Türkiye’de insan hakları alanında yaşananlar, Birleşmiş Milletler Evrensel Periyodik İzleme mekanizması kapsamında İsviçre’nin Cenevre kentinde gerçekleştirilen oturumda değerlendirildi. Tüm insan hakları konularının gündeme getirildiği toplantıda Türkiye heyetine doğrudan sorular yöneltildi.
Uluslararası İnsan Hakları Çerçevesine Uyumun İzlenmesi İçin Etkiniz Avrupa Birliği (AB) Programı, “Diyalog Toplantıları” kapsamında İstanbul ve İzmir’de eşzamanlı olarak sivil toplum buluşmaları düzenleyerek Evrensel Periyodik İnceleme Türkiye oturumunu canlı izleme imkanı yarattı.
Oturumda söz alan ülkeler, Elazığ’da yaşanan deprem felaketiyle ilgili başsağlığı ve geçmiş olsun dileklerini paylaştı. Üye ülkeler, 50 saniyelik söz hakkı kapsamında Türkiye’nin insan hakları konusundaki durumuna ilişkin eleştiri ve tavsiyelerini dile getirdi.
Başlıca eleştiriler, kadın haklarının geliştirilmesi ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması, kadın cinayetlerinin durdurulması ve Kürt kadınlara yönelik ayrımcılığın ortadan kaldırılması, toplanma ve gösteri hakkına yönelik baskının son bulması, uzun gözaltı süreleri ve işkence, kötü muamele, ifade özgürlüğü ve gazetecilere yönelik baskıların son bulması, adil yargılaman ve güçler ayrılığının sağlanması, demokratik yollarla seçilen belediyelere kayyum atanması, terörle mücadelenin gerekçe gösterilerek özgürlüklerin kısıtlanması ve Türkiye’de azınlık toplumlarının desteklenmesi oldu.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi heyeti ile Türkiye heyeti arasında, Akdeniz’de sürmekte olan gerilim üzerinden tartışma yaşandı.
Suriye heyeti ise Türkiye’ye yönelik sert eleştirilerde bulundu. Suriye temsilcisi, “Terörist grupları desteklemekten vazgeçin, demografik yapıyı değiştirmeye çalışmayın, göçmenleri insan kaçakçılığı için kullanmayın” dedi.
Lüksemburg heyeti ise Osman Kavala’nın tutukluluğunun son bulması gerektiğini belirtti.
Türk heyeti hangi tavsiyeleri kabul ettiğini iki gün sonra (30 Ocak 2020) açıklayacak. Bir sonraki toplantı ise beş yıl sonra yapılacak.
“İfade özgürlüğü mutlak bir hak değildir, kısıtlanabilir”
Toplantıda Türk heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakçı başkanlık etti. Kaymakçı’nın, heyetlerden gelen ifade özgürlüğüne yönelik eleştirilere şöyle yanıt verdi:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Yargı reformu ile eleştirilerin bir kısmına yönelik reformlar gerçekleştirildi. İfade özgürlüğü belli noktalarda kısıtlanabilir, mutlak bir hak değildir. Kendini gazeteci olarak tanıtan ve bizzat FETÖ’den emir alan kişiler olduğunu biliyoruz. Bunların yargılamasında asla gazetecilerin özgürlüğünün kısıtlandığı iddia edilemez.”
“Son iki yıldır gözaltı sürelerinde ciddi düzelmeler oldu”
Türk heyeti, uzun gözaltı süreleri ve işkence suçuna yönelik eleştirilere ise, “OHAL döneminde belli başlı kısıtlamalar getirildi ve bu durum uluslararası hukukta vardır. İki yıldır gözaltı sürelerinde ciddi anlamda düzelmeler oldu. İşkenceye karşı sıfır tolerans politikamız devam ediyor. İşkence suçu 2017’den beri, kamu görevinden atılmak için bir sebep. 2013 yılında çıkan yasayla işkence suçunda zamanaşımı kalktı” diyerek cevap verdi.
“Toplantı ve gösteri hakkı milli güvenliğe ve başkalarının güvenliğine müdahale etmediği koşullarda kısıtlanmıyor”
Heyet, gösteri ve toplantı hakkının kullanımına yönelik eleştirilere ise, bu hakların anayasa ile güvence altında olduğunu ve önceden izin almaksızın toplantı ve gösteri hakkının kullanılabileceğini söyleyerek karşılık verdi. Heyet, bu gösterilerin milli güvenliğe ve başkalarının özgürlüğüne müdahale etmediği koşullarda hiçbir problem olmadığını aktardı. Heyet adına söz hakkı kullanan Kaymakçı şöyle devam etti:
“Yılda 30 milyon insan gösteri ve toplantılara katılmaktadır. Yüzde 99’una müdahale edilmemektedir. Cumartesi Anneleri’nin eylem yapmak istediği yer problemlidir. Onlara karşı bir ayrımcılık yapılmamaktadır. Ayrıca LGBTİ eylemlerine müdahale edilmemiştir. 98 etkinliğin 97’si şiddetsiz devam etmiştir.”
“Azınlık toplumları son derece refah içinde yaşamaktadır”
Kaymakçı, azınlık toplumlarının haklarına ilişkin ise, “Azınlık toplumları da son derece ferah içinde yaşamaktadır. Azınlıklara ait araziler azınlık vakıflarına iade edilmiştir. Ruhban Okulu açılmıştır. 59 azınlık okulunda binlerce öğrenci eğitim görmektedir ve hükümetten maddi destek almaktadır” dedi.
Kaymakçı, kayyumlarla ilgili olarak da soruşturmaların sürdüğünü söyledi.
“Türkiye kadın hakları ve cinsiyet eşitliği konusunda olumlu adımlar atmaktadır”
Erkek şiddeti ve cinsiyet eşitliği konusunda ise Kaymakçı “Kadın hakları ile ilgili eleştirileriniz oldu ancak heyetime bakacak olursak tek erkek benim” diye konuştu. Ancak Türk heyetinde Kaymakçı’nın yanında sadece bir kadın üyenin olduğu görüldü. Kaymakçı, kadın haklarına yönelik değerlendirmesini şöyle sürdürdü:
“Türk kadını seçme ve seçilme hakkını 1934 yılında kazanmıştır. O sebeple Türkiye, kadın hakları ve fırsat eşitliği konusunda olumlu adımlar atmaktadır. Kadına yönelik şiddet tüm dünyada artmaktadır. Buna karşı önlemler alınmalıdır. Geçen ay Adalet Bakanlığı bir genelge yayınladı bu konuyla ilgili. Koruma tedbirleri artırıldı. Aynı zamanda İçişleri Bakanlığı da bir genelge yayımlayarak bu konuda gerekli önlemlerin alınmasına çalışmaktadır. Kadınların ekonomiye katılımı için çalışmalar sürmektedir.”
“Erken yaşta evliliklerin önlenmesi için çalışmalar yapıldı ve binlerce kız çocuğu okullarına döndü”
Kaymakçı çocuk haklarıyla ilgili olarak da şunları söyledi:
“Çocuk hakları için 2017 yılında bir protokol imzaladı. Eğitim oranının artırılması ve erken yaşta evliliklerin önlenmesi için çalışmalar yapıldı ve binlerce kız öğrenci eğitimlerine geri döndü. 6 binden fazla kamu çalışanı erken yaşta evlilikle ilgili eğitim aldı. Çocuk istihdamının azaltılması için bir dizi çalışmalar yapılması planlandı. Başvurdukları takdirde ücretsiz yardım alabilmektedir çocuklar.”
