Kırgızistan-Tacikistan sınırında geçen çarşamba günü başlayan çatışmanın ardından iki ülkenin istihbarat teşkilatlarının başkanları barışı hedefleyen bir protokol imzaladı. Sınır anlaşmazlıkları nedeniyle sık sık karşı karşıya gelen iki Orta Asya ülkesi arasındaki çatışmalarda en az 94 kişi öldü, 100’den fazla kişi yaralandı. Orta Asya uzmanı Doç. Dr. Hakan Güneş, sınır tartışması ve son çatışmalar hakkında Medyascope’a konuştu.
Kırgızistan-Tacikistan sınırında geçen çarşamba (14 Eylül) günü başlayan çatışmaların ardından iki ülkenin istihbarat teşkilatlarının başkanları arasında dün (19 Eylül) barışı hedefleyen bir protokol imzalandı. Açıklamada, 16 Eylül’de saat 16.00’da ilan edilen ateşkesin ardından askeri güçlerin geri çekilmesi ve durumun istikrara kavuşturulması için protokol imzalandığı belirtildi.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasından bu yana sınırları tartışmalı olan iki eski Sovyet ülkesi arasında sürekli çatışmalar yaşanıyor. Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki bin kilometrelik sınırın yaklaşık üçte biri tartışmalı.
İki taraf birbirini suçladı
Çarşamba günü sınırda meydana gelen çatışmalarda her iki taraf da birbirini suçladı. Kırgızistan, Tacikistan’ı sınırda tank kullanmakla suçlarken Tacikistan ise Kırgızistan’ı bir karakolu ve yedi köyü ağır silahlarla bombaladığını ileri sürdü.
Kırgızistan yetkilileri pazar (18 Eylül) akşamı yaptıkları açıklamada ölü sayısının 59’a çıktığını, 100’den fazla kişinin ise yaralandığını bildirdi. Tacikistan tarafı ise 35 vatandaşının öldüğünü ve en az 20 kişinin yaralandığını açıkladı.
Kırgızistan, çatışma bölgesinden yaklaşık 137 bin kişinin tahliye edildiğini söyledi. Tacikistan ise herhangi bir toplu tahliye bildirmedi.
Hakan Güneş: “Tartışmalı sahada su kaynakları olduğu için çatışma çıkıyor”
Medyascope’a konuşan Orta Asya uzmanı Doç. Dr. Hakan Güneş, çıkan son çatışmanın nedenini şöyle anlattı:
“Kırgızistan ile Tacikistan arasında henüz tam çizgisi çekilmemiş küçük bir saha var. Harita üzerinde aşağı yukarı belli. Yoruma o kadar da açık olmayan bir sınır var. O sahada su kaynakları olduğu için sınırın üç kilometre yukarısı mı yoksa aşağısı mı diye çatışmalar çıkıyor.”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Güneş, 2021’de Kırgızistan-Tacikistan sınırında çıkan çatışmaya da değinerek bu çatışmaların bu sene daha geniş bir alanda meydana geldiğini sözlerine ekledi.
Güneş: “Bölgede 30 yıldır süregelen ayrımcı milliyetçi politikalar bu çatışmaların ana nedeni”
SSCB’nin bu bölgeleri kontrol edebilmek için birbirlerinin içine geçen bir sınırlandırma yöntemi uyguladığını anlatan Güneş, Kırgızistan-Tacikistan sınırında yaşanan sorunların temel nedeninin sadece SSCB’ye ve Stalin dönemindeki sınır politikalarına indirgenemeyeceğini belirtti.
Güneş, sınır sorunun temel kaynağı hakkında şunları söyledi:
“1922-1924 bandında ana hatlarıyla oluşturulan Sovyet sınır sistemi bugün çatışmalar için bir zemin oluşturuyor ama bu çatışmaların nedeni olduğunu söylemek çok yanlış. Tacikistan etnik olarak farklı ama biz bu iki ülkeden bahsederken birçok özelliği bir olan halklardan bahsediyoruz. Peki bu durumda ayrımcı milliyetçiliğin rolü yok mu?”
Güneş, bölgedeki çatışmaların ana nedeninin bölgede 30 yıldır sürdürülen ayrımcı milliyetçi politikaların ve otoriter liderlerin bu politikaları savaş için kullanması olduğunu düşünüyor.
Güneş: “Ayrımcı milliyetçi politikanın yerini pozitif milliyetçilik almalı”
Bölgede aktif bir çatışma çıkmasından en fazla rahatsız olabilecek ülkenin Rusya olduğunu söyleyen Güneş, çatışmaların son bulması için Moskova’nın da uğraştığını belirtti.
Öte yandan Güneş, Kırgızistan-Tacikistan arasındaki sınır problemini çözecek somut bir adımın atılmadığını söyledi. Güneş, sorunun çözümü için “30 yıllık ayrımcı milliyetçi politikanın yerini daha pozitif bir milliyetçilik almalı” dedi.
Putin, fikir ayrılıklarının barışçıl, politik ve diplomatik bir şekilde çözülmesi çağrısında bulunmuştu
İki ülke arasında uluslararası baskının büyümesi nedeniyle cuma (16 Eylül) günü ateşkes müzakereleri başlamıştı. Kremlin’den yapılan açıklamaya göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin pazar günü Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman ve Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov ile yaptığı telefon görüşmelerinde tansiyonun düşürülmesini istedi. Putin, iki ülkeye aralarındaki fikir ayrılıklarını “barışçıl, politik ve diplomatik” bir şekilde çözme çağrısı yaptı.
Caparov ise dün (19 Eylül) ulusal yas günü nedeniyle televizyonda yayınlanan konuşmasında Kırgızistan halkını ülkenin stratejik ortaklarına ve ordusuna güvenmeye çağırdı:
“Kırgızistan-Tacikistan sınır sorunlarını tamamen barışçıl şekilde çözmek için çabalarımızı sürdürüyoruz. Batken’e gitmek isteyen gönüllüleri sükûnete davet ediyorum. Cesur savaşçılarımız ve sınırlarımızı ihlal edenleri püskürtmek için yeterli gücümüz var.”
2021’de neler yaşanmıştı?
Kırgızistan ile Tacikistan arasında uzun zamandır devam eden sınır çatışmaları geçen yıl da birçok kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanmıştı. İki ülke arasındaki sınır çatışmasının nedeni de hak iddia ettikleri topraklar üzerindeki su kaynaklarıydı.
