Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 268 bin 717 firmanın, 3 milyon 44 bin 420 çalışanı için “kısa çalışma ödeneği”ne başvurduğunu açıkladı.
Kısa çalışma ödeneği başvurularının yüzde 40’ı imalat sanayiinde, yüzde 15’i toptan ve perakende ticaret sektöründe, yüzde 12’si konaklama ve yiyecek hizmeti sektörlerinde, yüzde 6’sı ise eğitim sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından yapıldı.
Açıklanan sayı, ölümcül koronavirüs salgını nedeniyle çalışamayan veya tam zamanlı çalışamayanları ifade ediyor. Sektörel oranlar ise salgından en çok etkilenen sektörleri ortaya koyuyor:
Kısa çalışma ödeneği için başvuran firmalar çalışan sayısına göre incelendiğinde, ödenek için başvuran firmaların en çok, yüzde 51,3 ile üçten az çalışanı olan firmalar olduğu görülüyor. Onu, yüzde 28,3 ile dört ila dokuz çalışanı olan firmalar izliyor. Üçüncü sırada ise yüzde 10,8 ile 10-19 çalışanı olan firmalar yer alıyor. 20-49 arası çalışanı olan firmalar da yüzde 6,4 ile dördüncü sırada. Bir başka açıdan bakıldığında, kısa çalışma ödeneği için başvuran firmaların yüzde 90’ından fazlasını, 50’den az çalışanı olan firmalar oluşturuyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun en son açıkladığı Ocak 2020 verilerine göre, Türkiye’de 27 milyon 266 bin kayıtlı çalışan, 4 milyon 262 bin işsiz bulunuyor.
“Kısa çalışma uygulaması”, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulama.
Uygulama bakımından, “ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlar”, genel ekonomik kriz olarak tanımlanıyor.
“İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar” da kısa çalışma uygulaması bakımından “zorlayıcı sebep” sayılıyor.
Kısa çalışma ödeneği uygulaması kapsamında, işçilere kısa çalışma ödeneği ödeniyor ve Genel Sağlık Sigortası primleri karşılanıyor.
İşyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için, işverenin genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve iş müfettişlerinin, işyerinin bu durumlardan etkilendiğini tespit etmesi gerekiyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
İşçinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için ise işverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunmasının yanı sıra kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması gerekiyor. Bu gereklilik, koronavirüs salgını nedeniyle yapılan kısa çalışma başvurularında, işçinin, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydı ile son üç yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması.
Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılıyor. İşçiler kısa çalışma talebinde bulunamıyor. Kısa çalışma uygulamasından yararlanılabilmesi için de işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler dışında (işçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun sağlık kurulunca saptanması durumu) bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekiyor.
Kısa çalışma ödeneğinin miktarı
Günlük kısa çalışma ödeneği, sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ı. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’sini geçemiyor.
Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödeniyor. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılıyor.
Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içinde yapılacağı zaman aralığı, işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirleniyor. Kısa çalışma ödeneğinin süresi, üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadar.
