Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde çinko ve kurşun cevher zenginleştirme tesisindeki atık havuzları patlamış, maden atıkları Kılıçkaya Barajı’na giden dereye karışmıştı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, dereye kurulan biriktirme bentleri sayesinde atıkların baraja ulaşmasının engellendiğini, rehabilitasyon ve izleme sürecine geçildiğini açıkladı. Ancak bakanlık bu iddiasını herhangi bir numune analiziyle desteklemedi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç, “Bakanlık konuyu kapatmaya çalışıyor” dedi.
Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinde, etrafında birçok köy ve mahalle bulunan çinko-kurşun cevher zenginleştirme tesisindeki atık barajları 18 Kasım 2021 akşamı çökmüş, maden atıkları bölgenin sulama ve enerji ihtiyaçlarını karşılayan Kılıçkaya Barajı’na akan dereye karışmıştı.
Nesko Maden Tic. San. A.Ş.’ye ait tesisteki faaliyetler durdurulmuş, firmaya para cezası kesilmişti. Ancak alınan önlemler ve bölgedeki kirliliğin boyutu hakkında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan ayrıntılı bir açıklama yapılmamıştı.
Bakanlık, CHP Doğa Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve Kahramanmaraş Milletvekili Ali Öztunç’un TBMM Başkanlığı’na sunduğu yazılı soru önergesine verdiği yanıtta, Şebinkarahisar’daki atık faciası sonrası alınan önlemleri anlattı. Bakanlık, atık barajının çökmesi sonrasında dereye biriktirme bentleri kurularak maden atıklarının Kılıçkaya Barajı’na ulaşmasının engellendiğini, temizleme çalışmalarının sonlandırıldığını belirtti. Ancak bakanlığın yanıtında, facianın bölgeyi ne kadar kirlettiği, atıkların ne kadarlık kısmının baraja ulaştığına ilişkin bir veri bulunmuyor.
Cevher zenginleştirme tesisinin atık sahasında 18 Kasım 2021’de meydana gelen çökmeden dokuz gün önce, yani 9 Kasım 2021’de Nesko Maden Tic. San. A.Ş., tesisin kapasitesinin artırılması için bakanlığa başvurmuştu.
Bakanlık: Biriktirme bentleri kuruldu, atıklar iş makineleriyle temizlendi
Bakanlık, CHP’li Öztunç’a verdiği yanıtta, çöken atık barajından bölgeye yayılan kirlilik hakkında alınan önlemleri şöyle sıraladı:
“Yapılan incelemede, cevher zenginleştirme işlemi sonrasında oluşan sulu çamur şeklindeki atıkların depolandığı baraj seddesindeki çökme nedeniyle atıkların sulama ve enerji üretimi amaçlı kullanılan Kılıçkaya Barajı’na doğru aktığı tespit edilmiştir.
Atıkların aktığı güzergâh üzerinde yerleşim birimlerine ait kullanılan içme suyu, kaynak suyu ve göze olmadığı, civardaki köy ve mahalle su depolarının söz konusu kirlilikten etkilenmediği tespit edilmiştir.
Özel işletmeye ait atığın, temiz dere suyuna karışarak Kılıçkaya Barajı’na ulaşmasına engel olmak amacıyla dere yatağı üzerine beş adet tersip bendi (biriktirme barajı) yapılmıştır. Atıklar bu tersip bentlerine hapsedilerek, derenin doğal akış suyu ile daha fazla atığın Kılıçkaya Barajı’na taşınması engellenmiştir.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Dere yatağının hemen yanına yaklaşık dört kilometre uzunluğunda derivasyon kanalı (taşıma kanalı) açılmış ve dereden gelen temiz suyun dere yatağındaki atığa karışmadan baraj ulaşması sağlanmıştır. Tersip bentleri ve derivasyon kanalı sayesinde hem temiz dere suyu ile atığın birbirine karışması engellenmiş hem temiz suyun barajla buluşması sağlanmış hem de atığın baraja karışmasının önüne geçilmiştir.
Deredeki temiz suyun derivasyon kanalına alınarak su akışının kesilmesi sonrası dere yatağında kalan atıkların taşınması için iş makineleriyle çalışmalara başlanılmıştır. Dere yatağına hapsedilen atığın temizlenmesi ve yatağın atıktan tamamen arındırılması için ekiplerimiz vardiyalı olarak çalışmalarını kesintisiz sürdürmüş, sahada yürütülen temizleme çalışmaları tamamlanmıştır.
Sahada yapılan temizlik çalışmaları kapsamında toplanan atıklar işletmede mevcut durumda bulunan atık depolama alanlarına aktarılmıştır. Alanda bulunan atıklar tamamen kaldırılmış olup, bakanlığımızca sahada izleme ve rehabilitasyon süreçleri başlatılmıştır.
Ne kadar atığın baraja ulaştığı açıklanmadı
Bakanlığın yanıtına göre, Kılıçkaya Barajı’na giden dere üzerine kurulan beş biriktirme bendi, “daha fazla atığın” baraja taşınmasını önledi. Ancak bakanlık atıkların ne kadarlık bir kısmının çalışmalar öncesinde baraja ulaştığını açıklamadı.
Bakanlık açıklamasına göre, atık barajının çökmesinin ardından dereye karışan atıklar iş makineleriyle temizlendi ve tesisin atık depolama alanlarına götürüldü. Fakat açıklamada, 18 Kasım 2021’de çöken atık barajına herhangi bir güçlendirme yapılıp yapılmadığı belirtilmedi. Bakanlığın açıklamaları, cevher zenginleştirme atıklarının hâlâ çöken atık barajlarında muhafaza edildiğini ortaya koydu.
Atık temizliğinin bittiğini, izleme ve rehabilitasyon sürecinin başladığını açıklayan bakanlık, dereye ve Kılıçkaya Barajı’na karışan kirlilikle ilgili ek bir bilgi vermedi.
Şirket yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunuldu
Bakanlık, Nesko Maden Tic. San. A.Ş. hakkındaki yaptırımlara ilişkin de açıklamada bulundu.
Cevher zenginleştirme tesisinden kaynaklanan kirlilik sebebiyle, Çevre Kanunu’na istinaden tesisin faaliyetlerinin durdurulduğunu belirten bakanlık, analiz sonuçlarına göre şirkete üst sınırdan 12 milyon TL idari para cezası uygulandığını açıkladı. Bakanlık, cezaya yol açan analiz sonuçlarını ise Öztunç’la paylaşmadı.
Bakanlık, Türk Ceza Kanunu’nun çevreyi kirletme hakkındaki maddeleri kapsamında, şirket yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu da açıkladı.
CHP’li Öztunç: “Bakanlık konuyu kapatmaya çalışıyor”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yanıtını Medyascope’a değerlendiren CHP’li Ali Öztunç, “Bakanlık konuyu kapatmaya çalışıyor” dedi. Öztunç, şöyle devam etti:
“Verilen yanıtlar, soruları cevaplamaktan ziyade sürecin üzerini kapatmaya yönelik. Bakanlık meseleyi oldubittiye getirmek ister gibi. Yanıtta, atıkların Kılıçkaya Barajı’na aktığı inkâr edilmiyor. Atıkların baraja ulaşmasını engellemeye yönelik eylemlerden üstü kapalı şekilde bahsedilmiş. Ancak bu önlemler hangi tarihte alınmış, hangi tarihte sudaki atıklar temizlenmiş, o kısımlar belirsiz. Neticede o atıklar suya karıştı ve şimdi birçok yerleşim yerini, birçok yaşam alanını tehdit ediyor. Bakanlık hiçbir zaman havza bazında çevresel etki değerlendirmesi yapmadığı için, yine olay yerinde yaptığı faaliyetler üzerinden tüm meseleyi çözmüş gibi davranıyor. Burada ne derece kirlilik oldu, bu atıkların toprağa gömüldüğünden söz ediliyor ama sızdırmazlıkla ilgili önlemler alındı mı, bu soruların yanıtları yok.“
