mobil şebekeler dahi kullanılamaz hale geldi.
Son haftalarda pek çok kişinin sosyal medyaya erişmek için kullandığı VPN, ülke genelindeki internet kesintileri karşısında hiçbir çözüm sunmuyor. Irak’ta bazı kullanıcıların internet erişimi için eski çevirmeli ağ modemleri, uluslararası SIM kartları ve data roaming (veri dolaşımı) kullandığı biliniyor. Ancak bu seçenekler pratikte çoğu Iraklı için yavaş, pahalı veya bulunamıyor.
Irak’ta internetin tamamen kapanmasının en önemli problemi ise bireysel güvenlik. Acil servislere erişim veya gayri resmi kanallardan yardım isteme zorluğu, Irak’ta yaşayan bütün insanlar için acil bir sorun teşkil ediyor.
Ekonomik etkiler
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Pazar günü, Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, protestoların ülkenin sanayi sektörüne “milyarlarca dolara” mal olduğunu söyledi.
Buna karşılık NetBlock’un ekonomik verileri, en büyük tek ekonomik kaybın, verimlilikteki azalmadan veya işgücündeki bir eksiklikten değil, Irak hükümetinin uyguladığı internet kesintisinden kaynaklandığını ortaya koydu. NetBlock’un internet kesintilerinin ve sansürün maliyetini hesaplayan uygulaması “Cost of Shutdown Tool”, Irak’ta internet kesintisinin neden olduğu ekonomik kaybın 1 milyar dolar olduğunu gösteriyor. Bu rakamın gün geçtikçe artması bekleniyor.
Irak’ta neler oluyor?
Iraklılar, işsizlik, yolsuzluk ve kamu hizmetlerinin yetersizliğini protesto etmek amacıyla ülkenin çeşitli kentlerindeki gösterilerine devam ediyor. Başkent Bağdat başta olmak üzere ülkenin orta ve güney kentlerine de yayılan eylemlerde, ekim ayının başından bu yana 200’den fazla kişi hayatını kaybetti, en az 8 bin kişi de yaralandı.
Medyascope’a açıklamalarda bulunan İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Irak’ta yaşanan ülke genelindeki internet kesintisinin, bilgi edinme hakkını da içeren ifade özgürlüğü hakkına ağır bir müdahale olduğunu söyledi. Prof. Dr. Akdeniz şöyle konuştu: “İnternete erişimin temel bir insan hakkı olup olmadığı 2010’dan beri uluslararası platformlarda konuşulup, değerlendirilmektedir. Benim şahsi görüşüm internete erişimin ve dolayısıyla kullanıcıların bilgiye erişiminin temel bir hak olarak tanımlanması yönündedir. Dolayısıyla, gerek Türkiye’de olduğu gibi içinde Wikipedia’nın da yer aldığı ve İfade Özgürlüğü Derneği’nin 2018 Engelli Web raporunda da belirtildiği üzere 245 binden fazla alan adı ve 150 binden fazla URL adresine erişimin engellenmesi ve Irak’ta ve başka ülkelerde de geçmişte gördüğümüz üzere internete erişimin toptan engellendiği ülkelerde bilgi edinme hakkını da içeren ifade özgürlüğü hakkına ağır müdahaleler olduğunu söyleyebiliriz. Bu tip engelleme ve kısıtlamaların ise ciddi etkileri olacak, bu ülkelerdeki demokratikleşme süreçleri ciddi etkilenecek, toplum hayati anlamda bilgiye erişimden mahrum kalacak, ekonomik anlamda da hayatın olağan akışı etkilenecek, bankalar çalışmayacak, internete dayalı sistemlerde ciddi aksamalar olacak ve büyük ticari şirketler de bu tip ülkelere yatırım yapmaktan imtina edeceklerdir.”
Söyleşinin tamamı için:
