87 yaşındaki Tayvanlı Hsiao Hsueh-tao, eğer yağmur yağmıyorsa her sabah saat 5.30’da evinden çıkıp, Tayvan’ın başkenti Taipei’in merkezindeki Daan Park’ta bir grupla beraber 90 dakika boyunca aerobik yapıyor. Hsiao bu alışkanlığı 27 yıl önce emekli olduğunda edinmiş.
Tayvanlı yaşlılar sabah çok erken saatlerde, hatta bazen saat 3’te parklarda spor yapıyor. Tarihi kökleri olan bu alışkanlığın sebeplerinden biri, bu saatlerde egzersiz yapmanın daha sağlıklı olduğuna inanılması.
Tayvan’da yetişkinlerin büyük çoğunluğu düzenli olarak yeterli spor yaparken Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Birleşik Krallık gibi şafak vaktinin uyku zamanı olarak görüldüğü Batı ülkelerinde yeterli spor yapmayanların oranı çok daha yüksek.
“87 yaşında gösteriyor muyum hiç?”
“Sadece Daan Park’ta değil, şehrin her yerindeki parklarda spor yapan insanları görebilirsiniz” diyor Hsiao. Sabahları parkların en kalabalık zamanı havanın aydınlık olduğu saat 6 olsa da, gökyüzünün hâlâ karanlık olduğu saat 3 veya 4’te de insanları spor yaparken görmek mümkün. Hsiao sabahları hava daha temiz olduğu için ne kadar erken saatte spor yapılırsa o kadar iyi olduğunu belirtiyor ve soruyor: “87 yaşında gösteriyor muyum hiç?”
Hsiao, spor yapmanın hayat kalitesini yükselttiğini düşünüyor: “Bu kadar yaşlı olmama rağmen rahatça hareket edebiliyorum. Günlerim daha keyifli geçiyor. Bütün gün evde oturursanız, ağrı hissetmeye başlıyorsunuz. Hareket edip, temiz hava almak istiyorum. Evde bütün gün televizyon izlemek dışında yapacak hiçbir şey yok.”
The Lancet’in 2018 yılında yayınladığı Küresel Sağlık Raporu’na göre Tayvan ve Çin yüzde 85,9’la dünya üzerinde yetişkinlerin yeterli spor yapma oranının en yüksek olduğu bölgeler arasında yer alırken ABD’de yetişkinlerin yüzde 40’ı, Birleşik Krallık’taysa yüzde 35,9’u yeterince spor yapmıyor.
Taipei’deki National Chengchi Üniversitesi Etnoloji Bölümü’nden Profesör David Holm’e göre Tayvan’ın yer aldığı subtropikal iklime sahip bölgelerde sabah saat 7’nin bile fazla sıcak olmasından ötürü, bölgede yaşayan kişilerin saat 4 veya 5 gibi uyanma alışkanlığı var. Batı ülkelerinde şafak vakti uyku zamanı olarak görülürken Güney Çin’in bazı bölgelerindeki insanlar daha erken saatte işe gidip, gün içinde “siesta” benzeri bir uykuya yatma âdetine sahip.
“Çin kültüründe insanların erken uyanmaya dair, eskiden gelen bir eğilimi var. İmparatorlar huzura kabullerini genelde şafak vakti yapardı” diyor Profesör Holm ve devam ediyor: “Günün başlangıcı yeni başlangıçları, sağlık ve gücü temsil ediyor. Gün eşin batışı ve günün bitişi ise gerileme ve ölümü temsil ediyor.”
Yaşlılara bakıcılık hizmeti veren Lin Yu-yueh’ye göre hava kalitesi sabah daha iyi olduğu için insanlar geleneksel olarak erken saatte evlerinden çıkıp Tai Chi yapmayı seviyor. Bazı yaşlılar çok fazla uyuyamazken bazıları günün kalanına kıyasla sabahın ilk saatlerinde ayakta olmayı daha rahat buluyor çünkü sabah saat 4’e kıyasla saat 9’da sokakta çok daha fazla araç ve insan var.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
39 yaşındaki Yu An-chen, 60’lı yaşlarının başındaki babasının tenis veya badminton oynamak için düzenli olarak sabah saat 5’te evden çıktığını söylüyor. Yu’ya göre babası gençliğinden beri “bedenine iyi bakmak” için bunu yapıyor.
ABD’nin Michigan eyaletinde yaşayan 65 yaşındaki Cindy Peterson, Tayvanlı yaşlılar kadar erken olmasa da sabahları düzenli olarak spor yapıyor. “Ben sabah 6.30 veya 7 gibi kalkarsam erken kalktığımı düşünüyorum. Sadece dışarı çıkıp spor yapabileyim diye saat 4 veya 5’te kalkmayı hayal bile edemiyorum. Bundan çok etkilendim” diyor Peterson.
Spor yapmak için erken kalkma fikri herkese çok cazip gelmiyor. “Şu anda erken kalkma alışkanlığım yok” diyor Yu. O, sabah uykusuna düşkün olanlardan: “Sanırım bunu gelecekte de yapamam.”
Peterson’a göre Michigan sakinleri de bu tarz bir alışkanlığa sıcak bakmaz. Peterson, yaşadığı yerdeki kadınların sabah dış görünüşlerine vakit ayırmak ve makyaj yapmak için daha fazla zamana ihtiyaçları olduğunu söylüyor: “O (spor salonundaki) insanları tanıyorsunuz. Sabah 6’da dışarı çıkıp, yataktan yeni fırlamış gibi görünmek istemezsiniz.”
