Nükleer Düzenleme Kurumu’nun kurulmasına dayanak oluşturan Kanun Hükmünde Kararnamenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi üzerine hazırlanan ve geçen hafta sonu Meclis’te kabul edilen Nükleer Düzenleme Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun yayımlandığı Resmi Gazete’de 24 Nisan 2019’da çıkarılan “Nükleer Düzenleme Kurumu Teşkilat Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılırken, yeni kanuna dayanılarak hazırlanan yönetmelik de aynı sayılı Resmi Gazete’de yer aldı.
Kanunu, Medyascope için değerlendiren TMMOB Makine Mühendisleri Odası (MMO) Enerji Çalışmaları Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, sigorta bedelinin düşük tutulması ve radyoaktif atıkların bertaraf edilmesiyle ilgili sorumluluğu Türkiye devletinin üstlenmesini eleştirdi. Türkyılmaz, “Maruz kalınabilecek ‘makul’ radyasyon dozu belirleme yetkisi kurula verilmiş ama burada ölçüt ne? Ucu oldukça açık bırakılmış ifadeler var” dedi.
24 Nisan 2019’da çıkarılan “Nükleer Düzenleme Kurumu Teşkilat Yönetmeliği”nin ardından çıkarılan bir Kanun Hükmünde Kararname ile Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) kurulmuştu. CHP, bu KHK’nin anayasaya aykırı olduğunu belirterek Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) iptal davası açmıştı. KHK’yi anayasaya aykırı bulan Yüksek Mahkeme, iktidara gerekli düzenlemeyi yapması için 9 Mart 2022’ye kadar süre tanımıştı. İktidar, bu sürenin dolmasına kısa bir süre kala hazırladığı Nükleer Düzenleme Kanunu yasa teklifini Meclis’e sunmuş ve hafta sonu görüşmeler tamamlanmıştı. Yasanın Resmi Gazete’de yayımlandığı gün, AYM’nin iptal ettiği yönetmelik yürürlükten kaldırılırken yeni yasaya dayanan yönetmelik de yayımlandı.
Makine Mühendisleri Odası (MMO) Enerji Çalışmaları Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, Meclis’te görüşüldüğü sırada kanunu Medyascope için değerlendirmiş ve bir “yangından mal kaçırma operasyonu” olduğunu söylemişti. NDK’nin yeni yasa ile kurulmasını Medyascope’a değerlendiren Türkyılmaz, “Maruz kalınabilecek ‘makul’ radyasyon dozu belirleme yetkisi kurula verilmiş ama burada ölçüt ne? Uluslararası standartlara göre belirlenmiş değil. Ucu oldukça açık bırakılmış ifadeler var” dedi.
Nükleer Düzenleme Kanunu ile düzenleme, denetleme ve yaptırım yetkisi NDK’da
Meclis’te kabul edilen kanun ile NDK, nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetler üzerinde düzenleme, değerlendirme, yetkilendirme, denetleme faaliyetleri ve yaptırımları uygulayabilme yetkilerine sahip olacak. NDK’nin sorumlulukları ile nükleer zararlar hakkında hukuki sorumluluğu konusunda, kanunda yer verilmeyen hususlar için Paris Sözleşmesi’nde yer alan tanımlar esas alınacak.
Kanunda, NDK Yönetim Kurulu başkan ve üyelerine, “görev yapılan toplantılar için her ay toplamda (20 bin) gösterge rakamının memur maaş katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar” olarak belirlenen tutar kadar “huzur hakkı” ödeneceği ifadeleri de yer alıyor.
Türkyılmaz: “Şirketlere imtiyaz tanınıyor”
MMO Enerji Çalışmaları Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz, “Maddelere bakıldığında kanun, Rus devlet kapitalizminin somutlandığı yedi-sekiz şirket lehine bir imtiyaz tanımlıyor. Sigorta bedelini 700 milyon euro ile sınırlı tutmak, atık konusundaki sorumluluğu Türkiye devletinin üstlenmesi gibi imtiyazlar söz konusu. Bunun politik anlamları da var ancak onu politik analizciler yorumlamalı” diye konuştu.
Bütün onay ve denetim sorumluluğunun NDK kurul üyelerine bırakılması konusunda ise Türkyılmaz, “Başkan olarak atanan Dr. Zafer Demircan, görece olarak bu konularda duyarlı birisi ancak kurul üyeleri arasında nükleer uzmanlarının ağırlıklı olmaması da bir eksiklik” değerlendirmesini yaptı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
NDK cumhurbaşkanlığı kararnamesi ne getiriyor?
Kanunda açıklandığı şekliyle NDK, nükleer enerji ve radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin radyasyonun olası zararları etkilerinden korunmasına yönelik görevleri yerine getirmek üzere, kamu tüzel kişiliğine ve idari mali özerkliğe sahip olacak. NDK’nin merkezi Ankara’da olacak ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilişkilendirilecek.
NDK Yönetim Kurulu, biri başkan ve biri ikinci başkan olmak üzere beş kişiden oluşacak ve üyeler cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Kurum kararları, yerindelik denetimlerine tabi tutulamazken, hiçbir organ, makam veya kişinin NDK kararlarını etkilemek amacıyla talimat veremeyeceği belirtildi. Resmi Gazete’de yayımlanan kararda eski yönetmelikle oluşan ve halen görev yapmakta olan beş kişilik yönetim kurulunun, göreve devam edeceği de belirtildi.
Tesis, cihaz ve maddelerin güvenlik, emniyet ve nükleer güvence açısından düzenleyici kontrole tabi olması, kontrollere ilişkin muafiyetlerin sınır ve koşullarının belirlenmesi ve radyoaktif maddelerin ihracatı, ithalatı, taşınması, transit geçirilmesi, depolanması da NDK’nin yetkisi altında düzenlenecek.
